တမႈထူးတဲ့ က်ဳိင္းတုုံသႀကၤန္

သႀကၤန္ဟူေသာ စကားဟာ သကၤႏၱဟူေသာ ပါဠိ မွဆင္းသက္လာၿပီး ရြတ္ဆိုေသာအခါ သကၠတ မွာရွိေသာ ရရစ္သံျဖင့္ ရြတ္ဆိုရတဲ့စကားအသံ ျဖစ္တဲ့အတြတ္။ အဓိပၸါယ္မွာ ကူးေျပာင္းျခင္းလုုိ႔ရပါတယ္။

သႀကၤန္ပြဲကုုိျမန္မာႏွတုုိ႔ရဲ႕ ရိုးရာျပကၡဒိန္ အစဆံုးလျဖစ္ေသာ တန္ခူးလတြင္ က်င္းပၾကပါတယ္ တန္ခူးလဟာ အဂၤလိပ္ျပကၡဒိန္လ ဧၿပီ (April)လႏွင့္ တိုက္ဆိုင္ေနတာလဲေတြ႕ရပါတယ္

သႀကၤန္ပြဲကို ျမန္မာ့ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ႔ခ်င္း ဆက္စပ္ေနေသာ ေလာ (Laos) ႏွိင္ငံ ၊ ကေမၺာဒီယား (Cambodia) ႏွိင္ငံ ႏွင့္ ထုုိင္း (Thailand) ႏွိင္ငံတို႔တြင္ အလားတူပင္ ဧၿပီလ၌ သႀကၤန္ပြဲေတာ္ကို ပခဲ့ၾကသလုုိ ဗုုဒၵဘာသာႏုုိင္ငံ အခ်ဳိ႕မွာလဲ က်င္းပဆင္ႏႊဲၾကပါတယ္။

သွ်မ္းလူမ်ဳိးနဲ႕ မုုိးေခၚဓေလ့

ဘယ္ေနရာ ဘယ္ေဒသ၌ မဆို သွ်မ္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ လယ္ယာ၊ေတာင္ယာ၊ၿခံ တို႕ျဖင့္ အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္း အလုပ္လုပ္ကိုင္ ေနထိုင္ၾကသည္။ ထိုု႔ေၾကာင့္ ျမစ္ေရ၊ ေခ်ာင္းေရ၊ မိုးေရ မ်ားကို အားကိုး ေနၾကသည္။
လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာက သွ်မ္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ ျမစ္ေရ၊ ေခ်ာင္းေရ ခန္းေခ်ာက္ေသာႏွစ္၊မိုးနဲ ေသာ ႏွစ္မ်ားတြင္ ျမစ္ေစာင့္နတ္၊ ေခ်ာင္းေစာင့္နတ္၊ မိုးေစာင့္နတ္မ်ား မႀကိဳက္သည့္ အရာ တစ္စံုတစ္ခု ကို ျပစ္မွား က်ဳးလြန္မိျခင္း ျဖစ္သည္ဟု အစြဲရွိခဲ့ၾကသည္။
ျမစ္ေရ၊ ေခ်ာင္းေရ ခန္းေခ်ာက္ျခင္း ႏွင့္ မိုးနဲ ရျခင္း အေၾကာင္းကို ေဝဖန္ဆန္းစစ္ ေတြးေတာႏိုင္ျခင္း မရွိသည့္ အတြက္ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ သဘာ၀ေဘး အႏၱရယ္မ်ား ၾကေရာက္ျခင္းသည္လည္း ဘာ၀ကုုိ ေတြဖီဆန္႔ေသာ လုုပ္ရပ္မ်ားကုုိ လူသားတုုိ႔ ျပဳလုုပ္ျခင္းေၾကာင့္ပင္ျဖစ္သည္။

