ဘုရင့္ေနာင္ ရွမ္းျပည္သို႔ခ်ီတက္ျခင္း

ဘုရင္ေနာင္ အင္းဝကိုရျပီးေနာ္က အံုးေပါင္ခြန္မႈိင္းစားေသာ စဥ့္ကူးျမိဳ႕ကို ေရေၾကာင္းဆန္၍ လုပ္ၾကံေစျပန္သည္။ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၉၁၆၊ ေအဒီ (၁၅၅၄) ခုႏွစ္ တေပါင္းလခန္႔တြင္ ဗန္းေမာ္ရွမ္းျပည္ဘက္သို႔ ခ်ီရာ ဓိက်ည္၊ ေကာင္းတံု၊ ေကာင္းစင္၊ ငရင္၊ ဗန္းေမာ္ စသည္တို႔မွ လက္ေဆာင္တို႔ျဖင့္ ခိုဝင္လာသည္။ ထို႔ေနာက္ မိုးေကာင္း၊ မိုးညွင္း၊ မိုးနဲ၊ ေညာင္ေရႊ၊ ရပ္ေစာက္၊ လဲခ်ား၊ မိုင္းကိုင္ စေသာရွမ္းျပည္နယ္တလႊားကို သိပ္ယူေလသည္။ ေအဒီ ၁၅၅၇ တြင္ မိုးနဲကိုရေသာ္ ထားစင္ဆိပ္မွ သံလြင္ျမစ္ကို ကူးျပီးလွ်င္ ဇင္းမယ္သို႔ ခ်ီ၍ လုပ္ၾကံသည္။ ေအဒီ ၁၅၅၈ ခုတြင္ မင္းႏွင့္တကြ ျမိဳ႕ကိုရသည္။ ဇင္းမယ္မင္း ကို မင္းျမဲျပဳေစ၍ ဗင္းမယ္တြင္ ဗမာတပ္ကို အေစာင့္အေနခ်ထားကာျပန္ေလသည္။ အျပန္တြင္ဇင္းမယ္သား ပညာသည္တို႔ကို ေခၚခဲ၍ ဟံသာဝတီတြင္ အကြက္ခ်၍ ေနေစသည္။ ထိုအခါမွစ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ဇင္းမယ္ယြန္းထည္ပညာေရာက္လာသည္ဟု ဆိုၾကသည္။

ဇင္းမယ္ကိုရလွ်င္ သိႏီၷေစာ္ဘြားသစၥာခံလာသည္။ ေအဒီ ၁၅၅၉ ခုႏွစ္တြင္ ကေလး၊ မင္းကင္းနယ္ပယ္မ်ားကို ကသည္းေစာ္ဘြားက သစၥာခံ၍ သမီးေတာ္ကိုဆက္သည္။ ေအဒီ ၁၅၆၂ ခုတြင္တရုတ္ပိုင္ယူနန္နယ္ကို ခ်င္းနင္းဝင္ေရာက္ကာ မိုင္းေမာ၊ စည္ခြင္၊ ဟိုသာ၊ လာသာ၊ မိုးနား၊ စႏၵား စေသာ ရွမ္း တရုတ္ နယ္ပက္တို႔ကို သိမ္းယူေလသည္။ ထိုေဒသတို႔တြင္ ဘုရင့္ေနာင္ႏွင့္ သားေတာ္အိမ္ေရွစံ နႏၵဘုရင္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ဗမာတပ္သားတို႔ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားမွာ အံ့ဖြယ္သူရဲရွိလွေၾကာင္း ထိုေခတ္တရုတ္သမိုင္းတို႔တြင္ မွတ္တမ္းတင္ထားေလသည္။ အမွန္မွာ ဘုရင့္ေနာင္လက္ထက္ ဗမာတပ္မ်ားသည္ အရွအေရွပိုင္းတြင္ တန္ခိုးထြားလ်က္ရွိေသာ တရုတ္ မင္မင္းဆက္၏ တပ္မ်ားကို ေအာင္ျမင္စြာ တိုက္ခိုက္ႏိုင္ခဲသျဖင့္ အာရွတိုက္ အေရွ႔ပိုင္းႏွင့္ ေတာင္ပိုင္းတြင္ ျပိဳင္ဘက္ကင္းေသာ တပ္ျဖစ္လာခဲ့သည္ဟု ဆိုႏိုင္ေပသည္။

သိမ္းသြင္းထားျပီးျဖစ္ေသာ နယ္အသီးသီးမွ စစ္သားမ်ားကို စုေဆာင္း၍ ဖြဲ႔စည္းထားေသာေၾကာင့္ လြန္စြာေတာင့္တင္းေသာ ဘုရင့္ေနာင္၏ တပ္သည္ ေအဒီ ၁၅၆၃ ခုႏွစ္တြင္ယိုးဒယား ျပည္ေတာင္ပိုင္း ကိုခ်ီတက္တိုက္ခိုက္သည္။ ဘုရင့္ေနာင္က ယိုးဒယားသည္ ျမန္မာတို႔၏ လက္နက္ႏိုင္ငံျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားေစလိုသည့္ သေဘာႏွင့္ ယိုးဒယားတြင္ရွိေသာ ဆင္ျဖဴေလးစီးမွ တစ္စီးေတာင္းသည္ကို ယိုးဒယားတို႔ မေပးသျဖင့္ ခ်ီတက္ျခင္းျဖစ္သည္။ ယိုးဒယားမင္းကိုယ္တုိင္ ကြပ္ကဲတိုက္ခိုက္ေသာ လံုကလိတပ္ကို သေဘၤာသံုးစီးႏွင့္တကြ ရသည္တြင္ ယိုးဒယားမင္းလက္နက္ခ်၍ ဆင္ျဖဴေတာ္မ်ားကို ဆက္သည္။ ဤတြင္ ဘုရင့္ေနာင္မင္းတရားသည္ ဟံသာဝတီ ဆင္ျဖဴမ်ားရွင္ ဘြဲကိုခံယူရရွိသည္။ ယိုးဒယားကို ေအာင္ျပီးေနာက္ ဟံသာဝတီ ဆင္ျဖဴမ်ားရွင္သည္ ယိုးဒယားေတာ္ၾကီး ျဗမဟိန္အား ယိုးဒယားကို မင္းျပဳေစျပီးလွ်င္ တပ္သား ၃၀၀၀ ခန္႔ပါဝင္ေသာ ဗမာျမိဳ႕ေစာင့္တပ္တစ္ခုခ်ထားခဲသည္။ ယိုးဒယားမင္းၾကီး ျဗသာဓိရာဇာ၊ သားငယ္ ျဗရာမသြန္၊ အမတ္ၾကီး ေအာက္ျဗစကၠီႏွင့္ ဆင္ျဖဴေလးစီးကို ေဆာင္ယူခဲ့သည္။ ထိုမွတပါး အႏုပညာဆိုင္ရာ အဖိုးတန္ပစၥည္း၊ ယိုးဒယားသား အခ်က္အျပဳတ္၊ အတီးအမႈတ္၊ လက္မႈပညာတို႔ ကို သားမယားႏွင့္တကြ ေဆာင္ယူခဲ့၍ အသီးသီး အကြက္အရပ္ခ်၍ ေနေစသည္။


ဘုရင့္ေနာင္သည္ ရန္သူကိုပင္ စိတ္သေဘာထားၾကီးစြာျဖင့္ ခြင့္လႊတ္ေတာ္မူတတ္သည့္ ဝါသနာအတိုင္း ယိုးဒယားဘုရင္ ျဗသာဓိရာဇာအား ရဟန္းဝတ္ခြင့္ျပဳျပီးလွ်င္ ယိုးဒယားသို႔ျပန္လို႔သည္ ဆို၍ ျပန္ခြင့္ျပဳသည္။ သို႔ရာတြင္ ယိုးဒယားဘုရင္သည္ ယိုးဒယားသို႔ေရာက္ေသာ္ လူသူလက္နက္စုေဆာင္း၍ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ေလသည္။ ေအဒီ ၁၅၆၈ ခုႏွစ္တြင္ ဘုရင့္ေနာင္သည္ ယိုးဒယားသို႔ခ်ီေတာ္မူ၍ ၁၀ လခန္႔ ျမိဳ႕ကိုဝန္းရံ၍ မင္းႏွင့္တကြ တစ္ျမိဳ႕လံုးကိုရသည္။ ယိုးဒယား ကိုရ၍ လင္းဇင္းသို႔ခ်ီေတာ္မူသည္။

လင္းဇင္းမင္းျဗဲစဲစစ္ ထြက္ေျပး၍ မရေသာ္လည္း မိဖုရား၊ သမီး၊ ကိုယ္လုပ္ေမာင္းမႏွင့္ မွဴးမတ္ဆင္ျမင္းလူသူတို႔ကို ရသည္။ မိဖုရား၊ သမိး၊ ကိုယ္လုပ္ေတာ္မ်ားကို အသံုးအေဆာင္ အဝတ္အစား အေစအပါးေပးေတာ္မူ၍ နန္းတြင္းတြင္ ေကာင္းမြန္စြာထားေတာ္မူသည္။ လင္းဇင္းမင္းညီ မိုင္းခံစားေစာ္ဘြားအားလည္း အေဆာင္အေယာင္ အျခံအရံ အိမ္ရာေပးေတာ္မူ၍ အပါးေတာ္တြင္ မျပတ္ျမဲစြဲေစသည္။ လင္းဇင္းမွရခဲ့ေသာ လူတစ္ေထာင္ေက်ာ္ကိုလည္း အၾကီးေခါင္းႏွင့္အတူ အစုအကြက္ခ်၍ အမႈေတာ္ကို ထမ္းေစေလသည္။

ဆက္ရန္.....

