သီတင္းမကြ်တ္ခင္ ဖတ္ေစခ်င္

8.10.2013

ဆရာ သီတင္းကြ်တ္ခါ နီးလာေတာ့ အိမ္ေထာင္ျပဳမဲ့ စံုတြဲေတြ အတြက္ က်န္းမာေရး ပညာေပး အစီအစဥ္ေလး လုပ္ခ်င္လို႔ပါ။

သီတင္းကြ်တ္ရင္ မဂၤလာေဆာင္ေတြ လာပါေတာ့မယ္။ ေခတ္လူငယ္ေတြအတြက္ ေခတ္ေဆးပညာအရ အၾကံေပးပါရေစ။ ေခတ္လူငယ္ေတြထဲမွာ မိဘစကား သိပ္နားမေထာင္သူေတြလဲ ရွိတယ္။ သူတို႔ မိဘစကားေတာင္ နားမေထာင္ရင္ ဆရာဝန္႔ စကားလဲ လိုက္နာမယ္ မထင္ပါ။ ဒါေပမဲ့ အိမ္ေထာင္ျပဳတာမွာေတာ့ ကိုယ့္သေဘာခ်ည္းမျပီးတာကို သိလာပါလိမ့္မယ္။ ကိုယ့္အိမ္ေထာင္ဘက္၊ အိမ္ေထာင္ဘက္က ေဆြေတြမ်ိဳးေတြ စသူေတြလဲ မပါရင္ ျမန္မာ့ထံုးစံမွာ အိမ္ေထာင္ျပဳတဲ့အရာ မျပည့္စံုပါ။ နားေထာင္ရမွာေတြ တိုးလာပါျပီ။ ဆရာဝန္႔စကားလဲ နဲနဲေလးျဖစ္ျဖစ္ နားေထာင္ၾကည့္ပါ။

အိမ္ေထာင္ဘက္မွာ ကူးစက္ေရာဂါေတြ ရွိသလား။ မ်ိဳးရိုးလိုက္ေရာဂါေတြ ရွိသလား။ ကိုယ့္မွာေကာ အဲတာေတြ ကင္းရွင္းသလား။ ဝဲ၊ ေပြး၊ တီဘီ စတာေတြကို အသာထားျပီး လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြကို စစ္ေဆးသင့္တယ္။ အမ်ားစုေရာဂါေတြက ေရာဂါမျပဘဲ ပိုးရွိေနတာမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ သိလိုက္တာနဲ႔ ေဆး ကုလိုက္ရင္ အိမ္ေထာင္ျပဳတဲ့ အခ်ိန္မွာ အိမ္ေထာင္ဘက္ကို ဒုကၡမေပးႏိုင္ေတာ့ပါ။ တခ်ိဳ႕ေရာဂါေတြ က ေသာက္ေဆးနဲ႔ ရတယ္။ တခ်ိဳ႕လဲ ေဆး ၃ လံုး ထိုးတာနဲ႔ျပီးတယ္။ ေရာဂါရွိမွန္မသိဘဲ အိမ္ေထာင္ျပဳလိုက္ရင္ ဇနီး-ခင္ပြန္း ကိုသာမက ေမြးလာမဲ့ ကေလးေတြကိုပါ ေရာဂါ ကူးေစမယ္။

လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြ ဆိုတာ -
၁။ Gonorrhea (ဂႏိုရီးယား)
ဆီးသြားရင္ ပူမယ္၊ နာမယ္၊ အရည္တမ်ိဳးဆင္းမယ္။ ေနာက္ပိုင္းေရာက္ရင္ နီရဲလာမယ္။ အဆစ္၊ အရိုးေတြကိုကူးမယ္။ ေယာက္်ားေတြမွာ က်ားအစိေတြ ေရာင္မယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြ အျဖဴဆင္းမယ္၊ ဆီးစပ္၊ ဗိုက္နာမယ္၊ ၾကားရက္ ေသြးဆင္းႏိုင္တယ္။