ထို႕ေၾကာင့္ျမစ္ ေစာင့္နတ္၊ ေခ်ာင္းေစာင္နတ္၊ မိုးေစာင့္နတ္မ်ားကုိ ရွစ္ခိုးပူေဇာ္ပသ ေတာင္းပန္ၿပီး မိုးမ်ားေအာင္၊ ျမစ္ေရ ၊ ေခ်ာင္းေရမ်ား မ်ားလာေအာင္ ေတာင္းဆိုျခင္း အလုပ္ကို ႏွစ္စဥ္ ႏွစ္တုုိင္း ရုုိးရာအစဥ္လာတုုိင္း ေဆာင္ရြက္ ျပဳလုုပ္လာခဲ့ ရာ ယခုအခါ ရိုးရာ အစဥ္လာ အျဖစ္တည္ရွိလာခဲ့သည္။
ႏွစ္စဥ္ ဆန္စပါး စိုက္ပ်ဳိးရန္အတြက္ မိုးမ်ားမ်ားရြာရန္ မိုးနတ္မင္းကို ပူေဇာ္ပသရာမွာ သွ်မ္း လူမ်ဳိးစုမ်ား ေဒသတစ္ေနရာႏွင့္ တစ္ေနရာ မတူညီၾကပါ။
ျမစ္ေခ်ာင္းလုုိက္ေနထုုိင္ခဲ့ၾကေသာ သွ်မ္းလူမ်ဳိးမ်ား
ျမစ္ႀကီး (Song da) နမ့္လမ္ ေဒသတြင္ေနထိုင္ၾကေသာ တုုိင္းလမ္(သွ်မ္းမဲ) ၊ ျမစ္ႀကီး(Song hong)နမ့္လွ်န္ (ဗီယက္နမ္)၊ တိုင္းဆုန္႔ (ဆုုန္႔သွ်မ္း)၊ တိုင္းတုန္႔(တူင္႕သွ်မ္း)၊ တုိင္းႏးူံ (တုုိင္းႏုုံး) တို႕ေနထုုိင္ေသာ ဆိုင္းခမ္းျမစ္ (Yang Tzi-jaing) တရုတ္ျပည္ ဂန္းစီ (မိူင္းဂင္းသိူဝ္ )(Gung-Xi) ႏွင့္ ယူနန္( Yunnan) ေဒသတိုု႔ျဖစ္သည္။
တိုုင္းလိေခၚ (လိသွ်မ္း)၊ တုုိင္းခင္ ( ဂံုသွ်မ္း)၊ တုုိင္းေလာ (ေလာသွ်မ္း) ႏွင့္ တုုိင္းယြန္း (ယြန္းသွ်မ္း ) တုုိ႔ ေနထိုင္ေသာမဲေခါင္ျမစ္ (Lanchang-jiang)။
တုုိင္းေန (အထက္သွ်မ္း သုုိ႔ သွ်မ္း တရုုတ္ ၊ တုုိင္းေမာ္ (ေမာသွ်မ္း )၊ တုုိင္းလုုံ (သွ်မ္းႀကီး) တိ႔ု ေနထိုင္ေသာ ျမစ္ႀကီး သံလြင္(Nu- jiang)
တုုိင္းလ်ဲန္ (သွ်မ္းနီ)၊ တုုိင္းခမ္းတီး (ခမ္းတီးသ်ွမ္း) တို႕ေနထိုင္ေသာ နန္႔က်ဳိေခၚ ဧရာဝတီျမစ္ (Irrawaddi)။
တုုိင္းအာဟုုန္ (အာသံသွ်မ္း)၊ တုုိင္းဖါေကး (ဖာေကးသွ်မ္း) ႏွင့္ တုုိင္းအုုိက္တြန္း(အုိက္တြန္းသွ်မ္း) တိုု႕ေနထုိင္ေသာ ျမစ္တီေလာငဝ္္(Brahmatheputtra-river) တို႕အာသ ံ(Assam) အိႏၵိယႏိုင္ငံ တိုု႔တြင္ျဖစ္သည္။
ထိုုင္းသွ်မ္းတုုိ႔ ေနထိုင္ၾကေသာ ေခ်ာင္ဖရာျမစ္ (Chao-phrayariver) နံေဘးရွိသွ်မ္းလူမ်ဳိး အသီးသီးတုုိ႔သည္၎ တို႕ရုိးရာဓေလ့ အစြဲျဖင့္ မိုးေရရရွိရန္ နတ္ တုိ႕အားပူေဇာ္ပသ ၾကသည္ကုုိ ေတြ႔ရသည္။
ဥပမာအားျဖင့္ တစ္ခ်ဳိ႕ ေသာေနရာမ်ားတြင္ ဖား၊ တစ္ခ်ဳိ႕ေနရာ၌ ၾကက္၊ဘဲ၊ဝက္၊ ကၽြဲ၊ ႏြား စသျဖင့္ ကြဲျပားျခားနားမႈရွိသည္။အမ်ားအားျဖင့္ တူညီၾကသည္မွာ
 ၁။ စည္ႀကီးခ်ိတ္ဆြဲ ပူေဇာ္ျခင္း (သစ္စည္၊ ေၾကးစည၊္ သံစည္)
၂။ မီးရွဴးမီးပန္းမ်ား လြတ္တင္ျခင္း တို႕ျဖစ္သည္။
သ်ွမ္းလူမ်ဳိးတုုိ႕သည္ စည္တီးျခင္းႏွင့္ မီးရွဴးပ်ံမ်ား လႊတ္တင္ျခင္းသည္ မုိးနတ္မင္းအား (စပါးစိုက္ ခ်ိန္ေရာက္သည့္အခ်ိန္ မိုးရြာေပးရန္) သတိေပးျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ယၡဳအခ်ိန္ထိ သက္ဝင္ယၾံုကည္ေန ၾကသည္။
ထုုိသုုိ႔သက္ယုုံၾကည္ၾကသည့္ အထဲမွာမွ သွ်မ္းျပည္ နန္႔ခုုံးေခၚ သံလြင္ေရွ႕ပုုိင္းမွာ ေနထုုိင္ၾကတဲ့

