၂၀၁၁ ဩဂတ္စ္ ၁၈ ရက္ေန႔ က နိုင္ငံေတာ္သမၼတႀကီး ဦးသိန္းစိန္ က တိုးတက္ေသာနိုင္ငံေတာ္ကို တည္ေဆာက္ရန္အတြက္ နိုင္ငံေတာ္ အတြင္းရွိ လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡမ်ားခ်ဳပ္ၿငိမ္းၿပီး ျပည္တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို တည္ေဆာက္ရန္ လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡမ်ားေျဖရွင္းၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖၚေဆာင္ေရး အတြက္ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အား ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ လက္ကမ္းခဲ့ပါ တယ္။ တစ္ႏွစ္ျပည့္တဲ့ ယေန႔မွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဘယ္အဆင့္အထိတည္ေဆာက္ၿပီးေနၿပီလဲ။ အားသာခ်က္အားနည္း ဘာေတြရွိေနပါသလဲ။ လက္ေတြ႕မွာ တိုင္းရင္းသားေတြက ဘယ္လိုဆႏၵ သေဘာထားရွိၿပီး ဘယ္လိုခံစားေနသလဲဆိုတာ သၽွမ္းသံေတာ္ဆင့္ကေန တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ တခ်ိဳ႕ကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။
ေနာ္စီဖိုးရာစိန္ဟာ အစိုးရနဲ႔ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ ၿငိမ္ခ်မ္းေရး သေဘာတူညီမွုလက္မွတ္ထိုးထားတဲ့ ကရင္အမ်ိဳးသားအစည္းအ႐ုံး KNU ရဲ့ အေထြအေထြ အတြင္းေရးမွူး ျဖစ္ပါတယ္။
“ျမန္မာျပည္ ပဋိပကၡက ႏွစ္ ၆၀ ေက်ာ္ ျဖစ္ပြားတယ္။ ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္စလုပ္တာ၊ စေခၚတာ တစ္ႏွစ္ျပည့္ေပမဲ့ ဘယ္အထိေရာက္ၿပီလဲဆိုေတာ့ စတုန္းပါဘဲ။ ေနာက္ထပ္သြားရမွာ အမ်ားႀကီး လို ေသးတယ္။ ဒီ ၆၀ ႏွစ္အတြင္း နိုင္ငံေရး ပဋိပကၡျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ နိုင္ငံေရး ျပႆနာကို နိုင္ငံ ေရးနည္းနဲ႔ ေျဖရွင္းဖို႔အတြက္ တဆင့္ၿပီးတဆင့္ သြားရမယ္။ အခုက အပစ္ရပ္စဲေရးအဆင့္ဘဲရွိေသး တယ္။ အပစ္ရပ္တာ တည္ၿငိမ္ၿပီးဆိုရင္ နိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးရမယ္။ နိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးတာလည္းတဆင့္ ၿပီးတဆင့္ သြားရမယ္။ နိုင္ငံေရးျပႆနာကို တစ္ႏွစ္အတြင္း ေျဖရွင္းရမွာမဟုတ္ဘူး။ ခနေလးအတြင္း မွာလည္း မဟုတ္ဘူး။ အဲဒါကေတာ့ စိတ္ရွည္လက္ရွည္နဲ႔ သြားရမယ္။ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ တိတိက်က် သြားမွ ေအာင္ျမင္မွုရွိမယ္။
ဒုတိယ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးယြက္စစ္ဟာ သၽွမ္းျပန္လည္ထူေထာင္ေရးေကာင္စီရဲ့ ဉကၠဌ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၁ နိုဝင္ဘာ ၁၉ ရက္ေန႔ က အစိုးရကိုယ္စားလွယ္နဲ႔ ပထမဦးဆုံးေတြ႕ဆုံၿပီး ဒီဇင္ဘာ ၂ ရက္ေန႔ ၂၀၁၁ က ပဏာမ အဆင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး သေဘာတူလက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
“သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ က ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖာ္ေဆာင္ဖို႔ ေၾကျငာတာ တႏွစ္ျပည့္ေပမဲ့ က်ေနာ္တို႔က ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးရတာ တႏွစ္မျပည့္ေသးဘူး။ ေဆြးေႏြးတဲ့ကာလပတ္လုံး ဘာမွမေအာင္ျမင္ေသး ဘူးလို႔ ျမင္ပါတယ္။ သေဘာတူညီခ်က္ေတြကိုလည္း အေကာင္အထည္ေဖာ္နိုင္တာ မရွိေသးဘူး။ အစိုးရက ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေၾကျငာထားေပးမဲ့ စစ္တပ္က တမ်ိဳးလုပ္ေနတယ္။ ဘယ္ေနရာမွာဘဲ ျဖစ္ျဖစ္ တိုက္ပြဲ ျဖစ္ေနတုန္း။ ေဆြးေႏြးၿပီးကတည္းက က်ေနာ္တို႔နဲ႔ တိုက္ပြဲျဖစ္တာ အႀကိမ္ ၃၀ ရွိၿပီ။ SSPP/SSA ၊ ကခ်င္၊ ကရင္၊ ကရင္နီတို႔နဲ႔လည္း တိုက္ပြဲျဖစ္ေနတုန္း။ ယုံၾကည္မွုမရွိ၊ တိုက္ပြဲေတြလည္း ျဖစ္ေနတယ္ဆိုရင္ အစစ အရာရာကို သတိထားရေတာ့မယ္။ အဲဒါဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖာ္ေဆာင္တာ မေအာင္ျမင္ဘူးလို႔ ျပသေနတာဘဲ။ မိုင္းေတာ့-မိုင္းထားကို ေပးမယ္ဆိုတာလည္း မျဖစ္လာဘူး။ အစိုးရရဲ့ ေပၚလစီအတိုင္း မူးယစ္ေဆးဝါး ပူးေပါင္းတိုက္ဖ်က္မယ္ဆိုတာလည္း မျဖစ္လာေသးဘူး။ ဒါမလုပ္ရဘူး ဟိုဟာမလုပ္ရဘူးဆိုၿပီး တားျမစ္တယ္။ ဆက္ေဆြးေႏြးဖို႔ လိုေသးတယ္။ ျပႆနာကို သုံးသပ္ၿပီး ေဆြးေႏြးရမယ္။ ေဆြးေႏြးျခင္းဟာ ျပႆနာအားလုံးကို ေျဖရွင္းနိုင္မွာျဖစ္တယ္။ တိုက္ပြဲနဲ႔ ေျဖရွင္းလာတာ အႏွစ္ ၆၀ ရွိၿပီ။ ျပႆနာကို မေျဖရွင္းနိုင္တဲ့အျပင္ တိုင္းျပည္လည္း တေန႔ထက္ တေန႔ ဆုတ္ယုတ္လာတယ္။ ျမန္မာနိုင္ငံဟာ ဆင္းရဲတဲ့နိုင္ငံစာရင္းမွာ ပါဝင္ေနတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေရွ႕ဆက္ေဆြးေႏြးဖို႔ က႑ ၃ ခု ရွိတယ္။ နံပါတ္တစ္ကေတာ့ သေဘာတူညီခ်က္ေတြကို ျပန္ၿပီး သုံးသပ္ရမယ္။ ဘာျဖစ္လို႔ အေကာင္အထည္ မေဖာ္နိုင္သလဲဆိုတာ သုံးသပ္ၿပီး ေျဖရွင္းရမယ္။ နံပါတ္ႏွစ္ကေတာ့ မူးယစ္ေဆးဝါး ျပႆနာဘဲ။ ျပည္သူေတြကို မူးယစ္ေဆးဝါးက ဖ်က္စီးေနၿပီ။ ဘိန္းစြဲတဲ့လူ၊ ဘိန္းေရာင္းဝယ္တဲ့သူေတြ အရမ္းမ်ားေနၿပီ။ ဒါလည္းေျဖရွင္းရမယ္။ အစိုးရက မူးယစ္ေဆးဝါးတိုက္ဖ်က္ဖို႔ ေပၚလစီရွိေပမဲ့ တရားဝင္ လုပ္ေဆာင္ေနတာေတြ မရွိဘူး။ အစီအစဥ္တက် လုပ္ေဆာင္တာ မရွိဘူး။ အစီစဥ္တက် လုပ္ေဆာင္နိုင္ေအာင္ ေဆြးေႏြးရမယ္။ နံပါတ္သုံးကေတာ့ နိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးဖို႔ ျဖစ္တယ္။ နိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးဖို႔ အစိုးရက ဘယ္အခ်ိန္ သေဘာတူမွာလည္းဆို တာ ေစာင္ၾကည့္ရမယ္။ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕ေတြအားလုံး ဘယ္အခ်ိန္ သေဘာတူမွာ လည္းဆိုတာ ေစာင္ၾကည့္ရမယ္။ နိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးတာ ျပည္သူလည္း ပါဝင္ရမယ္။”
ဗိုလ္မွူးႀကီးခြန္သူရိန္ဟာ ပအိုဝ္းအမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ PNLO ရဲ့ အတြင္းေရးမွူးလဲ ျဖစ္ ေျပာခြင့္ရ ပုဂၢိဳလ္လဲျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္တုန္းက အစိုးရတပ္က SNPLO ကို အင္အားသုံးတိုက္ ခိုက္ ခဲ့လို႔ အပစ္ရပ္စဲပ်က္ျပားၿပီး SNPLO အဖြဲ႕ဖြဲ႕ကြဲသြားပါတယ္။ ဗိုလ္မွူးခ်ဳပ္ခြန္ ခြန္ထိေဆာင္ နဲ႔ ဗိုလ္မွူးႀကီး ခြန္သူရိန္တို႔က ေတာျပန္ခိုၿပီး ထိုင္းနယ္စပ္သို႔ ေျပာင္းေရြ႕အခ်ပါတယ္။ တျခားပအိုဝ္း အဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး PNLO ကိုဖြဲ႕စည္းထူေထာင္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
“ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုတာ သမၼတႀကီးကေျပာခဲ့တာဘဲ။ ေျမျပန႔္မွာေနတဲ့ဗမာအမ်ိဳးသားေတြနဲ႔ ေတာင္ေပၚ မွာေနတဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြၾကားမွာ ဖြံ့ၿဖိဳးမွုအဆင့္မညီမၽွေသးဘူးျဖစ္ေနတယ္။ သမၼတဟာ တိုင္းရင္း သားေတြေဒသကိုေျမျပန႔္ မွာလို လမ္းတံတားတိုးတက္မွုေတြလုပ္ေပးဖို႔ဆႏၵရွိမယ္ဆိုရင္ တိုင္းရင္းသား နဲ႔ ဗမာၾကားမွာ အျမင္တိမ္းေစာင္းမွု မရွိေတာ့ ဘူးလို႔ သမၼတကေျပာတယ္။ သမၼတရဲ့ယူဆခ်က္ဟာ မမွန္ဘူးလို႔မေျပာပါဘူး။ တခ်ိဳ႕အားျဖင့္သာမွန္ပါတယ္။ အမ်ားစုလို အပ္ ပါေသးတယ္။ ဘာလဲဆိုေတာ့ တိုင္းရင္းသားဆိုတာသူ႔အမ်ိဳးသားရဲ့ အမ်ိဳးသားေရးဆိုင္ရာ ရပိုင္ခြင့္ကို ရခ်င္တာကိုး။ လမ္းပန္းဆက္ သြယ္ေရး ဘာေရးညာေရး ဖြံ့ၿဖိဳးေရးကိစၥလိုခ်င္တာမွန္ေပမယ့္ အဲဒီထက္အေရးႀကီးတဲ့ အမ်ိဳးသားေရး ဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးက ပထမတန္းပိုက်ေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အဲဒီဟာကိုနိုင္ငံေတာ္သမၼတျဖစ္တဲ့ သိန္းစိန္တို႔ကေနၿပီး စဥ္းစား ေဝဖန္ပိုင္းျခားေပးရင္ နိုင္ငံေတာ္သမၼတေျပာေနတဲ့ ထာ၀ရၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဆိုတာ မျဖစ္နိုင္ စရာအေၾကာင္း မရွိဘူးလို႔ေျပာ လိုပါတယ္။ အဲလိုမစဥ္းစားဘဲခုနေျပာတဲ့ဟာေလး နဲ႔အေပၚယံ တည္ ေဆာက္မွုေလာက္ဘဲလုပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ထာ၀ရၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥရပ္ဟာ ေတာ္ ေတာ္ ႀကီး ကိုစဥ္းစားလို႔မရေလာက္ေအာင္ ရွိတဲ့အေနအထားမွာရွိပါတယ္။”
“ျဖစ္လာနိုင္တဲ့အေနအထားေတာ့ က်ေနာ္တို႔ခန႔္မွန္းရခက္ပါတယ္။ ႏွစ္ႏွစ္ဘက္ရဲ့ ရပ္တည္မွု ႏွစ္ဦး ႏွစ္ဘက္ရဲ့အေျခအေနေပၚမူတည္တယ္။ ျဖစ္သင့္တာကိုေျပာရရင္ေတာ့ တိုင္းရင္းသားကို ဆက္ဆံ တဲ့ေနရာမွာ အဖြဲ႕စည္းအႀကီးအငယ္မခြဲျခားဘဲ မူတခုကို သတ္သတ္မွတ္မွတ္ အရင္ျပဌာန္းၿပီး ေတာ့မွ တည္ေဆာက္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ေအာင္ျမင္နိုင္လိမ့္မယ္လို႔ယုံၾကည္တယ္။ အဓိကအားျဖင့္ေတာ့ နိုင္ငံေရး ကိစၥကိုနိုင္ငံေရးနည္းလမ္းနဲ႔ မေျဖရွင္းဘဲနဲ႔ေတာ့ ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥ ဟာ ၁၀ ႏွစ္ ၁၅ ႏွစ္ဆက္သြား လည္း ဒီတိုင္းဟာ ဒီတိုင္းဆက္ျဖစ္ေနမွာဘဲ။ တိုင္းရင္းသားအင္အားစုေတြ အဓိက လိုေနတာက ကိုယ္ ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္နဲ႔ တန္းတူညီမၽွခြင့္ဘဲ၊ အဲဒီဥစၥာဟာ ခြဲထြက္ေရးမဟုတ္ဘူး၊ အဲဒီဥစၥာဟာ ျပည္ေထာင္စု ကေနဖဲ့ထြက္သြားေအာင္ ႀကိဳးစားေနတာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာ အစိုးရအေနနဲ႔ ရွင္းရွင္း လင္းလင္းျဖစ္ ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းၿပီးေတာ့မွ လူမ်ားစုျဖစ္တဲ့ ဗမာလူမ်ိဳးအားလုံးဒီကိစၥကိုနားလည္ေအာင္ ၿပီးေတာ့ တပ္မေတာ္အေနနဲ႔ ေအာက္ေျခကေန အထက္အထိ အထက္ကေန ေအာက္ေျခအထိ အားလုံး ဒီကိစၥ အေပၚ ၾကည္ၾကည္လင္နားလည္ေအာင္ အစိုးရအေနနဲ႔ ရွင္းျပနိုင္မွသာလၽွင္ ဒီက်ေနာ္တို႔အားလုံး လို အပ္တဲ့ တန္းတူညီမၽွေရးနဲ႔ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ကို ရရွိနိုင္မွာျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အစိုးရအေနနဲ႔ ႀကိဳး ပမ္းရမွာ ေတာ့ တပ္မေတာ္အေနနဲ႔ တိုင္းရင္းသားေတြေပၚမွာ ၾကည္ျဖဴမွုနဲ႔နားလည္ေအာင္ႀကိဳးပမ္း သင့္တယ္။ ၿပီးေတာ့မွ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥကိုေဆာင္ရြက္သင့္တယ္လို႔ သေဘာထားေပးလိုပါတယ္”
