“ဂုရုရာဇ္တုိင္း” (စည္းခမ္း) ( ယခုုအင္းေတာ္ႀကီးအုုိင္ ျဖစ္သည့္ေနရာ) ျပည္ရွင္ ဥတၱရေစာျဖဴမင္း (အိမ္ေျခေပါင္း ကုုိးေသာင္းကုုိးေထာင္ကုုိ နန္းတြင္းၿမိဳ႕တြင္ ဗဟုုိထားၿပီး စုုိးစံသည္။) ၏ သားေတာ္ ေစာ၀္ေဆးဖိတ္ ထမံသီ အတတ္ပညာျဖင့္ က်ားျဖဴအျဖစ္သုိ႔ ေျပာင္း၍ မုိင္းသုံစခန္း ပတ္၀န္းက်င္တြင္ က်က္စားလ်က္ ရွိေလသည္။ ေစာ၀္ေဆဖိတ္ေခၚ( ေဆဆုုိမွာ က်ား ဖိတ္သည္အျဖဴေရာင္ ) (က်ားျဖဴ) မင္းသားသည္ ဧရာ၀တီျမစ္သုိ႔ ေရေသာက္ရန္ ဆင္းလာသည္။
ထမံသီအတတ္ဆုုိသည္မွာ မိမိကိုုယ္ကုုိ က်ားျဖစ္ဖန္ဆင္း ႏုုိငေသာ အစြမ္းသတၱိ ( Will Power ) ဆုုိသည္။
(ေအဒီ-၆၄၉ တြင္တည္ေသာ ေမာသွ်မ္းနန္းေစာ (နန္ခ်ဳိ )ႏုိင္ငံသည္၊ (၁၁-ရာစု၌ ဘုရင္ ဥတည္မင္း၏ သမီးေတာ္ ေစာလွမယ္ (ေခၚနန္းမြန္) ႏွင့္ေပါင္းဖက္၍ သားေတာ္ သုံးပါးဖြားျမင္ ေလသည္။
သားေတာ္ခြန္ဟံ (ေခၚ) ေဆးေကာ္ဖ၊ ခြန္ရံ(ေခၚ) ေဆးတုံဖ၊ ခြန္အြန္ (ေခၚ)ေဆးက်ံဖ (တစ္နည္း-၀န္းသုိ သမုိင္းအရ တြင္ “သုိေကာ္ဘြား၊ သုိငံဘြား၊ သုိၾကည္ဘြား၊ သုိဟုံဘြား” ) တုိ႔ကုိဖြားျမင္ ထြန္းကားေလသည္။
ထုုိညီေနာင္ သုုံးဦးတုုိ႔သည္ မိခင္၏ဇာတိ ခ်က္ေၾကြေမြးရပ္ေျမကုုိ သိၾကေသာအခါတြင္ ဘုိးေတာ္ ထံသုုိ႔သြားရန္ မိခင္ကုုိ အႀကိမ္ႀကိမ္ေတာင္းဆုုိေလသည္။ မိခင္လည္းေနာက္ဆုုံ မေနသာ၍ ခြင့္ေပးလုုိက္ရာ ဘုုိးေတာ္ ဥတည္မင္းထံသုုိ႔ သြားၾကေလသည္။ ( ဥတည္မင္း ဆုုိသည္မွာ ေဒသခံသွ်မ္းနီ စကားအရ အေရွ႕ဘက္ေနထြက္ရာ အရပ္မွ ေျမႀကီးနဲ႔ ေကာင္းကင္တခြင္ကုုိ ပုုိင္းဆုုိးေသာအရွင္ဟုု အဓိပၺါယ္ရသည္။)
ဘုုိးေတာ္ ဥတည္မင္းမွ ေပးအပ္လုုိက္တဲ့ အေမြပစၥည္း (ဓါးေျမွာင္၊ အုိးစည္း၊ ဆင္)တုိ႔ကုိ အသီးသီးရယူကာ အလုိအေလ်ာက္ ဓါးေျမွာင္စုိက္ေသာေနရာ၊ တစ္ဘတ္ပိတ္စည္ မည္ေသာေနရာ၊ ဆင္းဦး ကင္းတပ္တြင္ ဗ်ဳိင္းနားေသာေနရာ၊ တုိ႔၌ ထီးနန္း အသီးသီး နန္းစုိက္ထူၾကေလသည္။
“မုိးမိတ္ (မိန္းမစ္) ဓါးေျမွာင္ၿမိဳ႕- ကေမာဇတုိင္း၊ မုိးေကာင္း(မိန္းေကာင္) အုိးစည္ၿမိဳ႕-ရဌတုိင္း ၊ မုိးညွင္း(မိန္းယမ္း) ဗ်ဳိင္းၿမိဳ႕ -အာရပူရတုိင္း၊ ယင္းညီေနာင္တုုိ႔ ေမြးဖြားရာ ေနရာလဲျဖစ္ ၎တုုိ႔ ဖခင္နဲ႔ မယ္ေတာ္သုုိ႔ စုုံစည္းရာလည္းျဖစ္ ၀န္းသုိ (၀မ္းေဆ)