တုုိင္းခင္ေခၚ (ဂုုံသွ်မ္း) မုုိးေခၚ သႀကၤန္ပြဲ

လူမ်ဳိးတုုိ႔ရဲ႕ က်ဳိင္းတုုံသႀကၤန္ပြဲက်င္းပပုုံက အမ်ားမတူ တမႈထူးျခားတဲ့ စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းၿပီး သႀကၤန္မုုိးေခၚဓေလ့ ဆုုိလဲမမွားပါဘူး က်ဳိင္းတုုံသူ က်ဳိင္းတုုံသားေတြ ဘယ္လုုိ႔မွေမေဖ်ာက္လုုိ႔မရတဲ့ သမုုိင္၀င္ေန႔တေနဆုုိရင္လဲ မမွားပါဘူး က်ိဳင္းတံုၿမိဳ ႔ကို ေရွးယခင္က စႏၵာရကြမ္း ၊ ေခမရဋ္ ၊ တံုဂပူရိ စသည္ျဖင့္ ေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကသလို ေခမာ၀ရ တိုင္းဂံုျပည္ ဟုလည္း ေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကသည္။

က်ဳိင္းတုုံၿမိဳ႕ကုုိ ေကာ္ဇာသကရာဇ္ ၆၀၅ AD -1243 မွစၿပီး ေကာဇာသကရာဇ္ ၁၃၂၄ ခုႏွစ္ AD – 1962 အထိ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ ေစာ္ဘြားဦးေရမွာ စုစုေပါင္း (၄၉)ပါးရွိတယ္လုုိ႔သိရပါတယ္။ ဖရား ေက်ာက္မထု က်ိဳင္းတံုျမိဳ ႔ ကိုအုပ္ခ်ဳပ္စဥ္ သကၠရာဇ္ ၇၇၂ ခုႏွစ္အေရာက္မွာေတာ့…့

ေဟြပြန္ ဟူေသာေနရာ မီးေလာင္ကၽြမ္းခဲ့ရာမွ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ တစ္နယ္လံုး မိုးေခါင္ ေရရွား ျဖစ္သျဖင့္ ငတ္မြတ္ေခါင္းပါးသည့္ ကပ္ဆိုးၾကီးႏွင့္ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရသည္။


ထိုအခါ ဖရားေက်ာက္မထု က ပုဏၰားမ်ား အား တြက္ခ်က္ေစေသာအခါ ဥတၱမ အမည္ ရွိ ပုဏၰားက က်ိဳင္းတံုၿမိဳ႕၏ ေန႔နံသည္ တနလၤာနံ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဂံုလူမ်ိဳး အယူရွိသူ တစ္ေယာက္ ၏ ပါးစပ္တြင္ တနလၤာနံ လျခမ္းကို ငံုေစလ်က္ သႀကၤန္ အက်ေန႔တြင္ သဲပံုေစတီႏွင့္တကြ ဖားရုပ္ကို ပူေဇာ္ပသေပးခ့ဲပါသည္။ ထိုေန႔မွပင္ မိုးသည္းထန္စြာ ရြာသြန္းသျဖင့္ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ား ထြန္ရက္စိုက္ပ်ိဳး ႏိုင္ခဲ့လုုိ႔ မွတ္တမ္းမ်ားကဆုုိပါသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ သႀကၤန္ကာလ ေရာက္တိုင္း ႏွစ္စဥ္ က်င္းပလာခဲ့ရာ၁၂၆၀ ျပည့္ႏွစ္ တြင္ က်ိဳင္းတံုၿမိဳ႕ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ေစာ္ဘြားႀကီး စ၀္ကြန္ေက်ာက္ အင္တလိုင္းက က်ိဳင္းစံရပ္ကြက္ရွိ ဖယားဇာ အမ်ိဳးအႏြယ္ကို ရိုးရာ သႀကၤန္ပြဲကို ဦးေဆာင္က်င္းပရန္ တာ၀န္ေပးခဲ့သည္။