နိုင္ဟံသာဟာ သမၼတဦးသိန္းစိန္အစိုးရနဲ႔ ျပည္ေထာင္စု အဆင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာင္ထားတဲ့ မြန္ျပည္သစ္ပါတီ ရဲ့ အေထြေထြအတြင္းေရးမွူးလဲျဖစ္ ညီညႊတ္ေသာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား ဖက္ဒရယ္ ေကာင္စီရဲ့ အတြင္းေရးမွူးလဲျဖစ္ ေျပာခြင့္ရပုဂၢိဳလ္လဲျဖစ္ပါတယ္။
“တစ္ဖြဲ႕ခ်င္းစီ အပစ္ခတ္ရပ္စဲဲေရးအဆင့္ေလာက္ကိုေတာ့ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရလာပါတယ္။ မရေသး တဲ့အဖြဲ႕ေတြလဲရွိေနေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္နိုင္ငံေရးအရေဆြးေႏြးဖို႔ တက္လွမ္းဖို႔ဆိုတဲ့ေနရာမွာ အျမင္ ေတြမတူညီၾကဘူး၊ ဒါကတပိုင္း။ ေနာက္ တဖက္ကၾကည့္မယ္ဆိုရင္ တခ်ိဳ႕ေနရာမွာ ကေန႔ အထိ အပစ္မရပ္နိုင္ေသးဘူး ဥပမာ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ။ တျခားအဖြဲ႕ကို အပစ္ရပ္ၿပီး ကခ်င္ကိုဖိတိုက္ ေနတယ္ လို႔ က်ေနာ္တို႔ခံစားေနရတယ္။ ဒါကလဲအလားအလာမေကာင္းဘူးလို႔ျမင္တယ္။ နည္းပရိယာယ္တခုအရ အင္အားႀကီးတခုကိုရပ္ထားၿပီး တျခားအင္အားႀကီးေနာက္တခုကို တိုက္တဲ့သေဘာမ်ိဳျဖစ္ေနတယ္။ ေနာက္ အပစ္ရပ္ထားတဲ့ ဥပမာ သၽွမ္းျပည္တပ္မေတာ္ RCSS နဲ႔ SSPP ေရာဘဲ။ သူတို႔အပစ္ခတ္ရပ္စဲ သေဘာတူညီခ်က္ လုပ္ထာေပမယ့္ အစိုးရတပ္က မၾကာမၾကာလာတိုက္တယ္။ တိုက္ပြဲေပါင္းမနည္း ဘူး။ အဲဒီေတာ့ တဘက္က အပစ္ခတ္ရပ္စဲထားေပမယ့္ တပ္ဘက္က သူတို႔လိုခ်င္တဲ့အပိုင္းကို ဝင္လာ တယ္။ တိုက္တယ္။ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးက သိပ္မေရရာဘူး၊ အခိုင္အမာေျပာလို႔မရေသးဘူး။ ေနာက္နိုင္ငံေရးအရ ေဆြးေႏြးဖို႔တက္မယ္ဆိုတဲ့ေနရာမွာ အစိုးရကေျပာလာတယ္ က်ေနာ္တို႔ကို နိုင္ငံေရးပါတီေထာင္ၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ လႊတ္ေတာ္ ထဲေရာက္မွ လိုခ်င္တဲ့ဟာကိုေျပာ ျပင္ခ်င္တဲ့ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ပါ ဆိုတဲ့နည္းလမ္းက ျဖစ္သင့္တဲ့ လြတ္လပ္ၿပီးေတာ့ တရားမၽွတတဲ့နိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးပြဲမဟုတ္ဘူးဗ် ။ သူတို႔ေဘာင္ထဲကို က်ေနာ္တို႔ကိုဆြဲတြင္းၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ကို အက်ပ္ကိုင္ တဲ့ပုံစံမ်ိဳး၊ တနည္းအားျဖင့္ အပစ္ခတ္ရပ္စဲ လက္နက္ခ်ခိုင္းတဲ့ပုံစံမ်ိဳးလို ေျပာေနတယ္ဗ်။ နိုင္ငံေရး အရ ျဖစ္သင့္ျဖစ္ထိုင္တဲ့ ေဆြးေႏြးပုံစံမ်ိဳးမဟုတ္ဘူးဗ်ာ။ အဲဒါကိုလဲက်ေနာ္တို႔ဘက္ကလက္ခံနိုင္တဲ့ အေနအထားမရွိဘူး။ ဒီကိစၥက သမၼတဦးသိန္းစိန္က ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းတည္ေဆာက္ဖို႔ေျပာေနေပ မယ့္ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္က တိုးတက္မွု အလားအလာသိပ္မေကာင္းဘူးလို႔က်ေနာ္တို႔ျမင္တယ္”
ဦးလာနန္ဟာ ကခ်င္လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႕ ရဲ့ ေျပာခြင့္ရပုဂၢိဳလ္ျဖစ္ပါတယ္။ ကခ်င္လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႕ က ခ်င္ တပ္မေတာ္ဟာ ၁၉၉၄ ကတည္းက အပစ္ခတ္ရပ္စဲေရးသေဘာတူညီမွု တရားဝင္လက္မွတ္ေရး ထိုးထားတဲ့အဖြဲ႕ျဖစ္ပါတယ္။ နယ္ျခားေစာင့္တပ္ အသြင္ေျပာင္းျခင္း ျငင္းဆန္ခဲ့လို႔ ၂၀၁၀ ဂၽြန္ ၉ ရက္ေန႔ ကစၿပီး အစိုးရ တပ္မေတာ္ကေန ကေန႔အထိ ထိုးစစ္ဆင္ တိုက္ခိုက္ျခင္းခံရတဲ့အဖြဲ႕ျဖစ္ ပါတယ္။
“ အစိုးရရဲ့ ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရးဖြင့္ထားတဲ့ ေပၚလစီကိုၾကည့္မယ္ဆိုရင္ သူတို႔သြားခ်င္တဲ့ နိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြး မွု လမ္းေၾကာင္းဟာ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒထဲမွာ အားလုံးဝင္ေရာက္ၿပီးမွဘဲ လႊတ္ေတာ္ထဲ ကေန ဝင္ၿပီးမွ တိုင္းရင္းရင္းသားအေရးေျဖရွင္းရမယ္ဆိုတဲ့ကိစၥပါတယ္။ ေနာက္တခုက အားလုံးဟာ ထာ၀ရ ၿငိမ္းခ်မ္းရၿပီးမွဘဲ၊ထာ၀ရၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုတာ လက္နက္ကိုင္လမ္းစဥ္ကို စြန႔္မယ္ေပါ့ဗ်ာ။ လက္နက္ ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းအားလုံး ျမန္မာ့တပ္မေတာ္လက္ေအာက္တခုထဲ ထားၿပီးမွဘဲ သြားမယ္ဆို တဲ့ ဟာမ်ိဳး ေတြ႕ရတယ္။ ဆိုလိုတာက အစိုးရရဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး Process ေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒါၾကည့္တဲ့အခါမွ တိုင္းရင္း သားေတြလိုလားတဲ့ လမ္းေၾကာင္းနဲ႔ အမ်ားႀကီးကြဲျပားမွုရွိတယ္။ တိုင္းရင္းသားေတြရဲ့ သေဘာထားကို အသိအမွတ္မျပဳဘဲနဲ႔ သူတို႔အစိုးရရဲ့ သြားခ်င္တဲ့လမ္းေၾကာင္းကို ေခၚသြားခ်င္တဲ့ ဆႏၵရွိတယ္။ ဒီလို မ်ိဳးလုပ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ အခုထက္ထိ့ ျပည္တြင္းမွာ သူတို႔ေျပာေနတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္း ေရးေဆြးေႏြးမွု