က်ားကြင္းၿမိဳ႕- စိနဌတုိင္း ဟူေသာ သွ်မ္း(၄) ၿမိဳ႕ ကုိ သကၠရာဇ္ (၃၀၀၊ ၃၀၁၊ ၃၀၂၊ ၃၀၃)ခုႏွစ္” တြင္အသီးသီး တည္ေတာ္မႈခဲ့ေလသည္။ ေအဒီ(၁၁)ရာစုႏွင့္ သာသနာ သကၠရာဇ္(၃၆၀)တုိ႔ကြာလြန္း သျဖင့္ ဆန္းစစ္ရန္ လုိအပ္ေနပါသည္။
ထုိၿမိဳ႕ ၄ ၿမိဳ႕တုိ႔မွဆင္းတက္ ေပါက္ဖြားလာေသာ သွ်မ္းမ်ားသာျဖစ္သည္။
ရာဇ၀င္မွတ္တမ္းမ်ား၌ ေတြ႕ရေသာ သုိဟန္ဘြားမင္းေစာ (ဆုိခန္ဖွ)သည္္ တစ္ဦးတည္း မဟုတ္ဘဲ နာမည္တူမ်ား (ဆုိမိသားစု မင္းမ်ဳိးႏြယ္စု၀င္မ်ား) ျဖစ္ၾကၿပီး၊ သကၠရာဇ္ကာလအားျဖင့္ ကြဲျပား၏။ နန္ခ်ဳိ သွ်မ္းဧကရာဇ္မင္းဆက္ (AD 650-1252 ) ေနွာင္း၌တစ္ဦး၊ ေမာသွ်မ္းတုိင္းျပည္ စယ္လန္႔ ဧကရာဇ္မင္းဆက္ (AD 1300-1772 )” ၌တစ္ဦး၊ မုိးညွင္းမင္းတရားႀကီး စ၀္ေစာလုံ၏သား အာ၀နန္းရွင္ “သုိဟန္ဘြား (ေဆခန္ဖွ) (AD 1505-1547 )” ကတစ္ဦးျဖစ္ပါသည္။ သူတုိ႔အားလုံးသည္ “ဆုိ” မင္းႏြယ္၀င္မ်ားမွ ျဖစ္ၾကပါသည္။
ကတုူးသွ်မ္း (တုိင္းကတူး)၊ ကနန္းသွ်မ္း(တုိင္းကနန္္း) တုိ႔သည္လည္း၊ စ၀္ဆမ္လုံႏုင့္ အတူပါလာေသာ စယ္လန္႔သွ်မ္းမ်ား သာျဖစ္ပါသည္။ “တုိင္းခမ္းတီ၊ တုိင္းလွ်ဲန္၊ တုိင္းကတူး၊ တုိင္းကနန္္းတုိ႔သည္ ေမာသွ်မ္းတုိင္းေန အုပ္စုႀကီးမွ သွ်မ္းမ်ားသာျဖစ္ပါသည္။ မုိးေကာင္း၊ မုိးညွင္း၊ ေကာလင္း၊ ၀န္းသုိ၊ ဟုမၼလင္း၊ ခႏၲီးသွ်မ္း တုိင္းလွ်ဲန္္(သွ်မ္းနီ) သွ်မ္းတုိ႔၏ ဘုရင္ စ၀္ဖွ မ်ားအားလုံးသည္(ဆုိ) မိသားစု၀င္ မင္းမ်ဳိးမ်ားသာ ျဖစ္ၾကသည္္ဟု မွတ္္တမ္း မ်ား၌အခုိင္မာ ဆုိထားပါသည္”။
၎သွ်မ္းမ်ားသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံသမုိင္း တစ္ေလွ်ာက္တြင္ ျမန္မာမင္းျပည္ေထာင္မ်ားႏွင့္ ထီးၿပိဳင္နန္းၿပိဳင္ မင္းျပည္ေထာင္မ်ား အျဖစ္လည္းေကာင္း ျမန္မာမင္းမ်ား တန္ခုိးၾသဇာ လြမ္းမုိးေသာအခါ လက္ေအာက္ခံ မင္းျပည္ေထာင္မ်ားႏွင့္အတူ ပူးေပါင္းကာကြယ္ျခင္းျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ ျမန္မာႏုိင္ငံသမုိင္း ျဖစ္ေပၚေရးကုိ ေရွးဦးမဆြကပင္ ပါ၀င္တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကေသာ သွ်မ္းမ်ားသာျဖစ္သည္။ “သွ်မ္းၾကာဗမာျဖစ္ ဆုိရုိးစကားအရ ဗမာျဖစ္ကုန္သည္ လည္းရွိသည္။ ျမန္မာဆန္ေသာ သွ်မ္းမ်ားျဖစ္၍ သွ်မ္းဗာဟုေခၚဆုိေၾကာင္း ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္းတြင္ စင္စစ္ေသာကါ သွ်မ္းမ်ားသာျဖစ္ေၾကာင္း ရွင္းလင္းေဖၚျပထားသည္”။
တုိင္းလ်ဲန္ဟူေသာ သွ်မ္းစကားကုိ ျမန္မာစကားျဖင့္ တုိက္ရုိက္ျပန္ဆုိပါက သွ်မ္းနီ အဓိပၼါယ္ရရွိပါသည္။ သွ်မ္းနီဟူေသာ လူမ်ဳိးအမည္ကုိ တုိင္းလ်ဲန္လူမ်ဳိးမ်ားက သေဘာရုိးျဖင့္ လက္ခံေသာ္လည္း၊ တပ္မေတာ္လက္နက္ကုိင္ အဖြဲ႔အစည္းႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆုိင္ရာ ဌာနမ်ားအတြက္ အသုံးျပဳရန္ ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီးဌာနမွ ထုတ္ေ၀ေသာ ဦးစီးတာ၀န္ (၁၉၉၇) စာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ ၃-၃၈ တြင္ ေသာင္းက်န္းသူမ်ား စာရင္းေဖၚျပရာ၌ သွ်မ္းနီဆုိသည္မွာ သွ်မ္းေသာင္းက်န္းသူ (SSPP) Shan State Progress Parth- သွ်မ္းျပည္တုိးတက္ေရးပါတီ ဟုေဖၚျပထားသျဖင့္ သွ်မ္းနီလူမ်ဳိးအမည္သည္ သံသယႏွင့္ အထင္လြဲမွားမူမ်ား ျဖစ္ေစပါသည္။
သွ်မ္းနီ ဟူေသာ ေ၀ၚဟာရမွာ အခ်ဳိ႕သွ်မ္းသမုိင္းပညာရွင္မ်ားက (နမ့္မယ္လ်ဲန္ျမစ္)သွ်မ္းဘာသာ (ျမစ္နီ) ကုိ အစြဲျပဳ၍ ေနထုိင္လာျခင္း ေၾကာင့္၎ အခ်ဳိ႕ပညာရွင္မ်ားက စစ္တအားတုိက္၍ (နီရဲေသာ သတၱိႏွင့္ ျပည္စုံျခင္း) တုိ႔ ေၾကာင့္၎ တုိင္းလ်ဲန္ သုိ႔ သွ်မ္းနီ ဟုေခၚဆုိျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ဆုိသည္။
ဗုဒၶဘာသာ ကုိအေျခခံေသာ ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထုံးစံမ်ားရွိၾက၍ ၀ါ၀င္ ၀ါထြက္၊ သီတင္းကၽြတ္ပြဲ၊ ရွင္ျပဳပြဲ၊ သႀကၤန္ပြဲ၊ ထိမ္းျမားမဂၤလါႏွင့္ အသုဘမွအစ ျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ားႏွင့္ ကြဲျပားျခားနားမႈ အနည္းငယ္သာရွိသည္။