စစ္ကိုင္းစည္သူေက်ာ္ထင္ ေအဒီ ၁၅၅၁-၁၅၅၄
တပင္ေရႊထီးလက္ထက္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၉၀၆) ခုတြင္ စလင္းစည္သူေက်ာ္ထင္ႏွင့္ ပဲခူးစည္သူေက်ာ္ထင္သည္ ဆင္စီးခ်င္းတိုက္ခိုက္ၾကရာ စလင္းစည္သူေက်ာ္ထင္ အေရးမသာသျဖင့္ ဆင္တစ္ေကာင္ႏွင့္ ေလာင္းရွည္ေၾကာင္း ခ်င္းေတာင္ကိုေျပးေလ၏။ စလင္းစည္သူေက်ာ္ထင္ကို ခ်င္းတို႔ဖမ္းမိျပီး မိုးညွင္းစဝ္လံုငယ္သို႔ ဆက္သ၏။ မိုးညွင္းစဝ္လံုငယ္၏ အကူအညီျဖင့္ အင္းဝကိုလုပ္ၾကံရန္အတြက္ ဆင္ေျခာက္ဆယ္၊ ျမင္းရွစ္ရာ၊ စစ္သည္သူရဲငါးေသာင္းေပး၍ သကၠရာဇ္ (၉၀၇) ခုတြင္ ယခုစစ္ကိုင္းျမိဳ႕ကိုတည္ေတာ္မူသည္။

ေအဒီ ၁၅၅၁ ခုတြင္ စစ္ကိုင္းစည္သူေက်ာ္ထင္သည္ ဆင္ျမင္းအလံုးအရင္းႏွင့္ အင္းဝသို႔ခ်ီတက္ တိုက္ခိုက္သည္။ အင္းဝဘုရင္နရပတိသည္ မခုခံႏိုင္သျဖင့္ ျပည္သို႔ေရာက္လာေသာ ဘုရင့္ေနာင္ထံသို႔ သားေတာ္သမီးေတာ္ႏွင့္တကြ ဆင္ျမင္းအလံုးအရင္းကိုယူ၍ ကၽြန္ခံလာသည္။ စစ္ကိုင္းစည္သူေက်ာ္ထင္လည္း နရပတိဟူေသာအမည္ျဖင့္ အင္းဝနန္းတက္၍ မင္းျပဳေလသည္။

ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၉၁၅) ခုႏွစ္၊ ေအဒီ ၁၅၅၃ ခုတြင္ ဥပရာဇာ ဦးေဆာင္ေသာ ဟံသာဝတီတပ္သည္ အင္းဝသို႔ခ်ီတက္ေလသည္။ အင္းဝဘုရင္လည္း အုန္းေပါင္း၊ ဗန္းေမာ္၊ မိုးေကာင္း၊ မိုးညွင္းေစာ္ဘြားတို႔၏ အကူအညီျဖင့္ အခိုင္အလံုရွိသျဖင့္ ဥပရာဇာတို႔ ျပန္ဆုတ္ခဲ့ၾကသည္။ ေအဒီ ၁၅၅၄ ခုတြင္ ဘုရင့္ေနာင္ကိုယ္တိုင္ ဦးေဆာင္၍ တိုက္ခိုက္လုပ္ၾကံရာ အလိုျပည့္ေလသည္။ အင္းဝဘုရင္ နရပတိကိုကား အသက္အရြယ္ၾကီးရင့္၍ သနားသျဖင့္ သစၥာေတာ္ေပးျပီးလွ်င္ ဟံသာဝတီသို႔ပို႔ကာ အလုပ္အေကၽြး ၃၀ ေက်ာ္ေပး၍ ေကာင္းမြန္စြာထားသည္။ ညီေတာ္ မင္းရဲေက်ာ္ထင္ကိုလည္း သတိုးမင္းေစာ အမည္ေပး၍ အင္းဝဘုရင္ခံအျဖစ္ ခန္႔ျပီးလွ်င္ မိဖုရားေခါင္ၾကီးတြင္ျမင္ေသာ သမီးေတာ္ၾကီးႏွင့္ စုလ်ားရစ္ပတ္ လက္ထပ္ေပးေတာ္မူသည္။

မိုးၿဗဲနရပတိမင္း ေအဒီ ၁၅၄၅-၁၅၅၁
ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၉၀၇) ခု၊ ေအဒီ ၁၅၄၅ ခုတြင္ မိုးၿဗဲမင္းသည္ နရပတိဟူေသာအမည္ႏွင့္ အင္းဝေရႊနန္းကို တက္ေတာ္မူသည္။ စစ္ကိုင္းစည္သူေက်ာ္ထင္လည္း စစ္မက္မျပက္ျဖစ္ၾကသည္။ မိုးၿဗဲနရပတိသည္ အင္းဝကိုတက္လွ်င္ အုန္းေပါင္းေဆြၾကီးတို႔ကိုလည္း မဆက္ဆံ။ ရွမ္းအသံုးအေဆာင္ အက်င့္အာစာရကိုလည္းမၾကိဳက္၊ မင္းတရား ေရႊထီးသို႔ ေစပါ၍ မဟာမိတ္ေဆြခင္ပြန္းျပဳေတာ္မူ၏။ စစ္ကိုင္းစည္သူေက်ာ္ထင္ကိုလည္း မျပတ္လႈပ္ေခ်ာက္ရ၏။ ခ်စ္ကၽြန္လည္းျပဳ၏။

အုန္းေပါင္ခြန္မိန္း AD ၁၅၄၃-၁၅၄၅
သိုဟန္ဘြားအနီစၥေရာက္ျပီးေနာက္ အင္းဝတြင္ရွိေသာ မွဴးမတ္အေပါင္းတို႔က မင္းၾကီးရန္ေနာင္အား မင္းျပဳရန္ ေတာင္းဆိုေသာ္လည္း မင္းၾကီးရန္ေနာင္အလိုမရွိသျဖင့္ အုန္းေပါင္ခြန္မႈိင္းငယ္ကို အင္းဝမင္းျပဳေစသည္။ မင္းၾကီးရန္ေနာင္အား တလုပ္ျမိဳ႕ကို ပိုင္စားေစေသာ္လည္း ေနာက္တစ္ႏွစ္တြင္ မင္းၾကီးရန္ေနာင္သည္ မကၡရာအရပ္၌ ရဟန္းဝတ္သြားေလေတာ့သည္။ ေအဒီ ၁၅၄၃ ခုႏွစ္ အုန္းေပါင္းခြန္မိန္းသည္ အင္းဝမင္းျဖစ္ေသာအခါ ေညာင္ေရႊ၊ မိုးနဲ၊ ဗန္းေမာ္၊ မိုးမိတ္၊ မိုးညွင္းေစာ္ဘြားမ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္၍ ၾကည္းအားေရအားျဖင့္ ျပည္သို႔ခ်ီတက္ တိုက္ခိုက္ေတာ္မူသည္။ ျပည္သတိုးဓမၼရာဇာလည္း အင္အားမမွ်သျဖင့္ ထြက္မတိုက္ဝံ့ေပ။ တပင္ေရႊထီးသည္လည္း ေရအားၾကည္းအား ဆင္ျမင္းအလံုးအရင္းႏွင့္ ဟံသာဝတိမွ ျပည္သို႔ခ်ီတက္လာသည္။ ထိုတိုက္ပြဲတြင္ တပင္ေရႊထီးတပ္က ရွမ္းေစာ္ဘြားမ်ား၏ ေရတပ္ကိုစတင္တိုက္ခိုက္ရာ ရွမ္းေရတပ္ပ်က္၍ ရိကၡာမ်ားမလံုေလာက္ ျဖစ္ရသည္။ ရွမ္းေစာ္ဘြားမ်ား ျပန္ဆုတ္သည့္ အေၾကာင္းကိုသိ၍ တပင္ေရႊထီးသည္ ဘုရင့္ေနာင္ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာႏွင့္တကြ ငါးတပ္လံုး ဆင္ပါျမင္းပါႏွင့္ လိုက္၍တိုက္ခိုက္ေလရာ ေစာ္ဘြားမ်ားတပ္ပ်က္၍ အင္းဝသို႔ဝင္ေလသည္။ တပင္ေရႊထီးသည္ အင္ဝပိုင္ နယ္ေျမအခ်ိဳကို သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၉၀၇ ခု၊ ေအဒီ ၁၅၄၅ တြင္ အုန္းေပါခြန္မိန္း အနိစၥေရာက္ေလသည္။ ထိုေနာက္ အင္းဝနန္းကို ယင္း၏သားေတာ္ မိုးျဗဲနရပတိမင္း နန္းတက္ေတာ္မူသည္။ ေအဒီ ၁၅၄၉ တပင္ေရြထီးသည္ ယိုးဒယားသို႔ ခ်ီတက္တိုက္ခိုက္သည္။ ေအးဒီ ၁၅၅၀ ခုႏွစ္တြင္ စစ္ေတာင္းစား ငမိန္ေစာထြန္းလုပ္ၾကံ၍ တပင္ေရႊထီးနတ္ရြာစံျပီး ဘုရင့္ေနာင္က ေတာင္ငူထီးနန္းကို ဆက္ခံသည္။