လမ္းစဥ္ဟာ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္မရွိဘူး။ အစိုးရကဘက္က ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဆိုတဲ့ စကားေျပာ ေနေပ မယ့္ စစ္တပ္ဘက္ကေနၿပီး စစ္ဆင္ေရးလုပ္ေနတဲ့ စီမံကိန္းကို စနစ္တက်လုပ္ေန တယ္။ ဒီကိစၥ က ေတြ႕ဆုံမွုေဆြးေႏြးမွုမွာ ေနာင့္ယွက္ဟန႔္တားမွုျဖစ္လို႔ေျပာလို႔ရတယ္။ တျခားအခ်က္ ေတြလဲအမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လက္ရွိ အစိုးရ လုပ္ေနတဲ့ ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရးက သူတို႔ျပန္လည္သုံး သပ္သင့္တယ္လို႔ ျမင္တယ္။ အဲဒီသုံးသပ္မွု ျပင္ဆင္မွုတာမလုပ္ဘူးဆိုရင္ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔မွ ဒီၿငိမ္းခ်မ္း ေရးလမ္းေၾကာင္းက အဆင္ေျပနိုင္စရာအေၾကာင္းမရွိဘူး”
ဦးဇမ္က်င့္ေပါင္ (ေခၚ) ဦးဇိုဇမ္ ဟာ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားပါတီ ဥကၠဌ လဲျဖစ္ ေရြးေကာက္တင္ေျမာက္ခံ လႊတ္ေတာ္အမတ္တဦးလဲ ျဖစ္ပါတယ္။
“ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုတာလြယ္လြယ္နဲ႔ရတဲ့အမ်ိဳးမဟုတ္ဘူးဆိုတာက်ေနာ္တို႔အစကတည္းကသိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပါဝင္ပတ္သက္သင့္တဲ့ပုဂၢိဳလ္ေတြအားလုံးမပါဝင္ရဘဲနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကဘယ္ေလာက္ဘဲ လုပ္လုပ္ ဘယ္ေလာက္ဘဲပိုက္ ဆံအကုန္အက်ခံလုပ္ပါေစ အခ်ိန္ကုန္လူပမ္းတာဘဲအဖတ္တင္တယ္။ Peace process အတြက္ ပါဝင္ပတ္သက္သင့္တဲ့လူေတြဆိုတာ state holder ေတြ armed group ေတြျပည္တြင္းကနိုင္ငံေရးသမားေတြ၊ အထူးသျဖင့္ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႔သက္ဆိုင္တဲ့ နိုင္ငံေရးပါတီေတြ ေနာက္တိုင္းရင္းသားထဲကလူထုေရြးထား တဲ့ပုဂၢိဳလ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီထဲမွာ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြကိုေတာ့ က်ေနာ္မေျပာလိုဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အခုလႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြ အမ်ားစုဟာ က်ေနာ္အပါအဝင္ေပါ့ေနာ္ လူထုကေရြးထားတဲ့ ရာႏွုန္းျပည့္ ကိုယ္စားလွယ္အစစ္အမွန္ ေတြမဟုတ္မွန္းက်ေနာ္သိထားေတာ့ေလ။ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြနဲ႔အလုပ္လုပ္ရတာစိတ္မခ်နိုင္ေသးတဲ့အေျခအေနမွာရွိတယ္ေလ။ အဲ-ေစာေစာကေျပာတဲ့ အဖက္ဖက္က ပါတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြအားလုံး ေဝါ့ခ္ေရွာ့ပ္အႀကီးႀကီးတခုေခၚၿပီးမွ စားပြဲဝိုင္းတခုမွာဝိုင္းထိုင္ၿပီးေတာ့ ရင္ဖြင့္ၾကရင္ ေတာ့သိပ္ေကာင္း မွာဘဲလို႔ က်ေနာ္ေမၽွာ္လင့္မိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၂ ရက္ ၃ ရက္က အစိုးရသတင္းစာ မွာေတြ႕လိုက္ တယ္။ သမၼတက အဆင့္ ၃ ဆင့္နဲ႔ သြားမယ္။ ျပည္နယ္အဆင့္။ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္။ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ ေတာ္ အဆင့္ေပါ့။ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္အဆင့္ အေရာက္ခင္ ခုနက်ေနာ္ေျပာတဲ့ ေဝါ့ခ္ေရွာ့ပ္ႀကီး တခု ၾကားမွာခံလိုက္မွဘဲေကာင္းပါမယ္”
“ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကမ္းလွမ္းတာ အခုသမၼတမွမဟုတ္ပါဘူး။ျမန္မာနိုင္ငံ အစိုးရ အဆက္ဆက္က ၿငိမ္းခ်မ္း ေရးကမ္းလွမ္းခဲ့တာခ်ည္းပါဘဲ။ကမ္းလွမ္းပုံကမ္းလွမ္းနည္းေတြေတာ့မတူဘူးေပါ့။အရင္တုန္းက သူတို႔ ဦးေႏွာက္အခ်င္းခ်င္းအလုပ္လုပ္ၾကတာပါ။အခုကေန႔ေခတ္မွာေတာ့ က်ေနာ္တို႔တိုင္းရင္းသားေတြရဲ့ ႏွလုံးသားကိုသူတို႔ဦးေႏွာက္နဲ႔လဲဖို႔ႀကိဳးစားေနပါတယ္။ ဘယ္သမၼတဘဲျဖစ္ျဖစ္ ဘယ္အစိုးရ ဘဲျဖစ္ျဖစ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကမ္းလွမ္းလာခဲ့ရင္ သူတို႔ရဲ့ ႏွလုံးသားနဲ႔ စိတ္ရင္းနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ရဲ့ ႏွလုံးသား ေတြကိုလဲ လွယ္နိုင္တဲ့ေန႔မွာဘဲခိုင္ျမဲတဲ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရနိုင္မယ္လို႔က်ေနာ္ယုံၾကည္ ပါတယ္။ ဆိုေတာ့က်ေနာ္တို႔ ႏွလုံးသားထဲမွာဘာရွိသလဲဆိုတာသူတို႔အရင္ရွာၾကည့္ဖို႔ေကာင္းပါတယ္”
“ၿငိမ္းခ်မ္းေရးယူတဲ့ေနရာမွာ က်ည္ဆန္ကုန္လို႔၊ လူကုန္လို႔၊ ေၿခ ကုန္လက္ပမ္းက်လို႔ ဆိုတဲ့အခ်က္ ၃ ခ်က္ေၾကာင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဖာ္ေဆာင္တာ မျဖစ္ဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္ခင္ဗ်။ ဒါမွထာဝရ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တည္ျမဲမွာပါ။ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို တကယ္ဘဲလိုခ်င္လို႔ နိုင္ငံေရးထဲဝင္ တာ ျဖစ္တယ္လို႔ေျပာခ်င္ ပါတယ္။ ဒီဟာ ရေအာင္ က်ေနာ္တို႔ႀကိဳးစားသြားမယ္။ အားလုံး ကိုလဲႀကိဳးစား ၾကပါလို႔ အားေပးခ်င္ပါတယ္။ တဖက္က ဘာေျပာခ်င္လဲဆိုတာကိုလဲတဖက္က ေသေသခ်ာခ်ာ နားေထာင္ေပးပါ။ ဒါမွနားလည္ၾကမွာပါ။”