သႀကၤန္ေန႔ မြန္းလြဲ ၁ နာရီတြင္ မဂၤလာစည္ေတာ္ ကို ထုတ္ၿပီး က်ိဳင္းစံ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္း ရင္ျပင္ေတာ္မွ မိုင္းယန္းၿမိဳ႕နယ္ ဟာယန္ကင္း ေတာင္ေပၚေန တိုင္းလြယ္လူမ်ိဳးအဖြဲ ႔ က မဂၤလာစည္ေတာ္ကို ထုတ္တီးကာ အခမ္းအနားျဖင့္ခ်ီတက္ကာ ညလံုးေပါက္ တီးေပးသည္။ သႀကၤန္အက်ေန႔ မြန္းလြဲ ၁ နာရီတြင္ မဂၤလာစည္ေတာ္ႀကီး ၊ သႀကၤန္မင္း ရုပ္ထုႏွင့္ အလံျဖဴ ၊အလံနီ ကိုင္ေဆာင္သည့္ အဖြဲ ႔ကို မ်ိဳးႏြယ္၀င္ တစ္ဦးက ျမင္းစီးၿပီး ဦးေဆာင္ကာ စီတန္းလွည့္လွည္ၿပီး မိုင္းယန္းလမ္း အတိုင္း နမ့္ခင္ေခ်ာင္း သို႔ ထြက္ခြာခဲ့ၾကပါသည္။

ထိုအခါ ျပည္သူလူထုက တေပ်ာ္တပါး လိုက္ပါပို႔ေဆာင္ၿပီး လမ္းခရီးတြင္လည္း ေရပက္ကစားသူမ်ားႏွင့္ စည္ကားလွပါသည္။ နမ့္ခင္ေခ်ာင္း ေလာင့္ကုတ္ သို႔ေရာက္ေသာအခါ ပင့္ဖိတ္ထားေသာ ရဟန္းေလးပါးမွ မဂၤလာသုတ္ မ်ားရြတ္ဆိုၿပီးေနာက္ မုုိးကုုိေခၚကာ ရြံ႕ျဖင့္ ျပဳလုပ္ေသာ ဖားရုပ္သႀကၤန္မင္း ရုပ္ထုတို႔ကို ၀ုုိင္းလုုၾကၿပီး ရရွိလာေသာ ထုုိေျမႀကီးအား မိမိအုုိးအိမ္ လယ္ယာ ၿခံေျမမ်ားတြင္ ပက္က်ဲၾကေလသည္ ထုုိသုုိ႔ပက္က်ဲလုုိက္ေသာ အခါ လယ္ယာေျမ ဥယဥ္ၿခံမ်ားဟာ သစ္သီး၀လံမ်ား ပုုိမုုိထြတ္တုုိး ေအာင္ျမင္သည္ဟုု အယူရွိၾကေလသည္္။

က်ဳိင္းတုုံေစာ္ဘြာႀကီး ဖုုရားေက်ာက္မထုုလက္က ဖုုရားေက်ာက္မထုုဟာ တုုိင္းသူျပည္သားမ်ား အငတ္ေဘးနဲ႔ကပ္ႀကီးနဲ႔ ရင္ဆုုိင္ ႀကဳံေတြေနခ်ိန္မွာ ျပည္သူမ်ား စား၀တ္ေနေရး အဆင္ေျပေစရန္တြတ္ ပုဏၰား ဥတၱမရဲ႕ ေဗဒင္မာန္းတရား သတ္ပညာနဲ႔ စီမံေျဖရွင္းေစခဲ့ရာ မုုိးမ်ားရြာသြန္းၿဖိဳးၿပီး က်ဳိင္းတုုံၿမိဳ႕ေတာ္ ၀န္းက်င္ဟာ စည္ပင္သာယာ၀ေျပာလာ တယ္လုုိမွတ္တမ္းမ်ားက ဆုုိပါသည္။

ထုုိေနာက္ မဂၤလာစည္ေတာ္တီး အဖြဲ ႔သည္ လာလမ္းအတိုင္းၿမိဳ ႔ထဲသို႔ ၀င္ကာၿမိဳ႕လယ္ရွိ ေဗာဓိပင္ႀကီး၌ ေခတၱ ရပ္နားပါသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ဆြမ္ေတာင္း ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမွ ရဟန္းေတာ္ ၄ ပါး က အသင့္ျပင္ဆင္ထား ေသာပရိတ္ေရမ်ားျဖင့္ ပက္ဖ်န္းၿပီး အခမ္းအနားကို ရုတ္သိမ္းလိုက္သည္။ သို႔ျဖင့္ လြန္ခဲေသာ ႏွစ္ေပါင္း ေျခာက္ရာေက်ာ္ ကထဲက က်ိဳင္းတံုၿမိဳ႕ သႀကၤန္ပြဲကို ယေန႔ တုုိင္က်င္းပၿမဲ က်င္းပဆဲ ျဖစ္ပါသည္။

 

က်ိဳင္းတံုသားမ်ား စုေ၀းရာ