သိုဟန္ဘြား AD 1527-1543
ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၈၈၈) ခု၊ ေအဒီ ၁၅၂၇ ခု အင္းဝပ်က္သည့္ႏွစ္သည္ မင္းဝမင္းနရပတိ၊ ျပည္ဘုရင္ ဆင္ျဖဴရွင္ သတို႔မင္းေစာ၊ ဟံသာဝတီမင္း ဗညားရံတို႔ အနိစၥေရာက္သည့္ ႏွစ္လည္းသည္။ ထိုအခ်ိန္ကား ရွမ္းျပည္တြင္ သိုဟန္ဘြား ဒုတိယအႀကိမ္ နန္းတက္ျခင္းျဖစ္သည္။

သကၠရာဇ္ (၇၂၆)၊ ေအဒီ ၁၃၆၄ ခုတြင္ အင္းဝကို သတိုးမင္းဖ်ားက တည္ေထာင္ၿပီး ဘုရင္နရပတိ တိုင္ေအာင္ မင္း ၁၄ ပါးတြင္ မင္းစဥ္ျပတ္၍ မိုးညွင္းစဝ္လံုသား သိုဟန္ဘြားသည္ အင္းဝကိုတက္၍ မင္းျပဳေတာ္မူသည္။ သိုဟန္ဘြားကို အဘစဝ္လံုေပးေသာ အလံုးအရင္းကား တိုက္ဆင္ႏွစ္ရာ၊ ျမင္းေလးေထာင္၊ စစ္သူရဲေျခာက္ေသာင္း ေပးသည္ဟူ၏။ နရပတိ၏တူေတာ္ မင္းႀကီးရန္ေနာင္သည္ အင္းဝပ်က္ေသာအခါ ၿမိဳ႔ျပင္ေတာအရပ္မွာ ေရွာင္ရွားေနသည္ကို မိုးညွင္းစဝ္လံုက်ခၚ၍ "ငါ့သား သိုဟန္ဘြားသည္ ဗမာအမႈ၌ မလိမၼာပါ။ မင္းႀကီးသြန္သင္ပဲ့ျပင္၍ စီရင္ခင္းစီရင္ဖြယ္ရွိေသာအခါ ငါ့သားႏွင့္ တိုင္ပင္၍ စီရင္ကြပ္ညွပ္ပါ" ဟူ၍ ဆို၏။ ျပင္စည္ၿမိဳ႔ကိုလည္း ေပး၍ စား၏။ စဝ္လံုလည္း အင္းဝႏိုင္ငံကို စီရင္ေတာ္မူၿပီးလွ်င္ မိုးညွင္းသို႔ျပန္ေလ၏။ သိုဟန္ဘြားလည္း စလင္းၿမိဳ႔ကို စည္သူေက်ာ္ထင္အားေပး၏။ ပုဂံကို သတို႔အားေပးၿမဲေပး၍ စားရ၏။ ကမ္းနီၿမိဳ႔ကို ေနာ္ရထာအားေပး၏။ ေပါင္းတည္ကို ပ်ံခ်ီကိုေပး၏။ အျမင့္ကို သက္ေတာ္ရွည္အားေပး၏။

အင္းဝဘုရင္သိုဟန္ဘြားလည္း ျပည္ေတာင္ငူသို႔ခ်ီ၍ သိမ္းယူမည့္အေၾကာင္းကို မင္းၾကီးရန္ေနာင္အား တိုင္ပင္ေတာ္မူေသာ္ မင္းၾကီးရန္ေနာင္လည္း "ဤေစာ္ဘြားခ်ီ၍ လုပ္ၾကံေခ်က ျပည္ေတာင္ငူမွ်သည္ ခံႏိုင္ခ်ိမ့္မည္မဟုတ္။ ယင္းသို႔မခံႏိုင္၍ ပ်က္ခဲ့လွ်င္ ဗမာႏိုင္ငံ ဟူ၍ မရွိျပီ။ ရွမ္းတို႔သာ ဗမာတို႔ကို အစိုးရေလေတာ့မည္။ ႂကြင္းမိသည့္ ဗမာႂကြင္းပါေစ" အမွတ္ရွိ၍ ဤသို႔ေလွ်ာက္၏။ "ျပည္ေတာင္ငူကိုခ်ီ၍ လုပ္ၾကံေတာ္မူမည္ မိန္႔ေတာ္မူရာမွာ ဆင္ျမင္းဗိုလ္ပါသာ ပင္ပန္းေတာ့မည္။ ဘုန္းေတာ္ေၾကာင့္ အလိုလိုညြတ္လာေလမည္။ အင္းဝကို အလိုေတာ္ျပည့္ေလျပီးသည္ကို ေနဝံ့မည္ေလာ" ဟူ၍ ေလွ်ာက္၏။

"သိုဟန္ဘြားကား ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈကိုမသိ။ ရတနာသံုးပါး ကိုလည္း မရိုေသ။ ခ်ီ၍ လုပ္ၾကံက ပ်က္ေခ်ေတာ့မည္။" ဟုယူဆ၍ သိုဟန္ဘြားထံ လက္ေဆာင္ပဏၰာမ်ား ဆက္သျပီး ရင္းႏွီးမႈကို ရယူမွ ႏိုင္ငံအရွည္တည္တံ့မည့္ အေၾကာင္းကို ျပည္ေတာင္ငူမင္းတို႔အား မင္းၾကီးရန္ေနာင္က စကားဆိုသည္။ ျပည္ေတာင္ငူမင္းတို႔လည္း ပဏၰာကာရပို႔သၾက၍ အခ်စ္ကိုယ္တူျဖစ္ၾက၏။ ေတာင္ငူနယ္စပ္ႏွင့္ အင္းဝေက်းစပ္တြင္ ရွမ္းတို႔ေနလာမည္စိုး၍ ကန္ေခ်ာင္းဆည္ေျမာင္းရွိသမွ်ကိုလည္း ေတာင္ငူမဟာသီရိေဇယ်သူရက ဖ်က္ဆီးရ၏။ သကၠရာဇ္ (၈၉၂) ခုတြင္ ေတာင္ငူမဟာသီရိ ေဇယ်သူရ အနိစၥေရာက္၍ သားေတာ္မင္းတရား ေရႊထီးမင္းျဖစ္သည္။

သကၠရာဇ္ (၈၉၄) ေအဒီ ၁၅၃၂ ခုႏွစ္တြင္ မိုးညွင္း စဝ္လံုသည္ အင္းဝသို႔ခ်ီလာျပီး သားသိုဟန္ဘြားကိုေခၚျပီး ျပည္သို႔ခ်ီေလသည္။ ျပည္ဘူရင္ေထြးလည္း မိုးညွင္းစဝ္လံု တို႔တိုက္ခိုက္လွ်င္ အထူးထူးေသာ ပုဆိုးေကာင္းမ်ားကိုယူ၍ အေႁခြအရံ (၁၀၀၀) ခန္႔ႏွင့္ မိုးညွင္းစဝ္လံုကို ဆက္သေလ၏။ မိုးညွင္းစဝ္လံုလည္း အေႁခြအရံႏွင့္တကြ သိမ္းၿပီးလွ်င္ အင္းဝသို႔ျပန္ေလသည္။ အင္းဝသို႔ေရာက္လွ်င္ အင္းဝတြင္ စီမံခန္႔ခြဲၿပီး ျပန္ေလ၏။ ဒီပဲယင္းသို႔ေရာက္လွ်င္ ျပည္ဘုရင္ေထြးကို အေႁခြအရံႏွင့္တကြ လႊတ္ေပးေလ၏။ မိုးညွင္းစလံုလည္းေျမတူးအလြန္သို႔ ေရာက္လွ်င္ အတြင္းရွမ္းအျပင္ရွမ္း အခ်င္းတမ်ားရွိရာတြင္ မိမိကၽြန္အမတ္တို႔ လုပ္ၾကံ၍ အနိစၥေရာက္ေတာ္မူေလ၏။