တစ္ႏွစ္ဆိုေပမယ့္ အခုမွစေနတုန္း
ေနာ္စီဖိုးရာစိန္ဟာ အစိုးရနဲ႔ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ ၿငိမ္ခ်မ္းေရး သေဘာတူညီမွုလက္မွတ္ထိုးထားတဲ့ ကရင္အမ်ိဳးသားအစည္းအ႐ုံး KNU ရဲ့ အေထြအေထြ အတြင္းေရးမွူး ျဖစ္ပါတယ္။
“ျမန္မာျပည္ ပဋိပကၡက ႏွစ္ ၆၀ ေက်ာ္ ျဖစ္ပြားတယ္။ ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္စလုပ္တာ၊ စေခၚတာ တစ္ႏွစ္ျပည့္ေပမဲ့ ဘယ္အထိေရာက္ၿပီလဲဆိုေတာ့ စတုန္းပါဘဲ။ ေနာက္ထပ္သြားရမွာ အမ်ားႀကီး လို ေသးတယ္။ ဒီ ၆၀ ႏွစ္အတြင္း နိုင္ငံေရး ပဋိပကၡျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ နိုင္ငံေရး ျပႆနာကို နိုင္ငံ ေရးနည္းနဲ႔ ေျဖရွင္းဖို႔အတြက္ တဆင့္ၿပီးတဆင့္ သြားရမယ္။ အခုက အပစ္ရပ္စဲေရးအဆင့္ဘဲရွိေသး တယ္။ အပစ္ရပ္တာ တည္ၿငိမ္ၿပီးဆိုရင္ နိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးရမယ္။ နိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးတာလည္းတဆင့္ ၿပီးတဆင့္ သြားရမယ္။ နိုင္ငံေရးျပႆနာကို တစ္ႏွစ္အတြင္း ေျဖရွင္းရမွာမဟုတ္ဘူး။ ခနေလးအတြင္း မွာလည္း မဟုတ္ဘူး။ အဲဒါကေတာ့ စိတ္ရွည္လက္ရွည္နဲ႔ သြားရမယ္။ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ တိတိက်က် သြားမွ ေအာင္ျမင္မွုရွိမယ္။
ေနာ္စီဖိုးရာစိန္
အစစအရာသတိထားရမယ္
ဒုတိယ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးယြက္စစ္ဟာ သၽွမ္းျပန္လည္ထူေထာင္ေရးေကာင္စီရဲ့ ဉကၠဌ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၁ နိုဝင္ဘာ ၁၉ ရက္ေန႔ က အစိုးရကိုယ္စားလွယ္နဲ႔ ပထမဦးဆုံးေတြ႕ဆုံၿပီး ဒီဇင္ဘာ ၂ ရက္ေန႔ ၂၀၁၁ က ပဏာမ အဆင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး သေဘာတူလက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
“သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ က ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖာ္ေဆာင္ဖို႔ ေၾကျငာတာ တႏွစ္ျပည့္ေပမဲ့ က်ေနာ္တို႔က ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးရတာ တႏွစ္မျပည့္ေသးဘူး။ ေဆြးေႏြးတဲ့ကာလပတ္လုံး ဘာမွမေအာင္ျမင္ေသး ဘူးလို႔ ျမင္ပါတယ္။ သေဘာတူညီခ်က္ေတြကိုလည္း အေကာင္အထည္ေဖာ္နိုင္တာ မရွိေသးဘူး။ အစိုးရက ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေၾကျငာထားေပးမဲ့ စစ္တပ္က တမ်ိဳးလုပ္ေနတယ္။ ဘယ္ေနရာမွာဘဲ ျဖစ္ျဖစ္ တိုက္ပြဲ ျဖစ္ေနတုန္း။ ေဆြးေႏြးၿပီးကတည္းက က်ေနာ္တို႔နဲ႔ တိုက္ပြဲျဖစ္တာ အႀကိမ္ ၃၀ ရွိၿပီ။ SSPP/SSA ၊ ကခ်င္၊ ကရင္၊ ကရင္နီတို႔နဲ႔လည္း တိုက္ပြဲျဖစ္ေနတုန္း။ ယုံၾကည္မွုမရွိ၊ တိုက္ပြဲေတြလည္း ျဖစ္ေနတယ္ဆိုရင္ အစစ အရာရာကို သတိထားရေတာ့မယ္။ အဲဒါဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖာ္ေဆာင္တာ မေအာင္ျမင္ဘူးလို႔ ျပသေနတာဘဲ။ မိုင္းေတာ့-မိုင္းထားကို ေပးမယ္ဆိုတာလည္း မျဖစ္လာဘူး။ အစိုးရရဲ့ ေပၚလစီအတိုင္း မူးယစ္ေဆးဝါး ပူးေပါင္းတိုက္ဖ်က္မယ္ဆိုတာလည္း မျဖစ္လာေသးဘူး။ ဒါမလုပ္ရဘူး ဟိုဟာမလုပ္ရဘူးဆိုၿပီး တားျမစ္တယ္။ ဆက္ေဆြးေႏြးဖို႔ လိုေသးတယ္။ ျပႆနာကို သုံးသပ္ၿပီး ေဆြးေႏြးရမယ္။ ေဆြးေႏြးျခင္းဟာ ျပႆနာအားလုံးကို ေျဖရွင္းနိုင္မွာျဖစ္တယ္။ တိုက္ပြဲနဲ႔ ေျဖရွင္းလာတာ အႏွစ္ ၆၀ ရွိၿပီ။ ျပႆနာကို မေျဖရွင္းနိုင္တဲ့အျပင္ တိုင္းျပည္လည္း တေန႔ထက္ တေန႔ ဆုတ္ယုတ္လာတယ္။ ျမန္မာနိုင္ငံဟာ ဆင္းရဲတဲ့နိုင္ငံစာရင္းမွာ ပါဝင္ေနတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေရွ႕ဆက္ေဆြးေႏြးဖို႔ က႑ ၃ ခု ရွိတယ္။ နံပါတ္တစ္ကေတာ့ သေဘာတူညီခ်က္ေတြကို ျပန္ၿပီး သုံးသပ္ရမယ္။ ဘာျဖစ္လို႔ အေကာင္အထည္ မေဖာ္နိုင္သလဲဆိုတာ သုံးသပ္ၿပီး ေျဖရွင္းရမယ္။ နံပါတ္ႏွစ္ကေတာ့ မူးယစ္ေဆးဝါး ျပႆနာဘဲ။ ျပည္သူေတြကို မူးယစ္ေဆးဝါးက ဖ်က္စီးေနၿပီ။ ဘိန္းစြဲတဲ့လူ၊ ဘိန္းေရာင္းဝယ္တဲ့သူေတြ အရမ္းမ်ားေနၿပီ။ ဒါလည္းေျဖရွင္းရမယ္။ အစိုးရက မူးယစ္ေဆးဝါးတိုက္ဖ်က္ဖို႔ ေပၚလစီရွိေပမဲ့ တရားဝင္ လုပ္ေဆာင္ေနတာေတြ မရွိဘူး။ အစီအစဥ္တက် လုပ္ေဆာင္တာ မရွိဘူး။ အစီစဥ္တက် လုပ္ေဆာင္နိုင္ေအာင္ ေဆြးေႏြးရမယ္။ နံပါတ္သုံးကေတာ့ နိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးဖို႔ ျဖစ္တယ္။ နိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးဖို႔ အစိုးရက ဘယ္အခ်ိန္ သေဘာတူမွာလည္းဆို တာ ေစာင္ၾကည့္ရမယ္။ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕ေတြအားလုံး ဘယ္အခ်ိန္ သေဘာတူမွာ လည္းဆိုတာ ေစာင္ၾကည့္ရမယ္။ နိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးတာ ျပည္သူလည္း ပါဝင္ရမယ္။”
ဒုတိယ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးယြတ္စစ္
အမ်ိဳးသားဆိုင္ရာရပိုင္ခြင့္သာပဓာန