သုိ႔ရာတြင္ တႏွစ္လွ်င္တစ္ႀကိမ္ ၿမိဳ႕အရွင္ႀကီး၊ ရြာအရွင္ႀကီးမ်ားအား ပူေဇာ္ပသရာတြင္ ရြက္ဆုိေသာ ၿမိဳ႕ရြာ အရွင္ႀကီးမ်ား၏ အမည္မွာ ထုိေဒသ၏ ေရွးေဟာင္း သွ်မ္းအႀကီးအကဲမ်ား၏ အမည္မ်ားသာ ျဖစ္ေနသည္ကုိ ေတြ႔ရပါသည္။
မွတ္တမ္းတင္ ႏိုင္ေတာ့မည့္ လန္႔ေဆးခမ္း ဘြဲ႕ေတာ္ အမည္ ရွိေသာ ဗုဒၶ ႐ုပ္ပြားေတာ္ ျမတ္ႀကီး တစ္ဆူ (၂ဝဝ၉) ခုႏွစ္အတြင္း သြန္းထု ၿပီးစီး ခဲ့ရသည္။ သွ်မ္းနီမ်ားသည္ ဗုဒၶဘာသာ သက္၀င္ယုံၾကည္ ၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။
၎ ခႏၱီး၊ သွ်မ္းနီ ကဒူး၊ ကဏန္းတုိ႔ ေရွးယခင္က သွ်မ္းေဘာင္းဘီကုိ ၀တ္ဆင္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း သွ်မ္းေခတ္ ႀကီးမ်ားျဖစ္ေသာ “ျမင္စုိင္း၊ ပင္းယႏွင့္” အထူးသျဖင့္ သွ်မ္းနီစ၀္ဖွါ့မ်ားျဖစ္ေသာ “အင္း၀ သွ်မ္းေခတ္္”မွ အ၀နန္းသွ်င္မင္းတရားႀကီး မွစ၍ စစ္တုိက္ထြက္လွ်င္ သွ်မ္းေဘာင္းဘီရွည္ ၀တ္ဆင္၍ နန္းတြင္း၊ အိမ္တြင္းေနေသာအခါ “နန္း၀တ္ နန္းစား” အျဖစ္ ေတာင္ရွည္ပုဆုိးကုိ အသုံးျပဳလာခဲ့မွ ယေန႔တုိင္၀တ္ဆင္ ေနၾကသည္ဟုသိရသည္။
၎သွ်မ္းနီ ကတူး၊ ကဏန္း ခႏၱီးသွ်မ္းသည္ ဗုဒၶဘာသာ သက္၀င္ယုံၾကည္ ၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။
ထမံသီအတတ္ဆုုိသည္မွာ မိမိကိုုယ္ကုုိ က်ားျဖစ္ဖန္ဆင္း ႏုုိငေသာ အစြမ္းသတၱိ ( Will Power ) ဆုုိသည္။
(ေအဒီ-၆၄၉ တြင္တည္ေသာ ေမာသွ်မ္းနန္းေစာ (နန္ခ်ဳိ )ႏုိင္ငံသည္၊ (၁၁-ရာစု၌ ဘုရင္ ဥတည္မင္း၏ သမီးေတာ္ ေစာလွမယ္ (ေခၚနန္းမြန္) ႏွင့္ေပါင္းဖက္၍ သားေတာ္ သုံးပါးဖြားျမင္ ေလသည္။
သားေတာ္ခြန္ဟံ (ေခၚ) ေဆးေကာ္ဖ၊ ခြန္ရံ(ေခၚ) ေဆးတုံဖ၊ ခြန္အြန္ (ေခၚ)ေဆးက်ံဖ (တစ္နည္း-၀န္းသုိ သမုိင္းအရ တြင္ “သုိေကာ္ဘြား၊ သုိငံဘြား၊ သုိၾကည္ဘြား၊ သုိဟုံဘြား” ) တုိ႔ကုိဖြားျမင္ ထြန္းကားေလသည္။