ေအဒီ ၁၅၃၉ ခုႏွစ္တြင္ ေတာင္ငူဘုရင္ တပင္ေရႊထီးသည္ ဟံသာဝတီကို တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္သည္။ မြန္ဘုရင္သူရွင္တကာရြတ္ပိ မခံႏိုင္သျဖင့္ ေယာက္ဖေတာ္ ျပည္ဘုရင္ နရပတိထံသို႔ ပူးေပါင္းေလသည္။ တပင္ေရႊထီးတို႔သည္ ျပည္အထိ လိုက္၍တိုက္ခိုက္သည္။ ျပည္ဘုရင္လည္း အင္းဝဘုရင္ သိုဟန္ဘြားကို အကူအညီေတာင္းသျဖင့္ အင္းဝဘုရင္ သိုဟန္ဘြားသည္ ေရတပ္ျဖင့္ ျပည္သို႔ေရာက္လာ၏။ ေရတပ္တုိက္ပြဲ ျဖစ္ပြားခဲ့ျပီး ထိုႏွစ္ ျပည္ကို တပင္ေရႊထီးတို႔က မေအာင္ႏိုင္ေသးေခ်။ ေအဒီ ၁၅၄၁ ခုႏွစ္တြင္ တပင္ေရႊထီး ၾကည္းတပ္အလံုးအရင္းျဖင့္ ျပည္ကို ခ်ီတက္တိုက္ခုိက္ျပန္၏။
ျပည္ကိုဝန္းရံတိုက္ခိုက္စဥ္ အင္းဝဘုရင္သိုဟန္ဘြား၊ အုန္းေပါင္းခြန္မႈိင္း၊ မိုးမိတ္သိုခ်ည္ဘြား၊ မိုးညွင္းစဝ္လံုငယ္ တို႔သည္ ျပည္ဘုရင္ကို ကူညီရန္အတြက္ျပည္သို႔ဆင္းလာစဥ္ ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာတို႔က လမ္းတြင္ဆီးၾကိဳတိုက္ခိုက္သျဖင့္ ရွမ္းေစာ္ဘြားမ်ားပ်က္၍ အင္းဝသို႔ ဆုတ္ခြာၾကရေလသည္။

အင္းဝတြင္ သိုဟန္ဘြားသည္ "ရဟန္းသံဃာတို႔သည္ သားမယားမရွိဘဲလ်က္ တပည့္တပန္းထား၍ အေႁခြအရံဆည္းပူးၾကသည္။ ပုန္ကန္ေသာင္းက်န္းလိုက ပုန္ကန္ေသာင္းက်န္းႏိုင္ဖြယ္ရွိသည္" ဟုသံဃာေတာ္မ်ားကို အလွဴဒါန လုပ္ဟန္ျဖင့္ ပင့္ေဆာင္၍ သတ္ပစ္ေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေအဒီ ၁၅၄၈ ခုတြင္ မင္းႀကီးရန္ေနာင္က ပရိယာယ္ဆင္၍ သိုဟန္ဘြားကို လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္ပစ္ေလသည္။

မိုးညင္းစလုံ (စ၀္လုံ) အင္း၀ ကို တိုက္ခိုက္ျခင္း
မိုးညင္း (မိုင္းယန္း)သည္ မြန္ဂိုတို႔လက္ထက္ ၁၂၈၉ ခုႏွစ္မွစ၍ ရွိေနေၾကာင္းသိရသည္။ တရုတ္မင္မင္းေခတ္ (၁၄၀၃) ခုႏွစ္တြင္ ေရွးဦးစြာေဖာ္ျပထားသည္။ ဧရာဝတီႏွင့္ ခ်င္းတြင္းျမစ္ႏွစ္သြယ္အၾကားတြင္ က်ယ္ဝန္းလွေသာ နယ္ႀကီးတစ္ခုျဖစ္ခဲသည္။ ေအဒီ ၁၄၁၆ ခုႏွစ္တြင္ မိုးညွင္းႏွင့္ ကေလးၿမိဳ႕တို႔ စစ္ျဖစ္ၾကရာ မင္းႀကီးစြာကဲက ႏွစ္နယ္လံုးကို သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္။ ေအဒီ ၁၅၀၄ ခုႏွစ္တြင္ မိုးညွင္းစဝ္လံုသည္ ဆင္ျမင္းအလံုးအရင္းႏွင့္ ဒီပဲယင္းၿမိဳ႕ကို တိုက္ခိုက္သိမ္းယူေတာ္မူသည္။ ေအဒီ ၁၅၂၄ ခုႏွစ္တြင္ မိုးညွင္းစဝ္လံုသည္ မင္းကင္းျမိဳ႕ကို ဝန္းရံတိုက္ခိုက္သည္။ အင္းဝဘုရင္နရပတိတို႔လည္း ေျမတူးသို႔ခ်ီတက္၍ ခုခံသည္။ နရပတိတို႔ မခုခံႏိုင္၍ ေျမတူးျမိဳ႕ကို မိုးညွင္းတို႔ရေလသည္။ ေအဒီ ၁၅၂၄ ခုႏွစ္တြင္ မိုးညွင္းစဝ္လံုသည္ စစ္ကိုင္းသို႔ ခ်ီတက္ေလသည္။

ျပည္ဘုရင္သတိုးမင္းေစာသည္ မိုးညွင္းစဝ္လံု ႏွင့္ပူးေပါင္း၍ အင္းဝကိုတိုက္ခိုက္ေလသည္။ အင္းဝဘုရင္နရပတိႏွင့္ အုန္းေပါင္ခြန္ငယ္ တို႔ပူးေပါင္း၍ ခုခံေလသည္။ ျပည္ဘုရင္ သတိုးမင္းေစာသည္ ေရေၾကာင္းမွေန၍ အင္းဝကို ခ်ီတက္တိုက္ခိုက္ၿပီး မိုးညွင္းစဝ္လံုတို႔က ၾကည္းေၾကာင္းျဖင့္ ဝန္းရံတိုက္ခိုက္ေသာေၾကာင့္ အင္းဝဘုရင္ႏွင့္ အုန္းေပါင္းခြန္မိန္းငယ္ တို႔သည္ မခံႏိုင္သျဖင့္ အေရွ႕ဆင္ေခါင္းသို႔ ဆုတ္ခြာ၍ ေနရေခ်၏။ မိုးညွင္းစဝ္လံုသည္ ျပည္သတိုးမင္းေစာကို အင္းဝနန္းတင္ေလသည္။ ဆင္ေကာင္းျမင္းေကာင္းကို သိမ္းယူျပီး စစ္ကိုင္းဘက္သို႔ကူး၍ မိုးညွင္းသို႔ ျပန္ေလ၏။ ျပည္ဘုရင္သတိုးမင္းေစာလည္း မိုးညွင္းစဝ္လံု ျပန္လွ်င္ အင္းဝတြင္ရွိေသာ လူႀကီးတို႔ကိုသိမ္းယူ၍ စုန္ေတာ္မူ၏။ ျပည္ဘုရင္သတိုးမင္းေစာ ျပည္သို႔စုန္လွ်င္ နရပတိ ႏွင့္ အုန္းေပါင္းခြန္မိန္းငယ္သည္ အင္းဝသို႔ျပန္ဝင္ေလ၏။ ေတာင္ငူဘုရင္ မဟာသီရိေဇယ်သူရလည္း အင္းဝကို မိုးညွင္းရွမ္းတို႔တိုက္ခိုက္ေၾကာင္း ၾကားသိေလလွ်င္ အင္းဝနယ္ ေတာင္ဘက္တလႊား ျမိဳ႕ရြာတို႔ကို တိုက္ခိုက္သိမ္းယူေလသည္။ အင္းဝဘုရင္နရပတိ ႏွင့္အုန္းေပါင္းခြန္မိန္းသည္လည္း လူအင္အားစုရံုး၍ ေတာင္ငူၿမိဳ႕အထိျပန္လည္တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ေတာင္ငူၿမိဳ႕ကိုကား မသိမ္းႏိုင္ခဲ့ေခ်။