ဗိုလ္မွူးႀကီးခြန္သူရိန္ဟာ ပအိုဝ္းအမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ PNLO ရဲ့ အတြင္းေရးမွူးလဲ ျဖစ္ ေျပာခြင့္ရ ပုဂၢိဳလ္လဲျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္တုန္းက အစိုးရတပ္က SNPLO ကို အင္အားသုံးတိုက္ ခိုက္ ခဲ့လို႔ အပစ္ရပ္စဲပ်က္ျပားၿပီး SNPLO အဖြဲ႕ဖြဲ႕ကြဲသြားပါတယ္။ ဗိုလ္မွူးခ်ဳပ္ခြန္ ခြန္ထိေဆာင္ နဲ႔ ဗိုလ္မွူးႀကီး ခြန္သူရိန္တို႔က ေတာျပန္ခိုၿပီး ထိုင္းနယ္စပ္သို႔ ေျပာင္းေရြ႕အခ်ပါတယ္။ တျခားပအိုဝ္း အဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး PNLO ကိုဖြဲ႕စည္းထူေထာင္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
“ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုတာ သမၼတႀကီးကေျပာခဲ့တာဘဲ။ ေျမျပန႔္မွာေနတဲ့ဗမာအမ်ိဳးသားေတြနဲ႔ ေတာင္ေပၚ မွာေနတဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြၾကားမွာ ဖြံ့ၿဖိဳးမွုအဆင့္မညီမၽွေသးဘူးျဖစ္ေနတယ္။ သမၼတဟာ တိုင္းရင္း သားေတြေဒသကိုေျမျပန႔္ မွာလို လမ္းတံတားတိုးတက္မွုေတြလုပ္ေပးဖို႔ဆႏၵရွိမယ္ဆိုရင္ တိုင္းရင္းသား နဲ႔ ဗမာၾကားမွာ အျမင္တိမ္းေစာင္းမွု မရွိေတာ့ ဘူးလို႔ သမၼတကေျပာတယ္။ သမၼတရဲ့ယူဆခ်က္ဟာ မမွန္ဘူးလို႔မေျပာပါဘူး။ တခ်ိဳ႕အားျဖင့္သာမွန္ပါတယ္။ အမ်ားစုလို အပ္ ပါေသးတယ္။ ဘာလဲဆိုေတာ့ တိုင္းရင္းသားဆိုတာသူ႔အမ်ိဳးသားရဲ့ အမ်ိဳးသားေရးဆိုင္ရာ ရပိုင္ခြင့္ကို ရခ်င္တာကိုး။ လမ္းပန္းဆက္ သြယ္ေရး ဘာေရးညာေရး ဖြံ့ၿဖိဳးေရးကိစၥလိုခ်င္တာမွန္ေပမယ့္ အဲဒီထက္အေရးႀကီးတဲ့ အမ်ိဳးသားေရး ဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးက ပထမတန္းပိုက်ေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အဲဒီဟာကိုနိုင္ငံေတာ္သမၼတျဖစ္တဲ့ သိန္းစိန္တို႔ကေနၿပီး စဥ္းစား ေဝဖန္ပိုင္းျခားေပးရင္ နိုင္ငံေတာ္သမၼတေျပာေနတဲ့ ထာ၀ရၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဆိုတာ မျဖစ္နိုင္ စရာအေၾကာင္း မရွိဘူးလို႔ေျပာ လိုပါတယ္။ အဲလိုမစဥ္းစားဘဲခုနေျပာတဲ့ဟာေလး နဲ႔အေပၚယံ တည္ ေဆာက္မွုေလာက္ဘဲလုပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ထာ၀ရၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥရပ္ဟာ ေတာ္ ေတာ္ ႀကီး ကိုစဥ္းစားလို႔မရေလာက္ေအာင္ ရွိတဲ့အေနအထားမွာရွိပါတယ္။”
ဗိုလ္မွူးႀကီးခြန္သူရိန္
တိုင္းရင္းသားအေရးကို တပ္မေတာ္ နဲ႔ ဗမာလူမ်ိဳးအားလုံးနားလည္ဖို႔လို
စစ္အစိုးရ ဦးစီးအမ်ိဳးသားတဲ့ အမ်ိဳးသားညီလာခံကို လက္မခံလို႔ ျပည္ေထာင္စုကေနခြဲထြက္ဖို႔ႀကံစည္ တယ္ စတဲ့စြဲခ်က္ေတြနဲ႔ SNLD ေခါင္းေဆာင္ခြန္ထြန္းဦး၊ စိုင္းညြန႔္လြင္ကို ဖမ္းဆီးၿပီးေထာင္ခ်ခဲ့ ပါတယ္။ ဒီအစိုးရသစ္မွာ ေထာင္ကေနလြတ္ေျမာက္လာၿပီး ပါတီကိုျပန္လည္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ပါတယ္။ စိုင္းလိတ္ဟာ SNLD ရဲ့ တြဲဖက္အတြင္းေရးမွူးလဲျဖစ္ ေျပာခြင့္ရပုဂၢိဳလ္လဲျဖစ္ ပါတယ္။“ျဖစ္လာနိုင္တဲ့အေနအထားေတာ့ က်ေနာ္တို႔ခန႔္မွန္းရခက္ပါတယ္။ ႏွစ္ႏွစ္ဘက္ရဲ့ ရပ္တည္မွု ႏွစ္ဦး ႏွစ္ဘက္ရဲ့အေျခအေနေပၚမူတည္တယ္။ ျဖစ္သင့္တာကိုေျပာရရင္ေတာ့ တိုင္းရင္းသားကို ဆက္ဆံ တဲ့ေနရာမွာ အဖြဲ႕စည္းအႀကီးအငယ္မခြဲျခားဘဲ မူတခုကို သတ္သတ္မွတ္မွတ္ အရင္ျပဌာန္းၿပီး ေတာ့မွ တည္ေဆာက္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ေအာင္ျမင္နိုင္လိမ့္မယ္လို႔ယုံၾကည္တယ္။ အဓိကအားျဖင့္ေတာ့ နိုင္ငံေရး ကိစၥကိုနိုင္ငံေရးနည္းလမ္းနဲ႔ မေျဖရွင္းဘဲနဲ႔ေတာ့ ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥ ဟာ ၁၀ ႏွစ္ ၁၅ ႏွစ္ဆက္သြား လည္း ဒီတိုင္းဟာ ဒီတိုင္းဆက္ျဖစ္ေနမွာဘဲ။ တိုင္းရင္းသားအင္အားစုေတြ အဓိက လိုေနတာက ကိုယ္ ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္နဲ႔ တန္းတူညီမၽွခြင့္ဘဲ၊ အဲဒီဥစၥာဟာ ခြဲထြက္ေရးမဟုတ္ဘူး၊ အဲဒီဥစၥာဟာ ျပည္ေထာင္စု ကေနဖဲ့ထြက္သြားေအာင္ ႀကိဳးစားေနတာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာ အစိုးရအေနနဲ႔ ရွင္းရွင္း လင္းလင္းျဖစ္ ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းၿပီးေတာ့မွ လူမ်ားစုျဖစ္တဲ့ ဗမာလူမ်ိဳးအားလုံးဒီကိစၥကိုနားလည္ေအာင္ ၿပီးေတာ့ တပ္မေတာ္အေနနဲ႔ ေအာက္ေျခကေန အထက္အထိ အထက္ကေန ေအာက္ေျခအထိ အားလုံး ဒီကိစၥ အေပၚ ၾကည္ၾကည္လင္နားလည္ေအာင္ အစိုးရအေနနဲ႔ ရွင္းျပနိုင္မွသာလၽွင္ ဒီက်ေနာ္တို႔အားလုံး လို အပ္တဲ့ တန္းတူညီမၽွေရးနဲ႔ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ကို ရရွိနိုင္မွာျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အစိုးရအေနနဲ႔ ႀကိဳး ပမ္းရမွာ ေတာ့ တပ္မေတာ္အေနနဲ႔ တိုင္းရင္းသားေတြေပၚမွာ ၾကည္ျဖဴမွုနဲ႔နားလည္ေအာင္ႀကိဳးပမ္း သင့္တယ္။ ၿပီးေတာ့မွ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥကိုေဆာင္ရြက္သင့္တယ္လို႔ သေဘာထားေပးလိုပါတယ္”
စိုင္းလိတ္
ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတိုးတက္မွု အလားအလာသိပ္မေကာင္း
