လက္နက္ဆိုင္ရာ သေဘာတူညီခ်က္ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ကို အေက်အလည္ေဆြးေႏြး

နယူးေယာက္၊ မတ္ ၁၉။

ကုလသမဂၢ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဘန္ကီမြန္းသည္
တနလၤာေန႔က အင္အားၾကီးႏိုင္ငံမ်ား၏ ရိုးရုိးလက္နက္မ်ား
(နယူးကလီးယား လက္နက္မဟုတ္ေသာ လက္နက္မ်ား)
ေရာင္းဝယ္ေရးသေဘာတူညီခ်က္ကို သတ္မွတ္ရန္ ညိွႏႈိင္းမႈ
ေနာက္ဆံုးအဆင့္စတင္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူညီမႈကို
ေတာင္းခံခဲ့သည္။

အဖဲြ႕ဝင္၁၉၃ႏိုင္ငံသည္ လက္နက္ငယ္မ်ား၊ တင့္ကားမ်ား၊
စစ္သေဘၤာမ်ား၊ စစ္ေလယာဥ္မ်ား၊ ခဲယမ္းမ်ားႏွင့္ ဒံုးက်ည္
မ်ားကို တစ္ႏွစ္လွ်င္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၈၀ဘီလ်ံတန္
ကုန္သြယ္မႈႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ မတ္၂၈ရက္ ေနာက္ဆံုးထား၍
သေဘာတူညီမႈကို တင္သြင္းရမည္ ျဖစ္သည္။

“လက္နက္ရိုးရုိးမ်ား ေရာင္းဝယ္မႈမ်ားမွာ နည္းဥပေဒ မရွိျခင္းဟာ ေသခ်ာေရလည္တဲ့ ရွင္းလင္းမႈကို ဆန္႔က်င္
ေနပါတယ္” ဟု မစၥတာဘန္ ကီ မြန္းက ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးမႈ
အစပိုင္းတြင္ ဆိုသည္။ “လက္နက္ေရာင္းဝယ္မႈမွာ ဘုံတူညီတ့ဲ စံသတ္မွတ္မႈမရွိဘူး”ဟုလည္း ဆက္လက္ ေျပာၾကားသည္။

လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡေၾကာင့္ တစ္ႏွစ္လွ်င္္ လူငါးသိန္းေက်ာ္
ခန္႔္ ေသဆံုးရၿပီး လက္တင္အေမရိကမွ မူးယစ္ေဆးေရာင္း
ေသာ အဖဲြ႕မ်ားသည္ ၎တို႔ႏိုင္ငံ အစိုးရအဖဲြ႕ထက္ ပိုၿပီး လက္နက္အင္အား ေတာင့္တင္းၾကသည္ဟု ကုလသမဂၢ
အတြင္းေရးမွဴးက ဆိုသည္။

“ခုခ်ိန္မွာေတာ့ ဒါေတြဟာ အာရုံစိုက္စရာ ျဖစ္လာၿပီးႏိုင္ငံေတြအေနနဲ႔ သေဘာတူညီခ်က္ရဲ႕ အေသးစိတ္

ကိုေနာက္ဆံုးအေနနဲ႔ ညိွႏႈိင္းရပါ မယ္”ဟု ၎က ဆိုသည္။

ယခုသေဘာတူညီခ်က္သည္ လက္နက္ေရာင္းေသာႏိုင္ငံမ်ား အေရာင္းအဝယ္မလုပ္မီ၎လက္နက္မ်ားကို
လူ႔အခြင့္အေရးမ်ား ခ်ဳိးေဖာက္ ျခင္း၊ အၾကမ္းဖက္ျခင္း သို႔မဟုတ္ရာဇဝတ္မႈမ်ားက်ဴးေက်ာ္ရန္ရည္ရြယ္ျခင္း
စေသာအခ်က္တို႔ကို ဝယ္ယူသူက က်ဴးလြန္ႏိုင္ေျခရွိမရွိစစ္ေဆးအကဲျဖတ္ရန္တိုက္တြန္းဖို႔ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ား
ပါသည္ဟု သိရသည္။

ယမန္ႏွစ္ ဇူလိုင္လကအတည္ျပဳရန္ ျပင္ဆင္ခဲ့ေသာလက္နက္ေရာင္းဝယ္ေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္သည္ ႏိုင္ငံ
အမ်ားအျပားက ကန္႔ကြက္ေသာ ေၾကာင့္ အတည္မျပဳႏိုင္ျဖစ္ခဲ့ရသည္။