နရပတိသည္ အင္းဝတြင္ ျပန္လည္အင္အားစုေဆာင္းေနေလသည္။ ေအဒီ ၁၅၂၇ ခုႏွစ္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၈၈၈) တြင္ မိုးညွင္းစဝ္လံုသည္ စစ္အင္အားမ်ားစြာျဖင့္ အင္းဝသို႔ ခ်ီတက္လာျပန္သည္။ ပုခန္းႀကီးတြင္ တိုက္ပြဲႀကီးစြာျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး အင္းဝအိမ္ေရွ႕မင္းအနိစၥေရာက္ခဲ့ရသည္။ မိုးညွင္းစဝ္လံုတို႔သည္ ဟန္လင္းမွတဆင့္ စစ္ကိုင္းသို႔ခ်ီလာ၍ အင္းဝကို ဝန္းရံေလသည္။ ေရႊနန္းေက်ာ့ရွင္နရပတိလည္း အုန္းေပါင္းခြန္မိန္း ငယ္မေရာက္ေသးေသာေၾကာင့္ အင္အားမမွ်ေသး၍ထြက္မတိုက္ေသးေခ်။ မိုးညွင္းတပ္မ်ားသည္ အင္းဝျမိဳ႕တြင္းသို႔ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္ေလသည္။ ေရႊနန္းေက်ာ့ရွင္သည္ ေရႊစာတိုက္ဟူေသာဆင္ကိုစီး၍ ထြက္လာေသာအခါ မိုးညွင္းစဝ္လံုႏွင့္ သားေတာ္အိမ္ေရွ႕မင္း သိုဟန္ဘြားသည္ ဆင္ႏွင့္ခံ၍တိုက္ေလသည္။ နရပတိသည္ ဦးေခါင္းတြင္ အေျမာက္ဆံသင့္၍ နတ္ရြာစံေလသည္။

ရွမ္းညီေနာင္ သုံးပါး
အခါတပါး ဘိႏၷၿမိဳ႕ကိုအစိုးရေသာ ေစာ္ဘြားႀကီးတြင္ သားေတာ္ႏွစ္ပါးရွိ၏။ ေစာ္ဘြားႀကီးမရွိ၍ သားေတာ္ႀကီးက ဘိႏၷကၿမိဳ႕ကို မင္းျပဳေတာ္မူ၏။ ေနာင္ေတာ္၏ လုပ္ႀကံမႈကိုစိုးရိမ္သျဖင့္ ညီေတာ္အငယ္ သိဂၤဗိုလ္သည္ အလုပ္အေႂကြးတို႔ႏွင္႔တကြ ျမင္ဆိုင္းအရပ္သို႔ တိမ္းေရွာင္လာသည္။ ျမင္ဆိုင္းတြင္ အသည္သူႂကြယ္ သမီးႏွင့္ အိမ္ေထာင္ျပဳျပီး ရာဇသၾကၤန္၊ အသခၤရာ၊ သီဟသူဟူေသာ သားေတာ္သံုးပါး ထြန္းကားသည္။ အခါတပါး သိဂၤဗိုလ္သည္ တူးရြင္းထမ္းျပီး ေတာသို႔ သြားရာတြင္ ေနာက္ကတူးရြင္းကို မိုးၾကိဳးပစ္ေလ၏။ သိဂၤဗိုလ္သည္ "ငါကား အိုမင္းျပီ၊ ငါ့သားေျမးတို႔သည္ ေရွ႕သို႔အထင္အရွား ေကာင္းစားရစ္လိမ့္မည္" ဟူ၍နိမိတ္ကိုဖတ္ျပီး သားသံုးေယာက္ကို နရသီဟပေတ့မင္းၾကီးအား ဆက္သေလ၏။နရသီဟပေတ့မင္းၾကီးသည္လည္း ထိုသူတို႔၏ အသြင္အျပင္ကို ျမင္ေတာ္မူသည္ျဖစ္၍ အပါးေတာ္တြင္ခစားေစ၏။ ထိုသံုးေယာက္တို႔သည္ နရသီဟပေတ့မင္း ေပးအပ္ေသာ တာဝန္တို႔ကို ေက်ပြန္စြာ ထမ္းေဆာင္ႏိုင္သျဖင့္ ဆုလာဘ္ေတာ္ႏွင့္တကြ ေက်းရြာေပးေတာ္မူ၏။နရသီဟပေတ့မင္းၾကီး မရွိ၍သားေတာ္ေက်ာ္စြာမင္း လက္ထက္တြင္လည္း အမႈေတာ္ကို ထမ္းသည္။ ေအာင္ျမင္မႈမ်ား၍ ေက်နပ္အားရေတာ္မူေသာေၾကာင့္ အစ္ကိုအၾကီးကို ရာဇသၾကၤန္ဟူေသာ အမည္ျဖင့္ ျမင္ဆိုင္းျမိဳ႕ကို ေပးေတာ္မူ၏။ ညီအလတ္ကိုလည္း အသခၤရာ ဟူေသာအမည္ျဖင့္ မကၡရာၿမိဳ႕ကိုေပးေတာ္မူ၏။ ညီေတာ္အငယ္ကိုလည္း သီဟသူဟူေသာ အမည္ျဖင့္ ပင္လယ္ျမိဳ႔ (ပင္လယ္ဘူး) ကိုေပးေတာ္မူ၏။

AD- ၁၂၈၇ ခုႏွစ္တြင္ မြန္ဂိုတပ္မ်ား ပုဂံသို႔ လာေရာက္ တိုက္ခိုက္သျဖင့္ နရသီဟပေတ့မင္းသည္ ျပည္သို႔ထြက္ေျပး တိမ္းေရွာင္ခဲ့ရသည္။ သားေတာ္ သီဟသူက ခမည္းေတာ္ကို အဆိပ္ခတ္၍ လုပ္ၾကံသျဖင္႔ နရသီဟပေတ့ (ေခၚ) တရုတ္ေျပးမင္း နတ္ရြာစံေလသည္။ သီဟသူသည္လည္း ပဲခူးစား ငပမြန္ငယ္ကို ေလးႏွင္ပစ္ရာ မိမိျမွားျဖင့္ မိမိကိုယ္ကိုထိ၍ နတ္ရြာစံေလသည္။ ထို႔ေနာက္ နရသီဟပေတ့မင္း၏ သားေတာ္အငယ္ ေက်ာ္စြာမင္းသည္ ၁၂၈၉ ခုႏွစ္တြင္ ပုဂံထီးနန္းကို သိမ္းျမန္းအုပ္စိုးသည္။

ေက်ာ္စြာမင္း မင္းျဖစ္ေတာ္မူလာျပီးေနာက္ မိဖုရားဖြားေစာကို တိုင္ပင္ျခင္းမရွိသျဖင့္ မင္း (၃) ဆက္တိုင္ေအာင္ မိဖုရားျဖစ္ခဲေသာ မိဖုရားဖြားေစာသည္ ေက်ာ္စြာမင္းအေပၚ မေက်နပ္မႈမ်ား ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မိဖုရားေစာသည္ ရွမ္းညီေနာင္သံုးဦးကို တိုင္ပင္၍ ေက်ာ္စြာမင္းကို နန္းခ်ရန္စီစဥ္ေလသည္။

ရွမ္းညီေနာင္သံုးဦးတို႔သည္ အစတြင္ ပုဂံ၏ေက်းဇူးသစၥာကို ခံယူဟန္ေဆာင္ခဲ့ၾကသည္။ မြန္ဂိုတို႔ကို ေၾကာက္ရြံ႔၍လည္း ပုန္ကန္သူမ်ားအျဖစ္ မခံယူလိုေပ။ သို႔ရာတြင္ သီဟသူသည္ ေအဒီ ၁၂၉၅ ခုႏွစ္တြင္ ဧကရာဇ္ အျဖစ္ေၾကညာသည္။ ေက်ာ္စြာမင္းသည္ မြန္ဂိုတို႔ႏွင့္ အဆက္အသြယ္ရွိေနရကား ရာဇသၾကၤန္ႏွင့္ သီဟသူတို႔တို႔သည္ တေကာင္းတြင္ရွိေသာ မြန္ဂိုတို႔ကို တိုက္ခိုက္သည္။ ထို႔ေနာက္ ပုဂံကိုတိုက္ခိုက္၍ AD ၁၂၉၈ တြင္ ေက်ာ္စြာမင္းကိုနန္းခ်ၾကသည္။ မိဖုရားေစာႏွင့္တိုင္ပင္၍ ေက်ာ္စြာမင္းကို သားႏွင့္တကြ ျမင္စိုင္းသို႔ပင့္ေဆာင္၍ သကၤန္းဝတ္ေစျပီး ျမင္စိုင္း၌ အေစာင့္အေရွာက္ႏွင့္တကြ ထား၏။ ဤအတြင္း ေက်ာင္ဆည္ခရိုင္၏ အေနာက္ဘက္ပိုင္းတြင္ သီရိရာဇာ အမည္ျဖင့္ ဗမာဘုရင္တစ္ပါးေပၚေပါက္၍ ရွမ္းတို႔ကိုတိုက္ခိုက္သည္။ ရွမ္းတို႔သည္ ပပိုင္ဆီပူ (ဇင္းမယ္)မွ စစ္ကူေတာင္းကာ စားေရရိကၡာႂကြယ္ဝလွေသာ ျမစ္သာဆယ္တစ္ခရိုင္လံုးကိုသိမ္းပိုက္ၾကသည္။ ၁၂၉၉ ခုႏွစ္တြင္ ရွမ္းတို႔သည္ ေစာနစ္မင္းကိုပုဂံ၌ နန္းတင္၍ ရုပ္ေသးရုပ္အျဖစ္ထားကာ မြန္ဂိုတို႔ကို တစ္ဘက္တြင္ လွည့္ျဖား၍ ပိရိစြာလိမ္လည္ ထားၾကသည္။