ထုုိညီေနာင္ သုုံးဦးတုုိ႔သည္ မိခင္၏ဇာတိ ခ်က္ေၾကြေမြးရပ္ေျမကုုိ သိၾကေသာအခါတြင္ ဘုိးေတာ္ ထံသုုိ႔သြားရန္ မိခင္ကုုိ အႀကိမ္ႀကိမ္ေတာင္းဆုုိေလသည္။ မိခင္လည္းေနာက္ဆုုံ မေနသာ၍ ခြင့္ေပးလုုိက္ရာ ဘုုိးေတာ္ ဥတည္မင္းထံသုုိ႔ သြားၾကေလသည္။ ( ဥတည္မင္း ဆုုိသည္မွာ ေဒသခံသွ်မ္းနီ စကားအရ အေရွ႕ဘက္ေနထြက္ရာ အရပ္မွ ေျမႀကီးနဲ႔ ေကာင္းကင္တခြင္ကုုိ ပုုိင္းဆုုိးေသာအရွင္ဟုု အဓိပၺါယ္ရသည္။)
ဘုုိးေတာ္ ဥတည္မင္းမွ ေပးအပ္လုုိက္တဲ့ အေမြပစၥည္း (ဓါးေျမွာင္၊ အုိးစည္း၊ ဆင္)တုိ႔ကုိ အသီးသီးရယူကာ အလုိအေလ်ာက္ ဓါးေျမွာင္စုိက္ေသာေနရာ၊ တစ္ဘတ္ပိတ္စည္ မည္ေသာေနရာ၊ ဆင္းဦး ကင္းတပ္တြင္ ဗ်ဳိင္းနားေသာေနရာ၊ တုိ႔၌ ထီးနန္း အသီးသီး နန္းစုိက္ထူၾကေလသည္။
“မုိးမိတ္ (မိန္းမစ္) ဓါးေျမွာင္ၿမိဳ႕- ကေမာဇတုိင္း၊ မုိးေကာင္း(မိန္းေကာင္) အုိးစည္ၿမိဳ႕-ရဌတုိင္း ၊ မုိးညွင္း(မိန္းယမ္း) ဗ်ဳိင္းၿမိဳ႕ -အာရပူရတုိင္း၊ ယင္းညီေနာင္တုုိ႔ ေမြးဖြားရာ ေနရာလဲျဖစ္ ၎တုုိ႔ ဖခင္နဲ႔ မယ္ေတာ္သုုိ႔ စုုံစည္းရာလည္းျဖစ္ ၀န္းသုိ (၀မ္းေဆ)
က်ားကြင္းၿမိဳ႕- စိနဌတုိင္း ဟူေသာ သွ်မ္း(၄) ၿမိဳ႕ ကုိ သကၠရာဇ္ (၃၀၀၊ ၃၀၁၊ ၃၀၂၊ ၃၀၃)ခုႏွစ္” တြင္အသီးသီး တည္ေတာ္မႈခဲ့ေလသည္။ ေအဒီ(၁၁)ရာစုႏွင့္ သာသနာ သကၠရာဇ္(၃၆၀)တုိ႔ကြာလြန္း သျဖင့္ ဆန္းစစ္ရန္ လုိအပ္ေနပါသည္။
ထုိၿမိဳ႕ ၄ ၿမိဳ႕တုိ႔မွဆင္းတက္ ေပါက္ဖြားလာေသာ သွ်မ္းမ်ားသာျဖစ္သည္။
ရာဇ၀င္မွတ္တမ္းမ်ား၌ ေတြ႕ရေသာ သုိဟန္ဘြားမင္းေစာ (ဆုိခန္ဖွ)သည္္ တစ္ဦးတည္း မဟုတ္ဘဲ နာမည္တူမ်ား (ဆုိမိသားစု မင္းမ်ဳိးႏြယ္စု၀င္မ်ား) ျဖစ္ၾကၿပီး၊ သကၠရာဇ္ကာလအားျဖင့္ ကြဲျပား၏။ နန္ခ်ဳိ သွ်မ္းဧကရာဇ္မင္းဆက္ (AD 650-1252 ) ေနွာင္း၌တစ္ဦး၊ ေမာသွ်မ္းတုိင္းျပည္ စယ္လန္႔ ဧကရာဇ္မင္းဆက္ (AD 1300-1772 )” ၌တစ္ဦး၊ မုိးညွင္းမင္းတရားႀကီး စ၀္ေစာလုံ၏သား အာ၀နန္းရွင္ “သုိဟန္ဘြား (ေဆခန္ဖွ) (AD 1505-1547 )” ကတစ္ဦးျဖစ္ပါသည္။ သူတုိ႔အားလုံးသည္ “ဆုိ” မင္းႏြယ္၀င္မ်ားမွ ျဖစ္ၾကပါသည္။