သေဘာတူညီခ်က္စာတမ္းကို ေရးဆြဲၿပီးျဖစ္ေသာ္လည္း အေမရိကန္၊ ရုရွားအပါအဝင္ ႏိုင္ငံအမ်ားသည္ သေဘာတူညီရန္အခ်ိန္တစ္ခု လုိအပ္ အံုးမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုၾကသည္။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ သေဘာတူညီခ်က္ပါ ခဲယမ္းမ်ားႏွင့္ ဆိုင္ေသာအခ်က္ကို ဆန္႔က်င္ေနဆဲျဖစ္ၿပီး တရုတ္ႏွင့္ ရုရွားကဲ့သို႔ လက္နက္ ေရာင္းခ်ေသာ ႏိုင္ငံအၾကီးစားတို႔ကလည္း သေဘာတူညီရန္ တင္းခံေန

ဆဲျဖစ္သည္ဟု ပညာရွင္မ်ားက ဆိုသည္။

စေတာ့ဟုမ္း ႏိုင္ငံတကာၿငိမ္းခ်မ္းေရး တကၠသိုလ္က တရုတ္သည္ ၿဗိတိန္ကိုေက်ာ္တက္ၿပီးလက္နက္ေရာင္း
ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ကမာၻ႔အဆင့္ ငါးအျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိလာသည ဟုဆိုသည္။

လက္နက္ေရာင္းဝယ္ေရးသေဘာတူညီခ်က္ကို ႏိုင္ငံေပါင္း၁၀၈ႏိုင္ငံသည္ သင့္တင့္သည့္ တိုးတက္မႈအဆင့့္္သို႔ ေရာက္ ရွိေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ခ်က္တစ္ခုထုတ္ခဲ့သည္။ တရုတ္၊ အေမရိကန္ႏွင့္ ရုရွားတို႔က သေဘာတူေၾကာင္း လက္မွတ္ မထိုးခဲ့ၾကေသာ္လည္း ဥေရာပႏိုင္ငံ အမ်ားစု လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကသည္။

ေဆြးေႏြးၾကသည့္ပညာရွင္မ်ားသည္သေဘာတူညီမႈေရာက္ရွိႏိုင္မည့္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခကိုသတိႀကီးစြာ ေဆြးေႏြး

ၾကသည္။

ယခုေဆြးေႏြးပဲြကို ဦးေဆာင္သည့္ ႏိုင္ငံ ၇ႏိုင္ငံတြင္ ပါဝင္ေသာ ဖင္လနႏိုင္ငံ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ၾကီး အာကီတို မီယိုဂ်ာက“ခုခ်ိန္ထိေတာ့ကၽြန္ ေတာ္တို႔ ေအာင္ျမင္မယ္ မေအာင္ျမင္ဘူး မသိႏိုင္ေသးပါဘူး”ဟု ဆိုသည္။၎ကႏိုင္ငံအားလံုးကိုသေဘာတူညီမႈရႏိုင္ရန္ ျပင္ဆင္ထားရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္းလက္နက္ေရာင္း

ဝယ္မႈ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ကို သေဘာတူရန္ ႏိုင္ငံေရးစိတ္ဓာတ္ကို ရွာေဖြၾကရန္ တိုက္တြန္းထားသည္။

လက္နက္ခဲယမ္းကိစၥသည ္သေဘာတူညီခ်က္စာခ်ဳပ္အတြက္ အဓိကအတားအဆီးျဖစ္ေနဆဲ ျဖစ္သည္။ တုိမီယိုဂ်ာကမူ လက္နက္ခဲယမ္းမ်ား သည္ ယခုကိစၥ၏ အဓိကအခ်က္ထဲမွ တစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုသည္။

ကမာၻ႔လက္နက္ ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကားမႈေၾကာင့္ ႏွစ္စဥ္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၄ဘီလ်ံရွိျပီး တစ္ဝက္သည္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွ ျဖစ္ၿပီးအေမရိကန္အစိုးရအေနႏွင့္သေဘာတူညီခ်က္ကိုဆန္႔က်င္ရန ္၎ေရာင္း

ဝယ္မႈက တြန္းအားေပးေနသည္။

အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ဂၽြန္ကယ္ရီက အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ခိုင္မာ ထိေရာက္ေသာ သေဘာတူ

ညီမႈကို လုိခ်င္ေၾကာင္း ေသာၾကာေန႔က ဆိုသည္။

သေဘာတူညီခ်က္ စာခ်ဳပ္တြင္ ရုရွားက ဆီးရီးယားသမၼတ ဘာရွာအယ္အာဆတ္ကို အကူအညီေပးျခင္း ကဲ့သို႔ေသာစစ္တပ္ဆိုင္ရာ ပူးေပါင္း မႈ သေဘာတူညီခ်က္အရ လက္ နက္ေထာက္ပံ့မႈမ်ားကို မထည့္

သြင္းထားေခ်။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္လည္း အီဂ်စ္တုိ႔ကို ေထာက္ပံ့မႈျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီး ျပင္သစ္တပ္မ်ားသည္အာဖရိကတပ္ဖဲြ႔ကို အလားတူ ေထာက္ပံ့ခဲ့သည္။

Ref: CNA
Photo: AFP