၂။ Syphilis (ဆစ္ဖလစ္)
ျဖစ္ကာစ မသိၾကဘူး။ ေဆးမကုရင္ ဆိုးတာေတြျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေဆးကုရတာ မခက္ပါ။ မနာတဲ့အနာ ေပါက္လာတယ္။ အနာနဲ႔ထိသူကို ကူးမယ္။ တျခားေနရာေတြ ကို ျပန္႔မယ္။ ႏွလံုး၊ ဦးေႏွာက္၊ မ်က္စိ၊ အာရံုေၾကာေတြဆီ ေရာက္ႏိုင္တယ္။

၃။ Chlamydia (ကလာမိုင္ဒီးယား)
အျဖစ္မ်ားတယ္။ ကေလး မရတာျဖစ္သြားႏိုင္တယ္။ ေဆးကုလို႔လြယ္တယ္။ လည္ခ်ာင္း၊ အစာေဟာင္း အိမ္ေတြကို ျပန္႔ႏိုင္တယ္။ ေယာက္်ားျဖစ္ရင္ လိင္အဂၤါနာမယ္။ တခုခုဆင္းမယ္။ ဆီးေအာင့္မယ္။ မိန္းမျဖစ္ရင္ တခုခုဆင္းမယ္။ ယားမယ္၊ အနံ႔ဆိုးတယ္။ ဆက္ဆံမႈျပဳရင္လဲနာမယ္။ ဆီးေအာင့္မယ္။

၄။ Herpes Simplex Virus Type 1 လိင္လမ္း-ေရယံု
အမ်ိဳးအစား (၁) ကေန ပါးစပ္ႏႈတ္ခမ္းမွာ နာတဲ့အနာေလးေတြျဖစ္မယ္။ STD မဟုတ္တာမ်ားတယ္။ အပူကန္တာလို႔ ျမန္မာေတြကေခၚျပီး သူမ်ားေတြက Cold sores ေခၚတယ္။ ေျပာင္းျပန္။ အမ်ိဳးအစား (၂) ကေန လိင္လမ္းေရယံု အစစ္ ျဖစ္တယ္။ ကူးစက္တာလဲျမန္တယ္။ ႏိုင္တဲ့ေဆးမရွိပါ။ Antiviral drugs ေဆးေတြကေတာ့ သက္သာေစတယ္။

၅။ Trichomoniasis (ထရြိဳင္ကိုမိုးနပ္စ္)
(ပါရာဆိုက္) ပါဘဲ။ ကုလို႔လြယ္ပါတယ္။ ပိုးရွိေနမွန္း မသိသူကမ်ားတယ္။ ေမြးလမ္းကေန တခုခုဆင္းမယ္။ အျဖဴ-အဝါ-အစိမ္း။ အနံ႔ဆိုးတယ္။ ယားမယ္။ ဆက္ဆံရင္နာမယ္။ ဆီးေအာင့္မယ္။ ဆီးပူမယ္။

၆။ Chancroid (ရွန္ကာရြိဳက္)
(ဗက္တီးရီးယား) ကေနျဖစ္ကူးတယ္။ အနာျဖစ္မယ္။ ေဆးကုလို႔လြယ္တယ္။ ေယာက္်ား လိင္အဂၤါမွာ နာတဲ့ အက်ိတ္ ေပၚမယ္။ ျပည္တည္လာမယ္။ တက္ေစ့ေတြေရာင္မယ္။ အမ်ိဳးသမီးလဲ အဲလိုဘဲ။

၇။ LGV (Lymphogranuloma Venereum) (လင္ဖိုဂရင္ညဴလိုမား-ဗနီးရီးယမ္း)
Chlamydia (ကလာမိုင္ဒီးယား) တမ်ိဳးကေနျဖစ္ေစတယ္။ အနာျဖစ္မယ္။ ေခါင္းကိုက္၊ ဖ်ား၊ အားယုတ္၊ တက္ေစ့ေတြ ေရာင္မယ္။ တခုခုျဖစ္ျဖစ္ ေသြးျဖစ္ျဖစ္ ဆင္းမယ္။