နိုင္ဟံသာဟာ သမၼတဦးသိန္းစိန္အစိုးရနဲ႔ ျပည္ေထာင္စု အဆင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာင္ထားတဲ့ မြန္ျပည္သစ္ပါတီ ရဲ့ အေထြေထြအတြင္းေရးမွူးလဲျဖစ္ ညီညႊတ္ေသာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား ဖက္ဒရယ္ ေကာင္စီရဲ့ အတြင္းေရးမွူးလဲျဖစ္ ေျပာခြင့္ရပုဂၢိဳလ္လဲျဖစ္ပါတယ္။
“တစ္ဖြဲ႕ခ်င္းစီ အပစ္ခတ္ရပ္စဲဲေရးအဆင့္ေလာက္ကိုေတာ့ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရလာပါတယ္။ မရေသး တဲ့အဖြဲ႕ေတြလဲရွိေနေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္နိုင္ငံေရးအရေဆြးေႏြးဖို႔ တက္လွမ္းဖို႔ဆိုတဲ့ေနရာမွာ အျမင္ ေတြမတူညီၾကဘူး၊ ဒါကတပိုင္း။ ေနာက္ တဖက္ကၾကည့္မယ္ဆိုရင္ တခ်ိဳ႕ေနရာမွာ ကေန႔ အထိ အပစ္မရပ္နိုင္ေသးဘူး ဥပမာ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ။ တျခားအဖြဲ႕ကို အပစ္ရပ္ၿပီး ကခ်င္ကိုဖိတိုက္ ေနတယ္ လို႔ က်ေနာ္တို႔ခံစားေနရတယ္။ ဒါကလဲအလားအလာမေကာင္းဘူးလို႔ျမင္တယ္။ နည္းပရိယာယ္တခုအရ အင္အားႀကီးတခုကိုရပ္ထားၿပီး တျခားအင္အားႀကီးေနာက္တခုကို တိုက္တဲ့သေဘာမ်ိဳျဖစ္ေနတယ္။ ေနာက္ အပစ္ရပ္ထားတဲ့ ဥပမာ သၽွမ္းျပည္တပ္မေတာ္ RCSS နဲ႔ SSPP ေရာဘဲ။ သူတို႔အပစ္ခတ္ရပ္စဲ သေဘာတူညီခ်က္ လုပ္ထာေပမယ့္ အစိုးရတပ္က မၾကာမၾကာလာတိုက္တယ္။ တိုက္ပြဲေပါင္းမနည္း ဘူး။ အဲဒီေတာ့ တဘက္က အပစ္ခတ္ရပ္စဲထားေပမယ့္ တပ္ဘက္က သူတို႔လိုခ်င္တဲ့အပိုင္းကို ဝင္လာ တယ္။ တိုက္တယ္။ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးက သိပ္မေရရာဘူး၊ အခိုင္အမာေျပာလို႔မရေသးဘူး။ ေနာက္နိုင္ငံေရးအရ ေဆြးေႏြးဖို႔တက္မယ္ဆိုတဲ့ေနရာမွာ အစိုးရကေျပာလာတယ္ က်ေနာ္တို႔ကို နိုင္ငံေရးပါတီေထာင္ၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ လႊတ္ေတာ္ ထဲေရာက္မွ လိုခ်င္တဲ့ဟာကိုေျပာ ျပင္ခ်င္တဲ့ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ပါ ဆိုတဲ့နည္းလမ္းက ျဖစ္သင့္တဲ့ လြတ္လပ္ၿပီးေတာ့ တရားမၽွတတဲ့နိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးပြဲမဟုတ္ဘူးဗ် ။ သူတို႔ေဘာင္ထဲကို က်ေနာ္တို႔ကိုဆြဲတြင္းၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ကို အက်ပ္ကိုင္ တဲ့ပုံစံမ်ိဳး၊ တနည္းအားျဖင့္ အပစ္ခတ္ရပ္စဲ လက္နက္ခ်ခိုင္းတဲ့ပုံစံမ်ိဳးလို ေျပာေနတယ္ဗ်။ နိုင္ငံေရး အရ ျဖစ္သင့္ျဖစ္ထိုင္တဲ့ ေဆြးေႏြးပုံစံမ်ိဳးမဟုတ္ဘူးဗ်ာ။ အဲဒါကိုလဲက်ေနာ္တို႔ဘက္ကလက္ခံနိုင္တဲ့ အေနအထားမရွိဘူး။ ဒီကိစၥက သမၼတဦးသိန္းစိန္က ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းတည္ေဆာက္ဖို႔ေျပာေနေပ မယ့္ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္က တိုးတက္မွု အလားအလာသိပ္မေကာင္းဘူးလို႔က်ေနာ္တို႔ျမင္တယ္”
နိုင္ဟံသာ
အစိုးရရဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ျပန္လည္သုံးသပ္သင့္
ဦးလာနန္ဟာ ကခ်င္လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႕ ရဲ့ ေျပာခြင့္ရပုဂၢိဳလ္ျဖစ္ပါတယ္။ ကခ်င္လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႕ က ခ်င္ တပ္မေတာ္ဟာ ၁၉၉၄ ကတည္းက အပစ္ခတ္ရပ္စဲေရးသေဘာတူညီမွု တရားဝင္လက္မွတ္ေရး ထိုးထားတဲ့အဖြဲ႕ျဖစ္ပါတယ္။ နယ္ျခားေစာင့္တပ္ အသြင္ေျပာင္းျခင္း ျငင္းဆန္ခဲ့လို႔ ၂၀၁၀ ဂၽြန္ ၉ ရက္ေန႔ ကစၿပီး အစိုးရ တပ္မေတာ္ကေန ကေန႔အထိ ထိုးစစ္ဆင္ တိုက္ခိုက္ျခင္းခံရတဲ့အဖြဲ႕ျဖစ္ ပါတယ္။
“ အစိုးရရဲ့ ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရးဖြင့္ထားတဲ့ ေပၚလစီကိုၾကည့္မယ္ဆိုရင္ သူတို႔သြားခ်င္တဲ့ နိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြး မွု လမ္းေၾကာင္းဟာ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒထဲမွာ အားလုံးဝင္ေရာက္ၿပီးမွဘဲ လႊတ္ေတာ္ထဲ ကေန ဝင္ၿပီးမွ တိုင္းရင္းရင္းသားအေရးေျဖရွင္းရမယ္ဆိုတဲ့ကိစၥပါတယ္။ ေနာက္တခုက အားလုံးဟာ ထာ၀ရ ၿငိမ္းခ်မ္းရၿပီးမွဘဲ၊ထာ၀ရၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုတာ လက္နက္ကိုင္လမ္းစဥ္ကို စြန႔္မယ္ေပါ့ဗ်ာ။ လက္နက္ ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းအားလုံး ျမန္မာ့တပ္မေတာ္လက္ေအာက္တခုထဲ ထားၿပီးမွဘဲ သြားမယ္ဆို တဲ့ ဟာမ်ိဳး ေတြ႕ရတယ္။ ဆိုလိုတာက အစိုးရရဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး Process ေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒါၾကည့္တဲ့အခါမွ တိုင္းရင္း သားေတြလိုလားတဲ့ လမ္းေၾကာင္းနဲ႔ အမ်ားႀကီးကြဲျပားမွုရွိတယ္။ တိုင္းရင္းသားေတြရဲ့ သေဘာထားကို အသိအမွတ္မျပဳဘဲနဲ႔ သူတို႔အစိုးရရဲ့ သြားခ်င္တဲ့လမ္းေၾကာင္းကို ေခၚသြားခ်င္တဲ့ ဆႏၵရွိတယ္။ ဒီလို မ်ိဳးလုပ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ အခုထက္ထိ့ ျပည္တြင္းမွာ သူတို႔ေျပာေနတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္း ေရးေဆြးေႏြးမွု လမ္းစဥ္ဟာ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္မရွိဘူး။ အစိုးရကဘက္က ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဆိုတဲ့ စကားေျပာ ေနေပ မယ့္ စစ္တပ္ဘက္ကေနၿပီး စစ္ဆင္ေရးလုပ္ေနတဲ့ စီမံကိန္းကို စနစ္တက်လုပ္ေန တယ္။ ဒီကိစၥ က ေတြ႕ဆုံမွုေဆြးေႏြးမွုမွာ ေနာင့္ယွက္ဟန႔္တားမွုျဖစ္လို႔ေျပာလို႔ရတယ္။ တျခားအခ်က္ ေတြလဲအမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လက္ရွိ အစိုးရ လုပ္ေနတဲ့ ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရးက သူတို႔ျပန္လည္သုံး သပ္သင့္တယ္လို႔ ျမင္တယ္။ အဲဒီသုံးသပ္မွု ျပင္ဆင္မွုတာမလုပ္ဘူးဆိုရင္ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔မွ ဒီၿငိမ္းခ်မ္း ေရးလမ္းေၾကာင္းက အဆင္ေျပနိုင္စရာအေၾကာင္းမရွိဘူး”