ေအဒီ ၁၃၀၁ ခုႏွစ္တြင္ မြန္ဂိုတပ္မ်ား မင္းရိုးကို နန္းတင္ရန္အတြက္
ျမင္စိုင္းသို႔ ေရာက္လာၾကသည္။ ရွမ္းညီေနာင္သံုးဦးတို႔သည္ ထိုအေၾကာင္းကို
ၾကားသိသျဖင့္ နန္းက်ေက်ာ္စြာကို သတ္ၿပီး မင္းရိုးမရွိၿပီ ဟုေျပာကာ
ေက်ာ္စြာမင္း၏ ေခါင္းကို မြန္ဂိုတို႔အားျပေလ၏။ မြန္ဂိုစစ္သူႀကီးတို႔လဲ
"မင္းရိုးမရွိလွ်င္ ငါတို႔ျပန္မည္။ လက္ေဆာင္ပဏၰာကရသာ ေပးေတာ့"
ဟုဆိုလာသျဖင့္ ရွမ္းညီေနာင္သံုးပါးတို႔သည္လည္း လက္ေဆာင္ပဏၰာ၊
လက္နက္မ်ားစြာစီရင္၍ ပို႔ေလသည္။ မြန္ဂိုတို႔သည္ မိမိတို႔၏စစ္သည္အင္အားကို
ျပလို၍ အလ်ားတာ (၇၀၀၀)၊ အနံ (၂) တာ၊ ေစာက္ (၂) တာရွိသည့္
နယ္ျခားေျမာင္းကို ေနဝင္ၿပီးမွ စတင္တူးေဖာ္ရာ ေနမထြက္ခင္
တူးၿပီးသည္ဟုဆိုသည္။ တူးရြင္းသြားထိုးမိ၍ ျပတ္ေလေသာ
လက္ဖ်ားေျခဖ်ားတို႔ကို ေကာက္ယူစုပံုထားသျဖင့္ ဆယ္တင္းဝင္ပုတ္ႏွင့္
ျပည့္သည္ဟူ၏။ ထိုမြန္ဂိုတပ္မ်ားထဲတြင္ တရုတ္စစ္သည္ေတာ္မ်ား၊
ေမာရွမ္းစစ္သည္ေတာ္မ်ား၊ မိုးမိတ္၊ မိုးေကာင္းစစ္သည္ေတာ္မ်ား၊
ရွဲန္ဆည္စစ္သည္ေတာ္မ်ား ပါဝင္လာၾကသျဖင့္ ေျမာင္းကိုဦးေဆာင္တူးသူမွာ
မိုးမိတ္ေစာဘြား ခြန္ယီကြဲခမ္းႏွင့္ ရွဲန္ဆည္မွ ေတာဝ့္ႏြဲ႔ခ်ယ္
တို႔ျဖစ္သည္။ မြန္ဂိုတို႔သည္လည္း ေက်ာ္စြာမင္း၏
ဦးေခါင္းကိုယူ၍ျပန္ေလသည္။

(ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္းတြင္မူ ေအဒီ ၁၃၀၁ ခုႏွစ္တြင္ မြန္ဂိုတပ္မ်ားသည္
ရွမ္းညီေနာင္တို႔၏ ျမိဳေတာ္ျဖစ္ေသာ ျမင္စိုင္းျမိဳကို
ခ်ီတက္တိုက္ခိုက္ၾကသည္။ မိမိတို႔ထံ ထြက္ေျပးလာေသာ (နန္းက်ေက်ာ္စြာ၏သား)
ရဟန္းေတာ္ ကုမာရကႆပ ကိုလည္း နန္းတင္ရန္ တစ္ပါတည္းေခၚလာၾကသည္။
ျမင္စိုင္းကို ရံ၍တိုက္ရာ ေအာင္လုနီးပါးတြင္ ရွမ္းညီေနာင္တို႔၏
ပရိယာယ္ေၾကာင့္ အလံကိုျဖဳတ္ျပီးလွ်င္ မြန္ဂိုတပ္မ်ား
ဆုတ္ခြါသြားၾကေလသည္။တက္ေတာ္မူမင္းႀကီး အမည္ခံယူေသာ ကုမာရကႆပသည္လည္း
မြန္ဂိုတပ္မ်ားႏွင့္ ျပန္လည္လိုက္ပါသြားရေလသည္။)

ေအဒီ ၁၃၁၂ ခုႏွစ္တြင္ သီဟသူသည္ ျမစ္ငယ္ျမစ္ႏွင့္
ေပါင္းေလာင္းျမစ္ဆံုရာတြင္ ပင္းယျမိဳ႕ကိုတည္ေထာင္စိုးစံေတာ္မူေလသည္။
ပင္းယျမိဳ႕ကိုတည္ေထာင္၍ (၆) ႏွစ္ရွိေသာအခါ သားေတာ္ဥဇနာကို အိမ္ေရွ႕အရာ
ေပးေတာ္မူ၏။ သားေတာ္အလတ္ေက်ာ္စြာအား ပင္လယ္ဘူးျမိဳ႕ကိုေပးေတာ္မူ၏။
သားေတာ္အငယ္ ေနာ္ရထာကို ရွစ္ရွားျမိဳ႕ကိုေပးေတာ္မူ၏။ တရံေရာအခါေတာင္ငူစား
သဝန္ငယ္သည္ ဆက္ကပ္ျမဲ မဆက္ေသာေၾကာင့္ သားေတာ္အိမ္ေရွ႕ဥပစာႏွင့္
သားေတာ္အလတ္ေက်ာ္စြာကို အလံုးအရင္း ဆင္ျမင္းမ်ားႏွင့္ခ်ီရေလ၏။
ေတာင္ငူသဝန္ငယ္သည္ မေထာင္သာဝန္႔သျဖင့္ သစၥာေတာ္ခံျပီး လက္ေဆာင္ပဏၰာမ်ား
ဆက္သခဲ့ရသည္။ ညီေနာင္သံုးပါးသည္ (၁၂) ႏွစ္တိုင္ ျမင္စိုင္း၊ မကၡရာ၊
ပင္လယ္ဘူး တို႔၌ တိုင္းျပည္ကို အျပိဳင္အုပ္စိုးခဲ့ၾကသည္။ နန္းသက္ (၁၂)
ႏွစ္ရွိေသာအခါ ေအဒီ ၁၃၁၅ ခုတြင္ ညီေတာ္သီဟသူသည္ ေနာင္ေတာ္ အသခၤရာအား
ေဆးျဖင့္လုပ္ၾကံသျဖင့္ ေနာင္ေတာ္ အသခၤရာနတ္ရြာစံေလသည္။ ေအဒီ ၁၃၂၇ တြင္
ရာဇသၾကၤန္သည္ မက်န္းမာ၍ နတ္ရြာစံေလသည္။

တစ္စီးရွင္သီဟသူသည္ အိမ္နိမ့္ (၃၃)၊ စည္းစိမ္ (၂၂)၊ သက္ေတာ္ (၅၅)
ႏွစ္တြင္နတ္ရြာစံေလသည္။ ထို႔ေနာက္ သားေတာ္ဥဇနာသည္ ခမည္းေတာ္၏ ထီးနန္းကို
ဆက္ခံေလသည္။ ဥဇနာမင္းသည္ အိမ္နိမ့္ (၂၂)၊ စည္းစိမ္ (၂၀)၊ သက္ေတာ္
(၄၂)ႏွစ္တြင္ ညီေတာ္ေက်ာ္စြာအား ထီးနန္းလႊဲအပ္ေတာ္မူေလသည္။
ေက်ာ္စြာမင္းသည္ အိမ္နိမ့္ (၃၆)၊ စည္းစိမ္ (၉)၊ သက္ေတာ္ (၄၅)ႏွစ္တြင္
နတ္ရြာစံေလသည္။ ယင္းေနာက္ သားေတာ္ေက်ာ္စြာသည္ (၁၀) ႏွစ္မင္းျဖစ္ေတာ္မူ၏။
၄င္းေနာက္ ေအဒီ (၁၃၆၃) ခုတြင္ ေက်ာ္စြာ၏ညီေတာ္ နရသူသည္ (၃)
ႏွစ္မင္းျဖစ္ခဲျပီး ေမာရွမ္းတို႔ကဖမ္းဆီးသြားေသာေၾကာင့္ "ေမာပါနရသူ" ဟူ၍
အမည္တြင္ေလသည္။