၈။ Pelvic Inflammatory Disease (PID) တင္ပါးဆံုတြင္း အဂၤါမ်ားေရာင္ျခင္း
လိင္ကတဆင့္ကူးတာ ဟုတ္ခ်င္မွဟုတ္မယ္။ Chlamydia နဲ႔ Gonorrhea ကေနလဲျဖစ္ေစတယ္။ အေသအျခာေဆးမကုရင္ အမ်ိဳးမီးမွာ ကေလးမရတာျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဗိုက္ေအာက္ပိုင္းနာေနမယ္။ ကိုယ္ပူမယ္။ ဆက္ဆံရင္နာမယ္။ ဆီးေအာင့္မယ္။ ၾကားရက္ ေသြးဆင္းမယ္။ ေဆးမကုရင္ ကေလးမရႏိုင္တာျဖစ္လာႏိုင္တယ္။

၉။ Hepatitis B အသဲေရာင္ (ဘီ)
အသဲကို တေျဖးေျဖးဖ်က္ဆီးတယ္။ ေသြးကေနလဲကူးတယ္။ ကိုယ္ကထြက္တဲ့အရည္ေတြကေနလဲကူးတယ္။ မေအကေန ကေလးကိုလဲကူးတယ္။ ေဆးထိုးအပ္ကေနလဲကူးတယ္။ ကာကြယ္ေဆးရွိတယ္။

၁ဝ။ HIV/AIDS ခုခံအားက်ေရာဂါ
ကိုယ္ခႏၶာရဲ႕ ခုခံအားစနစ္ကို ဖ်က္ဆီးတယ္။ လိင္၊ ေသြးနဲ႔ မိခင္-ကေလး ကူးေစႏိုင္တယ္။ HIV/AIDS Tests စမ္းသပ္နည္းေတြနဲ႔ စမ္းသပ္ပါ။

လိင္ကတဆင့္ကူးစက္ေရာဂါေတြကို ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ။
• တေယာက္ေယာက္မွာ လိင္ကတဆင့္ကူးစက္ေရာဂါရွိေနရင္ မကူးစက္ေအာင္ လိင္မဆက္ဆံဘဲေနပါလို႔ေျပာတာ အမွန္ဆံုးဘဲ။ လက္ေတြ႔မက်လို႔ အၾကံေကာင္းေပးတာကို လိုက္နာပါ။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေမးပါ-ေျဖပါ။ ေဆးစစ္ၾကပါ။ (ကြန္ဒြမ္) အျမဲသံုးပါ။ လကၥဏာရွိရင္ ျမန္ျမန္ ထိထိေရာက္ေရာက္ေဆးကုပါ။

• ဒါေပမဲ့ Condoms (ကြန္ဒြမ္) ကေန အကုန္လံုးကို မကာကြယ္ႏိုင္ပါ။ (ကြန္ဒြမ္) ကေန Gonorrhea, Chlamydia, HIV နဲ႔ Trichomoniasis ေတြကိုေတာ့ ေကာင္းေကာင္း ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ Herpes, Syphilis နဲ႔ Genital warts ေတြကိုေတာ့ မကာကြယ္ႏိုင္ပါ။ Crabs နဲ႔ Scabies ေတြကို (ကြန္ဒြမ္) မဖံုးတာမို႔ မကာကြယ္ႏိုင္ပါ။

• STDs and Pregnancy ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ရင္ အထူးသတိထားပါ။ ေစာေမြးတာ-ပ်က္တာလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အထဲကကေလးကို ထိခိုက္ႏိုင္တယ္။ အေသေမြးႏိုင္တယ္။ အေလးခ်ိန္မျပည့္ကေလး ေမြးႏိုင္တယ္။ ကေလးမွာ ေမြးရာပါခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ေတြ ရွိႏိုင္တယ္။

• အမ်ားစုေရာဂါေတြက ေနာက္ထပ္ျဖစ္မွာကို ေရာဂါျပီးသြားသလို မျဖစ္ေစႏိုင္ပါ။ Gonorrhea, Syphilis, Chlamydia နဲ႔ Trichomoniasis ေတြကို ေဆးကုရင္ ရွိေနတာေတြ ေကာင္းသြားမယ္။

