ေအာင္ပန္း ကေလာ ႏွင့္ သာမိုင္းခမ္း

ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္း မွာ ေအာင္ပန္း၊ ကေလာ တို ့ကို သိသူ မ်ားေပမဲ့ သာမိုင္းခမ္း ဆိုတဲ့ အမည္ကို ေတာ့သိသူ ႀကားဘူး ႀကသူအေတာ္ နည္းမွာပါ...
ေအာင္ပန္းျမိဳ ့ဟာ သာမိုင္းခမ္းေစာ္ဘြား နယ္ထဲ ကစတင္ေပါက္ဖြားလာခဲ့တာ ျဖစ္သလို .. ကေလာျမိဳ ့ဟာ လည္း ယခင္က သာမိုင္းခမ္း အပိုင္ လြယ္အန္နယ္ထဲက ရြာတရြာပါ ေတာင္ကုန္းေတြက ပတ္လည္ ၀န္းရံျပီး ခ်ဳိင္ ့၀ွမ္း လွ်ဳိေျမာင္ ေတြနဲ ့ေတာင္လားေခ်ာင္း က ရစ္ ေခြစီးေနကာ ထူထပ္စိမ္းေမွာင္တဲ့ ထင္းရူးေတာ ေတြ ခ်ယ္ရီပင္ ၀က္သစ္ခ်ပင္ သစ္ေတာ့ရုိင္းပင္ ေတြနဲ ့လွပႏွစ္သက္စရာ ေနရာအျဖစ္ ကေလာ ကို အဂၤလိပ္ က မွတ္တမ္း တင္ခဲ့ပါတယ္။ ကေလာ ဟာ ၀န္ေထာက္ရုံး အျပင္ ေတာင္စခန္း အျဖစ္ အဂၤလိပ္ ေတြက ရည္ရြယ္ထားပါတယ္၊ ရာသီဥတု သဘာ၀ရွု ့ခင္းနဲ ့စိတ္ကူးယဥ္စရာ ရွမ္းေျမလပ္ ေဒသ ကို အဂၤလိပ္ က “ စေကာ့တလန္” အျဖစ္တင္စားပါသတဲ့။

သာမိုင္းခမ္း ေစာ္ဘြား (ေငြခြန္မွဳး )မင္းေမာင္ဖိုး လက္ထက္မွာ ေအာင္ပန္း ျမိဳ ့ကြက္ခ်ေပးျပီးေတာ့ ထူေထာင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္၊သာမိုင္းခမ္း ၂၁ ေခါင္း၊မေကြ လြယ္အန္ ကေလာ ဘန္ ့ဖာ ေက်းရြာခရိုင္ကို အစိုးရေသာ “မဟာေငြခြန္ေတာ္မွဴး မင္းႀကီး မင္းေမာင္ဘိုး” လို ့ နယ္ေျမပိုင္ဆိုင္ျခင္း ဂုဏ္ျဒပ္ ႏွင့္ ယွဥ္တဲြ ေဖာ္ျပေလ့ရွိ ပါသတဲ့။

သီေပါမင္းပါေတာ္မူ ျပီးေနာက္ သာမိုင္းခမ္း အပါအ၀င္ရွမ္းေျမ လတ္ ေငြခြန္မွဳးနယ္ ကိုစီမံ အုပ္ခ်ဳပ္ ဖို ့ အေနာက္ပိုင္းဆိုင္ရာ၀န္ေထာက္ရုံး (Western sub-division) ကို သာမိုင္းခမ္း ေတာင္ဘက္ ကုန္းေပၚမွာ အဂၤလိပ္ တို ့ရုံး စိုက္ထူခဲ့ပါတယ္၊ ရွမ္းေျမလပ္နယ္(ေျမလတ္)  ပင္းတယ၊ ေပြးလွ၊ ရြာငံ၊ ေဘာ္၊ လြယ္လံု၊ ေဘာ္နင္း ၊ က်ဳံး ၊ပင္မွီနယ္ ေတြဟာ ဒီ အေနာက္ပိုင္းဆိုင္ရာ၀န္ေထာက္ရုံး ရဲ ့ ႀကည့္ႀကပ္ မွဳ ့ေအာက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အဂၤလိပ္ တို ့အေနာက္ပိုင္းဆိုင္ရာ၀န္ေထာက္ရုံး စိုက္ရန္ ေနရာသစ္ အတြက္ ကေလာ ကိုေရြးခ်ယ္ ခဲ့ႀကပါတယ္၊ ကေလာမွာ ျမိဳ ့ျပတည္ေထာင္ျပီး အဂၤလိပ္တို ့တိုက္ရုိတ္ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ သီးသန္ ့နယ္ေျမ (Notified Area) အျဖစ္ ေႀကညာ ဖို ့ျဖစ္ပါတယ္၊လားရွုိး ၊လြိဳင္လင္၊ ေတာင္ႀကီး၊ လိြဳင္ေမြ တို ့လို သီး သန္ ့ျမိဳ ့တည္ေထာင္ ရန္ အဆင့္ဆင့္ ျပင္ဆင္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ႀကပါတယ္ ၁၉၀၀ ေက်ာ္ႏွစ္မ်ား ကပါ၊

ကေလာျမိဳ ့တည္ေထာင္ဖို ့အတြက္ သာမိုင္းခမ္းပိုင္နယ္ေျမ လြဲေျပာင္းေပးအပ္ျခင္းစာခ်ဳပ္ ကို သာမိုင္းခမ္း ေစာ္ဘြား လက္မွတ္ထိုး ခဲ့ျပီး .. ရမည္းသင္းနယ္ ေရေအးႀကိဳး၀ိုင္းရဲ ့ဧရိယာ၂၄ မိုင္ ကိုလည္း ကေလာ အနာဂတ္ ေရေပးေ၀ေရး အတြက္ ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္း သစ္ေတာဌာန ကိုလြဲေျပာင္းျပီး သာမိုင္းခမ္း နယ္ထဲ ထည့္သြင္းဖို ့ျပင္ဆင္ခဲ့ပါတယ္။