ေအဒီ ၁၃၁၅ ခုႏွစ္တြင္ သီဟသူ၏သားေတာ္ငယ္ အသခၤရာေစာယြန္း
(ေျမာက္နန္းမိဖုရား၏သားေတာ္) သည္ စစ္ကိုင္းျမိဳ႕ကိုတည္ေတာ္မူသည္။
(စစ္ကိုင္းကို ရွမ္းဘာသာျဖင့္ "ေစက်ိဳင္း" ဟုေခၚသည္။ "ေစ" သည္ "ေဒသ"
ျဖစ္၍၊ "က်ိဳင္း" သည္ "မန္က်ည္းပင္" ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ "ေစက်ိဳင္း"
ဆိုသည္မွာ မန္က်ည္းပင္ ေပါေသာေဒသ" ဟုအဓိပၸာယ္ရသည္။) ေအဒီ ၁၃၆၃ ခုႏွစ္
ကဆုန္လတြင္ နရသူ၏ ဖိတ္ေခၚခ်က္အရ ေမာရွမ္းတို႔သည္ စစ္ကိုင္းကို
တိုက္ခိုက္၍ ထိုႏွစ္ နယုန္လတြင္ ပင္းယကို တိုက္ခိုက္ေလသျဖင့္
စစ္ကိုင္းႏွင့္ပင္းယ ႏွစ္ျမိဳ႕လံုးပ်က္ရသည္။ ေမာရွမ္းတို႔သည္
ပင္းယျမိဳ႕ကိုႏိုင္ျပီး နရသူႏွင့္တကြ ဆင္ျဖဴ (၃) စီးကိုယူကာ ျပန္ေလလွ်င္
နရသူ၏ေနာင္ေတာ္ ဥဇနာေပ်ာင္ကို အမွဴးအမတ္အေပါင္း ညွိ၍ ေစာဥမၼာႏွင့္စံုဖက္၍
နန္းတင္ၾကသည္။ ဥဇနာေပ်ာင္နန္းတက္၍ သံုးလရွိေသာအခါ သတိုးမင္းဖ်ားသည္
ၾကခတ္ဝမွလာ၍ ဥဇနာေပ်ာင္ကို လုပ္ၾကံၿပီးေသာ္ ေစာဥမၼာကို မိဖုရားေျမွာက္၍
ပင္းယကို မင္းျပဳေတာ္မူ၏။ အင္းဝသည္ မင္းဆက္ (၆) ဆက္၊ မင္းသက္ (၅၂) ႏွစ္
ရွိခဲ့ၿပီး စစ္ကိုင္းသည္ မင္းဆက္ (၇) ဆက္၊ မင္းသက္ (၃၉) ႏွစ္ရွိခဲ့သည္။

အင္းဝမင္းႀကီးစြာေစာ္ကဲ (ေအဒီ ၁၃၆၈-၁၄၀၁) ႏွင့္ ယင္း၏သားေတာ္ မင္းေခါင္
(ေအဒီ ၁၄၀၁-၁၄၂၁) တို႔လက္ထက္တြင္ အင္းဝႏွင့္ ဟံသာဝတီတို႔ ႏွစ္ေပါင္း (၄၀)
ကာလၾကာစစ္ပြဲမ်ား ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ္လည္း မည္သူက မည္သူ႔ကိုႏိုင္ေအာင္
မတိုက္ႏိုင္ခဲ့ေပ။ ထိုေခတ္ဟံသာဝတီ မင္းကား ရာဇာဓိရာဇ္မင္းျဖစ္ေပသည္။ ေအဒီ
၁၄၁၇ ခုႏွစ္တြင္ ၄င္းတို႔စစ္ပြဲမ်ား ရပ္တန္႔ခဲ့ေလသည္။ အင္းဝႏွင့္
ဟံသာဝတီတို႔စစ္ျဖစ္ေနေသာအခ်ိန္တြင္ ဗမာလူမ်ိဳးတို႔သည္ ေတာင္ငူတြင္
စိုးစံခဲ့ျပီး ဗမာႏိုင္ငံေတာ္ကို ထူေထာင္ႏိုင္ရန္အတြက္ အင္အားစုေဆာင္းေသာ
အခ်ိန္ျဖစ္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းရွိ ရွမ္းလူမ်ိဳးတို႔၏သမိုင္း AD ၁၂၈၀-၁၅၅၄
မန္မာရာဇဝင္သမိုင္းမ်ား၊ ကုန္းေဘာင္သီေပါရာဇဝင္မ်ားအရ ရွမ္းျပည္ကို စတင္တည္ေထာင္ခဲ့သူမွာ ဘိႏၷကမင္းျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ "ရွမ္းမင္းအစ ဘိႏၷက" ဟုပင္ေရးသားခဲ့ၾကေလသည္။ ထိုရာဇဝင္အရ တေကာင္းမင္းအဘိရာဇာ၏ အဖဆက္အႏြယ္ျဖစ္ေသာ ဘိႏၷကရာဇာမင္းလက္ထက္တြင္ တေကာင္းျပည္အား တရုတ္တို႔ ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္လာသျဖင့္ ထိုမင္းသည္ တေကာင္းနန္းကို စြန္႔ခြာၿပီးလွ်င္ ဧရာဝတီျမစ္အေနာက္ဘက္ မလယ္အရပ္တြင္ စိုးစံေနစဥ္ ထိုမင္းနတ္ရြာစံ၍ ပါလာေသာဗိုလ္ေခ်ခပင္း သံုးသင္းကြဲေလသည္။ တစ္သင္းကိုဦးေဆာင္ေသာ ထိုမင္း၏ညီေတာ္ ဘိႏၷကရာဇ္သည္ ေရႊလီျမစ္ အထက္ပိုင္းသို႔ ဆန္တက္သြားၿပီးလွ်င္ ထိုျမစ္၏ လက္ယာဘက္ကမ္းတြင္ "မိုင္းေမာ" ဟုေခၚတြင္ေသာေဒသတြင္ အေျခခ်ကာ ရွမ္းတစ္ဆယ္ကိုးခရိုင္ကို တည္ေထာင္ခဲ့သည္ဟုဆိုသည္။ ထိုေၾကာင့္ "ရွမ္းျပည္ေထာင္အစ မိုင္းေမာက" ဟုလည္းဆိုရိုးျပဳခဲ့ၾကေလသည္။

ရွမ္း လူမ်ိဳးမ်ား...။

တိုင္းေမာဝ္(Tai Mao)
ေရႊလီျမစ္ကို ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားက နမ့္ေမာဝ္ (Nam Mao) ဟုေခၚသည္။ ထိုျမစ္ဝွမ္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္ ေနထိုင္ေသာ ရွမ္းမ်ားကို တိုင္းေမာဝ္ (ေမာရွမ္း) ဟုေခၚသည္။ တိုင္းေမာဝ္တို႔သည္ တာပိန္ျမစ္ဝွမ္းတြင္လည္း ေနထိုင္ၾကသည္။ ေအဒီ ၁၂၃၅ ခုႏွစ္ နန္ေခ်ာင္းႏိုင္ငံေတာ္ၾကီး ပ်က္စီးခဲ့ရျပီးေနာက္ တိုင္း (ရွမ္း) လူမ်ိဳးတို႔သည္ အာရွအေရွေတာင္ဘက္သို႔ အစုလိုက္ဝင္ေရာက္ေနထိုင္လာၾကသည္။ မဲေခါင္ျမစ္၊ မဲနမ္ျမစ္၊ သံလြင္ျမစ္၊ ေရႊလီျမစ္၊ ဧရာဝတီျမစ္၊ ခ်င္းတြင္းျမစ္၊ ျဗဟၼပုၾတျမစ္ အတိုင္းစုန္ဆင္း၍ လုပ္ကိုင္စားေသာက္ရန္ လြယ္ကူေသာ ေနရာမ်ားတြင္ အေျခခ်ေနထိုင္ၿပီး အိုးအိမ္ၿမိဳ႕ရြာမ်ား တည္ေထာင္ၾကသည္။ ေအဒီ ၁၂-၁၃ ရာစုတြင္ တိုင္းေမာဝ္မ်ားသည္ ေမာအင္ပါယာ (Mao Empire) ကိုတည္ေထာင္ခဲ့သည္။ တိုင္းတုမ္း၊ တိုင္းဝမ္း ၊တိုင္းခြမ္၊ တိုင္းဆာ တို႔သည္လည္း တိုင္းေမာဝ္းလူမ်ိဳးမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ ၄င္းတို႔သည္ နန္ေခ်ာင္မင္းဆက္ကို တည္ေထာင္ေသာ ရွမ္းအုပ္စုမ်ားျဖစ္သည္။ တရုတ္လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ ပဋိပကၡျဖစ္ေသာ္လည္း ၾကံၾကံခံ၍ ခုခံတိုက္ခိုက္ခဲ့သျဖင္ယင္းတို႔ကို တိုင္းေခ ဟုေခၚသည္။ ရွမ္းေျခာက္ျပည္ေတာင္စု ဟုလဲေခၚသည္။ ေအဒီ ၁၂၃၅ ခု တြင္ ေမာရွမ္းတို႔သည္ မြန္ဂိုတို႔ကို ခုခံတိုက္ခိုက္ျခင္းမရွိပဲ ေျပလည္ေအာင္ ဆက္ဆံခဲသျဖင့္ ေမာအင္ပါယာ မပ်က္စီးခဲ့ေပ။