ဒါေပမဲ့ ေနာက္ထပ္ ျဖစ္တာကို ေနာက္တခါ ေဆးထပ္ကုရလိမ့္မယ္။ ကိုယ္ကေဆးကုေပမဲ့ အေဖၚက ေဆးမကုရင္ ျပန္ကူးလာမယ္။
ကူးစက္ေရာဂါေတြအျပင္ သိစရာေတြရွိပါေသးတယ္။ က်န္းမာေရးေမးခြန္းေတြေျဖေနတာ ႏွစ္ေတြၾကာလာေတာ့ ကေန႔ ျမန္မာလူငယ္ေတြ၊ လူၾကီးေတြမွာ သဘာျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ ေကာင္းေကာင္းသိပါတယ္။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေမသူေတြကို ခ်ီးက်ဴးပါတယ္။

(၁) ရာသီမွန္ေနပါေစ။ မမွန္သူေတြ OG ျပပါ။ မဂၤလာေဆာင္ရက္နဲ႔ ရာသီလာမဲ့ရက္ တိုက္ဆိုင္လို႔ ရာသီရက္ေျပာင္းခ်င္ရင္ လုပ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။

(၂) အသက္ငယ္လြန္းသူေတြနဲ႔ ၾကီးလြန္းသူေတြ လက္ထပ္ရင္ သူမ်ားေတြထက္ ပိုဂရုစိုက္ပါ။ ေရးထားတာေတြ ဖတ္ပါ။

(၃) ေသြးအုပ္စု စစ္ထားပါ။ အထူးသျဖင့္ အမ်ိဳးသမီး Rh group သိထားျပီး လိုအပ္ရင္ ကာကြယ္ေဆးထိုးႏိုင္ပါတယ္။

(၄) ကိုယ္ဝန္ရွိ-မရွိ ဆီး (ေသြး) စစ္ပါ။ ဆရာဝန္ကို လွမ္းေမးလို႔ ေျဖေနရတာ မနည္းလွပါ။

(၅) သားအိမ္ဝ (ေခါင္း) ကာကြယ္ေဆး ထိုးထားပါ။

(၆) ကိုယ္ဝန္ မယူခ်င္ေသးရင္ မိသားစု စီမံကိန္း (ကိုယ္ဝန္ တားနည္း-တားေဆး) ေတြကို စနစ္တက် သံုးတတ္ဘို႔ ၾကိဳတင္သိထားပါ။

ဒီစာေတြကိုလဲ ဖတ္ေစခ်င္ပါတယ္။

• Blood group matching before marriage လက္မထပ္ခင္ ေသြးအုပ္စု စစ္ဘို႔ အေရးၾကီးသလား
• Blood Types and Paternity Determination ေသြးအုပ္စုမ်ား ဖခင္စစ္-မစစ္ အျငင္းမပြါး
• Contraception Different Methods ပဋိသေႏၶတားနည္းမ်ား
• Elderly parents အသက္ၾကီးမွ ကေလးရရင္
• HPV and Marriage သားအိမ္-ကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး
• Incest ေဆြမ်ိဳးနီးစပ္ လက္ထပ္ျခင္း
• Pregnancy and Hepatitis B ကိုယ္ဝန္ ႏွင့္ ဘီပိုး
• Pregnancy and Hepatitis C အသဲေရာင္ (စီ) နဲ႔ ကိုယ္ဝန္
• Pregnancy and HIV ကိုယ္ဝန္ႏွင့္ HIV
• Pregnancy and HPV Vaccination သားအိမ္-ကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး နဲ႔ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္
• Pregnancy and Oscar Test & Triple Test ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ စစ္ေဆးနည္းမ်ား
• Pregnancy Prenatal Tests ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ စမ္းသပ္ရမဲ့ စစ္ေဆးနည္းမ်ား
• Prenatal Tests ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ စမ္းသပ္ရမဲ့ စစ္ေဆးနည္းမ်ား
• STDs (5) လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါမ်ား အေျခခံ
• VDRL နဲ႔ TPHA ကာလသားေရာဂါ စစ္ေဆးျခင္း
• Young father ေယာက်္ားက အသက္ငယ္ေနရင္

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