သာမိုင္းခမ္းေစာ္ဘြားက အစိုးရထံ သူပိုင္ဆိုင္တဲ့ အခြင့္အေရး လြဲေျပာင္းေပးျပီးျဖစ္လို ့ကေလာျမိဳ ့ဟာ ျမန္မာ ျမဴနီစပယ္ အက္ဥပေဒ(၁၈၉၈) အရ သီးသန္ ့နယ္ေျမတခုအျဖစ္ ၁၉၁၄ ဇႏၷ၀ါရီလ (၁)ရက္ေန ့က အစျပဳျပီးတရား၀င္ ျဖစ္ေပၚေတာ့မွာပါ၊

၀န္ေထာက္ရုံးကို သာမိုင္းခမ္းမွ ကေလာ သို ့ေျပာင္းဖို ့ျပင္ဆင္ေနစဥ္ မွာဘဲ လူ၀င္ လူထြက္ စည္ကား မ်ားျပား လာတဲ့ ယၡဳ ေအာင္ပန္းျမိဳ ့တည္ရာ ေနရာကိုလည္း မင္းေမာင္ဘိုး ခြင့္ျပဳခ်က္ နဲ ့ ၁၉၁၃ ခုႏွစ္ ဧျပီလ ၁၅ရက္ (၁၂၇၅ခုႏွစ္ျမန္မာႏွစ္ဆန္းတရက္) မွာ ျမိဳ ့ပႏၷက္ရုိက္ အစျပဳလိုက္ပါတယ္။ (က်ေနာ့္မိခင္ ေျပာျပလို ့ ေအာင္ေက်ာ္ထူးဆန္း ျမိဳ ့ေအာင္ပန္း ဆိုျပီး ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၇၃ မွာစခဲ့တာလို ့လည္း မွတ္သားဘူးပါ တယ္ တရား၀င္ ပႏၷက္ ရုိက္တဲ့ ႏွစ္ေတာ့ ဟုတ္ဟန္မတူပါ)၊
ကိုလိုနီေခတ္ ၁၈၉၇ ခုႏွစ္ မွတ္တမ္း အရ သာမိုင္းခမ္းနယ္ ဟာ ၂၉၆.၆ မိုင္ ဧရိယာ ရွိပါတယ္
မွီတင္းေနထိုင္တဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြက 
ေတာင္ရုိး             -   ၅၀၁၇
ေတာင္သူ (ပအို၀္)  -   ၄၄၈၃
ဓႏူ                     -   ၂၁၄၆
ရွမ္း                    -     ၁၅၃
အင္းသား             -     ၁၁၆
ပေလာင္              -     ၁၀၄
ဗမာ                   -       ၆၂ ေယာက္ ရွိပါတယ္တဲ့။


၁၉၁၅ ခုႏွစ္ ေအာင္ပန္းဘူတာ ဖြင့္လွစ္ျပီးတဲ့ေနာက္ ေတာ့ အရပ္ရပ္ ေရာင္း၀ယ္ ေဖာက္ကား အေျခခ် ေနထိုင္သူေတြ မ်ားလာတာနဲ ့အတူ ေအာင္ပန္း လည္း စည္ပင္ လာခဲ့ပါတယ္၊ ျမန္မာျပည္အရပ္ရပ္က လူေတြလည္းလာေရာက္စ ျပဳပါျပီ အေရာင္းအ၀ယ္ လုပ္သူ၊ အမွုထမ္းလုပ္သူ၊ ႏုိင္ငံျခားသား တရုတ္၊ ကုလား ေတြလည္း ေရာက္ရွိ ေနျပီျဖစ္ပါတယ္၊ တခ်ိဳ ့အေျခစိုက္ႀကပါတယ္။
အဂၤလိပ္ရည္မွန္းသလို ကေလာ က ကုန္သြယ္ဗဟို ( Trading Centre) ျဖစ္ မလာခဲ့ဘဲ ေအာင္ပန္းက မထင္မွတ္ဘဲ ျဖစ္လာပါတယ္။

ေစာ္ဘြားအိုႀကီး ကြယ္လြန္ျပီးေနာက္ ေျမးေတာ္သူ စ၀္ထြန္းေအး ဆက္ခံေတာ့ ေဟာ္ ကို ေအာင္ပန္း မွာ ေဆာက္ျပီးအေျခစိုက္ ပါတယ္။ 

ေနာက္တည္ အရံျမိဳ ့ျဖစ္တဲ့ ေအာင္ပန္း စည္ပင္တိုးတက္လာေပမဲ့ မိခင္ျမိဳ ့သာမိုင္းခမ္း မွာေတာ့ ေမွးမွိန္ျပီး က်န္ရစ္ခဲ့တာဟာ ရထား ကား လမ္းေတြ ေရွာင္ကြင္းေဖာက္သြားတာဟာလည္း တစိတ္တပိုင္းေတာ့ သက္ဆိုင္ ေနမည္ထင္ပါသည္ ။ ( သာမိုင္းခမ္း ရြာ သည္ယၡဳ ေအာင္ပန္းျမိဳ ့၏ အေရွ ့ဘက္ ၄မိုင္ ခန္ ့အ ကြာတြင္တည္ရွိပါသည္)

ref: beautyofshan