ရွမ္းႀကီး (ခ) တိုင္းလံု (ခ) တိုင္းယိုင္
ရွမ္းႀကီးတို႔သည္ ရွမ္းျပည္နယ္ အႏွံ႔အျပားတြင္လည္းေကာင္း၊ ကခ်င္ျပည္နယ္၊ ကယားျပည္နယ္တို႔တြင္လည္းေကာင္း ေနထိုင္ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ရွမ္းၾကာ ဗမာျဖစ္ ဆို႔သည့္အတိုင္း ရွမ္းမ်ားသည္ ဗမာ ျဖစ္ကုန္ၾကသည္လဲရွိသည္။ ရွမ္းႀကီးတို႔သည္ အိုက္ေလာဝ္ Ai-Lao တို႔ျဖစ္ၾကၿပီး လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ေထာင္ခန္႔က တရုတ္တို႔ကို စစ္ရွံဳးၿပီး သံလြင္ျမစ္၊ ဧရာဝတီျမစ္အတိုင္း စုန္ဆင္းလာခဲ့သူမ်ားျဖစ္သည္။ နန္ေခ်ာင္းေခတ္တြင္ ရွမ္းႀကီးတို႔သည္ မိန္းမင္းဆက္ (Mong Dynasty) မ်ားျဖစ္ၾကၿပီး နန္ေခ်ာင္းထီးနန္းကို စိုက္ထူခဲ့ၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။ လံုႏိုင္ငံေတာ္မွ လာေသာ ရွမ္းမ်ားျဖစ္သျဖင့္ တိုင္းလံု (ရွမ္းႀကီး) ဟုေခၚသည္။ လံု သည္ ရွမ္းစကားတြင္ ႀကီးသည္ဟုအဓိပၸာယ္ရသည္။ ယိုင္ သည္လဲ ႀကီးသည္ဟုအဓိပၸာယ္ရသျဖင့္ ရွမ္းႀကီးကို တုိင္းယိုင္ဟုလဲေခၚသည္။

တိုင္းလူး (ဆစ္ေဆာင္ပန္းနား)
ဆစ္ေဆာင္ပန္းနား ေဒသသည္ ေတာင္ဘက္တြင္ ရွမ္းျပည္နယ္ (ျမန္မာ)၊ အေရွ႕ဘက္တြင္ ေလာႏိုင္ငံ၊ အေနာက္ဘက္တြင္ ယူနန္နယ္ႏွင့္စပ္လွက္ရွိၿပီး တရုတ္ျပည္၏ ေတာင္ပိုင္းတြင္ရွိသည္။ ဆစ္ေဆာင္ပန္းနားေဒသတြင္ ေနထိုင္ေသာရွမ္းမ်ားကို တိုင္းလူး (လူးရွမ္း) ဟုေခၚသည္။ ဆစ္ေဆာင္ပန္းနားသည္ လူးရွမ္းတို႔၏ တိုင္းျပည္ျဖစ္ၿပီး "ဆယ္ႏွစ္ျပည္ေထာင္တိုင္းျပည္" ဟုအဓိပၸာယ္ရသည္။ ထိုကဲသို႔ ဆယ္ႏွစ္ျပည္ေထာင္ အုပ္ခ်ဳေရးစနစ္သည္ ေရွးေခတ္ ရွမ္းလူမ်ိဳးတို႔၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာျပည္ရွိ ရွမ္းတို႔သည္လဲ ေအဒီ ၉၅၇ ခုတြင္ ကေမာၻဒီးယားမွ "တိုင္းခိုရတ္" (ခိုရတ္ရွမ္း) တို႔ထံမွ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ ကိုယူ၍ (၁၂) ျပည္ေထာင္စနစ္ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္လာခဲ့ၾကသည္။ ဘုရင့္ေနာင္လက္ထက္သို႔ေရာက္ေသာအခါ (၉) ျပည္ေထာင္စနစ္ျဖင့္ တိုင္းျပည္ကို စီမခန္႔ခြဲသည္ကို ေတ႔ြရသည္။ မဲေခါင္ျမစ္ အေနာက္ဘက္တြင္ (၁၂) ၿမိဳ႕၊ အေရွ႕ဘက္တြင္ (၁) ၿမိဳ႕ရွိသည္။ "ဆစ္ေဆာင္" သည္ (၁၂) ဟုအဓိပၸာယ္ရွိသည္။ ငါးၿမိဳမွ ဆယ္ၿမိဳ႕ ရွိေသာေဒသကို "တစ္ပန္းနား" ဟုေခၚသည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ "ပန္း" သည္ ရွစ္ဆယ္ျဖစ္ၿပီး "နား" သည္ လယ္ ျဖစ္သည္။တိုင္းလူးမ်ားကို တရုတ္တို႔က ပါးယီ (Pa Yi) ဟုေခၚသည္။ လူးရွမ္းမ်ားသည္ က်ိဳင္းတံုေဒသ၊ လမ္းပြန္ေဒသ၊ က်ိဳန္းဟိုင္းေဒသ၊ ေလာႏိုင္ငံအတြင္းပိုင္း နမ့္ဦးေဒသ၊ ေလာႏိုင္ငံရွိ မဲေခါင္ျမစ္ဝွမ္း တစ္ေလွ်ာက္မွ စီထန္ထရြန္ (Si Tan Dorn) ကၽြန္းစုေလးေထာင္ အထိေနထိုင္ၾကသည္။ ေအဒီ ၁၉၁၈ ခုတြင္ တရုတ္ျပည္အတြင္၌ လူးရွမ္းဦးေရ ၃၅၀,၀၀၀ ဦး၊ က်ိဳင္းတံုေဒသတြင္ ၅၀၀,၀၀၀ ဦး၊ ေလာႏိုင္ငံႏွင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ ၇၅၀,၀၀၀ ဦးရွိသည္။ ဆစ္ေဆာင္ပန္းနား၏ ၿမိဳ႕ေတာ္သည္ က်ိဳင္းဟုန္ (Chieng Rung = အာရံုဦးၿမိဳ႕ေတာ္) ျဖစ္သည္။ ဆစ္ေဆာင္ပန္းနားေဒသသည္ မူလက ျမန္မာျပည္ရွိ ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ အတူရွိခဲ့ၿပီး ေအဒီ ၁၈၇၄ ခုတြင္ က်ိဳင္းတံုေစာ္ဘြားႏွင့္ ျမန္မာဘုရင္တပ္မ်ားက သြားေရာက္တိုက္ခိုက္သျဖင့္ လူးရွမ္းမ်ားက တရုတ္တို႔ကို အကူအညီေတာင္းခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ တရုတ္တို႔ႏွင့္သာ အဆက္အသြယ္မ်ားခဲ့သည္။ ေအဒီ ၁၈၉၂ ခုတြင္ အဂၤလိပ္တို႔က ဆစ္ေဆာင္ပန္းနားေဒသကို တရုတ္ျပည္သို႔ ခြဲေပးခဲ့သည္။ လူးရွမ္းတို႔၏ သမိုင္းဝင္ၿမိဳေတာ္မ်ားက သံုးၿမိဳ႕ရွိသည္။ ၎တို႔မွာ က်ိဳင္းတံု (ျမန္မာ)၊ မိန္းလ်ဲန္း (တရုတ္)၊ က်ိဳင္းဟုန္႔ (တရုတ္) တို႔ျဖစ္သည္။ လူးရွမ္းမ်ားသည္ ေအဒီ ၁၃ ရာစုတြင္ က်ိဳင္းတံုမွ တဆင့္ ဗုဒၶဘာသာ (ေထရဝါဒ) ကိုစတင္ရရွိခဲ့သည္။ နတ္ကိုးကြယ္သူတခ်ိဳ႕လည္း ရွိေနေသးသည္။ ႏွစ္သစ္ေရာက္လွ်င္ ဝက္ျဖင့္နတ္ကို ပူေဇာ္ၾကသည္ကို ေတြ ့ရသည္။