ကတုူးသွ်မ္း (တုိင္းကတူး)၊ ကနန္းသွ်မ္း(တုိင္းကနန္္း) တုိ႔သည္လည္း၊ စ၀္ဆမ္လုံႏုင့္ အတူပါလာေသာ စယ္လန္႔သွ်မ္းမ်ား သာျဖစ္ပါသည္။ “တုိင္းခမ္းတီ၊ တုိင္းလွ်ဲန္၊ တုိင္းကတူး၊ တုိင္းကနန္္းတုိ႔သည္ ေမာသွ်မ္းတုိင္းေန အုပ္စုႀကီးမွ သွ်မ္းမ်ားသာျဖစ္ပါသည္။ မုိးေကာင္း၊ မုိးညွင္း၊ ေကာလင္း၊ ၀န္းသုိ၊ ဟုမၼလင္း၊ ခႏၲီးသွ်မ္း တုိင္းလွ်ဲန္္(သွ်မ္းနီ) သွ်မ္းတုိ႔၏ ဘုရင္ စ၀္ဖွ မ်ားအားလုံးသည္(ဆုိ) မိသားစု၀င္ မင္းမ်ဳိးမ်ားသာ ျဖစ္ၾကသည္္ဟု မွတ္္တမ္း မ်ား၌အခုိင္မာ ဆုိထားပါသည္”။
၎သွ်မ္းမ်ားသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံသမုိင္း တစ္ေလွ်ာက္တြင္ ျမန္မာမင္းျပည္ေထာင္မ်ားႏွင့္ ထီးၿပိဳင္နန္းၿပိဳင္ မင္းျပည္ေထာင္မ်ား အျဖစ္လည္းေကာင္း ျမန္မာမင္းမ်ား တန္ခုိးၾသဇာ လြမ္းမုိးေသာအခါ လက္ေအာက္ခံ မင္းျပည္ေထာင္မ်ားႏွင့္အတူ ပူးေပါင္းကာကြယ္ျခင္းျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ ျမန္မာႏုိင္ငံသမုိင္း ျဖစ္ေပၚေရးကုိ ေရွးဦးမဆြကပင္ ပါ၀င္တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကေသာ သွ်မ္းမ်ားသာျဖစ္သည္။ “သွ်မ္းၾကာဗမာျဖစ္ ဆုိရုိးစကားအရ ဗမာျဖစ္ကုန္သည္ လည္းရွိသည္။ ျမန္မာဆန္ေသာ သွ်မ္းမ်ားျဖစ္၍ သွ်မ္းဗာဟုေခၚဆုိေၾကာင္း ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္းတြင္ စင္စစ္ေသာကါ သွ်မ္းမ်ားသာျဖစ္ေၾကာင္း ရွင္းလင္းေဖၚျပထားသည္”။
တုိင္းလ်ဲန္ဟူေသာ သွ်မ္းစကားကုိ ျမန္မာစကားျဖင့္ တုိက္ရုိက္ျပန္ဆုိပါက သွ်မ္းနီ အဓိပၼါယ္ရရွိပါသည္။ သွ်မ္းနီဟူေသာ လူမ်ဳိးအမည္ကုိ တုိင္းလ်ဲန္လူမ်ဳိးမ်ားက သေဘာရုိးျဖင့္ လက္ခံေသာ္လည္း၊ တပ္မေတာ္လက္နက္ကုိင္ အဖြဲ႔အစည္းႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆုိင္ရာ ဌာနမ်ားအတြက္ အသုံးျပဳရန္ ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီးဌာနမွ ထုတ္ေ၀ေသာ ဦးစီးတာ၀န္ (၁၉၉၇) စာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ ၃-၃၈ တြင္ ေသာင္းက်န္းသူမ်ား စာရင္းေဖၚျပရာ၌ သွ်မ္းနီဆုိသည္မွာ သွ်မ္းေသာင္းက်န္းသူ (SSPP) Shan State Progress Parth- သွ်မ္းျပည္တုိးတက္ေရးပါတီ ဟုေဖၚျပထားသျဖင့္ သွ်မ္းနီလူမ်ဳိးအမည္သည္ သံသယႏွင့္ အထင္လြဲမွားမူမ်ား ျဖစ္ေစပါသည္။