ဦးလာနန္
ႏွလုံးသားခ်င္းလဲလွယ္မွ ထာ၀ရၿငိမ္းခ်မ္းေရးခိုင္ျမဲမယ္
ဦးဇမ္က်င့္ေပါင္ (ေခၚ) ဦးဇိုဇမ္ ဟာ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားပါတီ ဥကၠဌ လဲျဖစ္ ေရြးေကာက္တင္ေျမာက္ခံ လႊတ္ေတာ္အမတ္တဦးလဲ ျဖစ္ပါတယ္။
“ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုတာလြယ္လြယ္နဲ႔ရတဲ့အမ်ိဳးမဟုတ္ဘူးဆိုတာက်ေနာ္တို႔အစကတည္းကသိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပါဝင္ပတ္သက္သင့္တဲ့ပုဂၢိဳလ္ေတြအားလုံးမပါဝင္ရဘဲနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကဘယ္ေလာက္ဘဲ လုပ္လုပ္ ဘယ္ေလာက္ဘဲပိုက္ ဆံအကုန္အက်ခံလုပ္ပါေစ အခ်ိန္ကုန္လူပမ္းတာဘဲအဖတ္တင္တယ္။ Peace process အတြက္ ပါဝင္ပတ္သက္သင့္တဲ့လူေတြဆိုတာ state holder ေတြ armed group ေတြျပည္တြင္းကနိုင္ငံေရးသမားေတြ၊ အထူးသျဖင့္ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႔သက္ဆိုင္တဲ့ နိုင္ငံေရးပါတီေတြ ေနာက္တိုင္းရင္းသားထဲကလူထုေရြးထား တဲ့ပုဂၢိဳလ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီထဲမွာ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြကိုေတာ့ က်ေနာ္မေျပာလိုဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အခုလႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြ အမ်ားစုဟာ က်ေနာ္အပါအဝင္ေပါ့ေနာ္ လူထုကေရြးထားတဲ့ ရာႏွုန္းျပည့္ ကိုယ္စားလွယ္အစစ္အမွန္ ေတြမဟုတ္မွန္းက်ေနာ္သိထားေတာ့ေလ။ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြနဲ႔အလုပ္လုပ္ရတာစိတ္မခ်နိုင္ေသးတဲ့အေျခအေနမွာရွိတယ္ေလ။ အဲ-ေစာေစာကေျပာတဲ့ အဖက္ဖက္က ပါတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြအားလုံး ေဝါ့ခ္ေရွာ့ပ္အႀကီးႀကီးတခုေခၚၿပီးမွ စားပြဲဝိုင္းတခုမွာဝိုင္းထိုင္ၿပီးေတာ့ ရင္ဖြင့္ၾကရင္ ေတာ့သိပ္ေကာင္း မွာဘဲလို႔ က်ေနာ္ေမၽွာ္လင့္မိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၂ ရက္ ၃ ရက္က အစိုးရသတင္းစာ မွာေတြ႕လိုက္ တယ္။ သမၼတက အဆင့္ ၃ ဆင့္နဲ႔ သြားမယ္။ ျပည္နယ္အဆင့္။ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္။ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ ေတာ္ အဆင့္ေပါ့။ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္အဆင့္ အေရာက္ခင္ ခုနက်ေနာ္ေျပာတဲ့ ေဝါ့ခ္ေရွာ့ပ္ႀကီး တခု ၾကားမွာခံလိုက္မွဘဲေကာင္းပါမယ္”
“ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကမ္းလွမ္းတာ အခုသမၼတမွမဟုတ္ပါဘူး။ျမန္မာနိုင္ငံ အစိုးရ အဆက္ဆက္က ၿငိမ္းခ်မ္း ေရးကမ္းလွမ္းခဲ့တာခ်ည္းပါဘဲ။ကမ္းလွမ္းပုံကမ္းလွမ္းနည္းေတြေတာ့မတူဘူးေပါ့။အရင္တုန္းက သူတို႔ ဦးေႏွာက္အခ်င္းခ်င္းအလုပ္လုပ္ၾကတာပါ။အခုကေန႔ေခတ္မွာေတာ့ က်ေနာ္တို႔တိုင္းရင္းသားေတြရဲ့ ႏွလုံးသားကိုသူတို႔ဦးေႏွာက္နဲ႔လဲဖို႔ႀကိဳးစားေနပါတယ္။ ဘယ္သမၼတဘဲျဖစ္ျဖစ္ ဘယ္အစိုးရ ဘဲျဖစ္ျဖစ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကမ္းလွမ္းလာခဲ့ရင္ သူတို႔ရဲ့ ႏွလုံးသားနဲ႔ စိတ္ရင္းနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ရဲ့ ႏွလုံးသား ေတြကိုလဲ လွယ္နိုင္တဲ့ေန႔မွာဘဲခိုင္ျမဲတဲ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရနိုင္မယ္လို႔က်ေနာ္ယုံၾကည္ ပါတယ္။ ဆိုေတာ့က်ေနာ္တို႔ ႏွလုံးသားထဲမွာဘာရွိသလဲဆိုတာသူတို႔အရင္ရွာၾကည့္ဖို႔ေကာင္းပါတယ္”
“ၿငိမ္းခ်မ္းေရးယူတဲ့ေနရာမွာ က်ည္ဆန္ကုန္လို႔၊ လူကုန္လို႔၊ ေၿခ ကုန္လက္ပမ္းက်လို႔ ဆိုတဲ့အခ်က္ ၃ ခ်က္ေၾကာင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဖာ္ေဆာင္တာ မျဖစ္ဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္ခင္ဗ်။ ဒါမွထာဝရ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တည္ျမဲမွာပါ။ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို တကယ္ဘဲလိုခ်င္လို႔ နိုင္ငံေရးထဲဝင္ တာ ျဖစ္တယ္လို႔ေျပာခ်င္ ပါတယ္။ ဒီဟာ ရေအာင္ က်ေနာ္တို႔ႀကိဳးစားသြားမယ္။ အားလုံး ကိုလဲႀကိဳးစား ၾကပါလို႔ အားေပးခ်င္ပါတယ္။ တဖက္က ဘာေျပာခ်င္လဲဆိုတာကိုလဲတဖက္က ေသေသခ်ာခ်ာ နားေထာင္ေပးပါ။ ဒါမွနားလည္ၾကမွာပါ။”
ဦးဇိုဇမ္
ref: သ