သွ်မ္းနီ ဟူေသာ ေ၀ၚဟာရမွာ အခ်ဳိ႕သွ်မ္းသမုိင္းပညာရွင္မ်ားက (နမ့္မယ္လ်ဲန္ျမစ္)သွ်မ္းဘာသာ (ျမစ္နီ) ကုိ အစြဲျပဳ၍ ေနထုိင္လာျခင္း ေၾကာင့္၎ အခ်ဳိ႕ပညာရွင္မ်ားက စစ္တအားတုိက္၍ (နီရဲေသာ သတၱိႏွင့္ ျပည္စုံျခင္း) တုိ႔ ေၾကာင့္၎ တုိင္းလ်ဲန္ သုိ႔ သွ်မ္းနီ ဟုေခၚဆုိျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ဆုိသည္။
ဗုဒၶဘာသာ ကုိအေျခခံေသာ ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထုံးစံမ်ားရွိၾက၍ ၀ါ၀င္ ၀ါထြက္၊ သီတင္းကၽြတ္ပြဲ၊ ရွင္ျပဳပြဲ၊ သႀကၤန္ပြဲ၊ ထိမ္းျမားမဂၤလါႏွင့္ အသုဘမွအစ ျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ားႏွင့္ ကြဲျပားျခားနားမႈ အနည္းငယ္သာရွိသည္။
သုိ႔ရာတြင္ တႏွစ္လွ်င္တစ္ႀကိမ္ ၿမိဳ႕အရွင္ႀကီး၊ ရြာအရွင္ႀကီးမ်ားအား ပူေဇာ္ပသရာတြင္ ရြက္ဆုိေသာ ၿမိဳ႕ရြာ အရွင္ႀကီးမ်ား၏ အမည္မွာ ထုိေဒသ၏ ေရွးေဟာင္း သွ်မ္းအႀကီးအကဲမ်ား၏ အမည္မ်ားသာ ျဖစ္ေနသည္ကုိ ေတြ႔ရပါသည္။
မွတ္တမ္းတင္ ႏိုင္ေတာ့မည့္ လန္႔ေဆးခမ္း ဘြဲ႕ေတာ္ အမည္ ရွိေသာ ဗုဒၶ ႐ုပ္ပြားေတာ္ ျမတ္ႀကီး တစ္ဆူ (၂ဝဝ၉) ခုႏွစ္အတြင္း သြန္းထု ၿပီးစီး ခဲ့ရသည္။ သွ်မ္းနီမ်ားသည္ ဗုဒၶဘာသာ သက္၀င္ယုံၾကည္ ၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။
၎ ခႏၱီး၊ သွ်မ္းနီ ကဒူး၊ ကဏန္းတုိ႔ ေရွးယခင္က သွ်မ္းေဘာင္းဘီကုိ ၀တ္ဆင္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း သွ်မ္းေခတ္ ႀကီးမ်ားျဖစ္ေသာ “ျမင္စုိင္း၊ ပင္းယႏွင့္” အထူးသျဖင့္ သွ်မ္းနီစ၀္ဖွါ့မ်ားျဖစ္ေသာ “အင္း၀ သွ်မ္းေခတ္္”မွ အ၀နန္းသွ်င္မင္းတရားႀကီး မွစ၍ စစ္တုိက္ထြက္လွ်င္ သွ်မ္းေဘာင္းဘီရွည္ ၀တ္ဆင္၍ နန္းတြင္း၊ အိမ္တြင္းေနေသာအခါ “နန္း၀တ္ နန္းစား” အျဖစ္ ေတာင္ရွည္ပုဆုိးကုိ အသုံးျပဳလာခဲ့မွ ယေန႔တုိင္၀တ္ဆင္ ေနၾကသည္ဟုသိရသည္။
၎သွ်မ္းနီ ကတူး၊ ကဏန္း ခႏၱီးသွ်မ္းသည္ ဗုဒၶဘာသာ သက္၀င္ယုံၾကည္ ၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။
.jpg)
