ၾသဂုတ္လ(၁၄)ရက္
ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕၊ လမ္းမေတာ္၊ ေနျပည္ေတာ္ပံုႏွိပ္တိုက္တြင္ ပံုႏွိပ္ေသာ ဦး (စပ္စိန္ဖူး) အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး၊ ေစတီေတာ္၊ ဘ႑ေတာ္ထိန္းအဖြဲ႔ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕မွတ္တမ္းမွ သမို္င္းကို ရွာေဖြတင္ျပလိုက္ပါသည္။
ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕မွတ္တမ္း
ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕ကို ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၄၉ ခုႏွစ္တြင္ နယ္ျခားဆိုင္ရာ အေရးပိုင္ မင္းတစ္ဦး (ေဟရီဗ်န္)ဆိုသူက မိုင္းေသာက္စစ္တပ္စခမ္းမွ ေရြ႕ေျပာင္းလာၿပီး ယခုေခၚေနၾကေသာ (ထီသိမ္ေရြး) အရပ္တြင္ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕ေဟာင္းကို ေခတၱၿမိဳ႕တည္ခဲ့ပါသည္။
ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕ေဟာင္း တည္ေနရာဌာနသည္ က်န္းမာျခင္းႏွင့္ မညီညြတ္သျဖင့္ ပအို၀္းအေခၚအားျဖင့္ (မြဥ္ၿခဲမ္ေက်င္း) ကို အမီွျပဳ၍ ယခုေတာင္ပိုင္းရပ္ရွိ ပဌမေတာင္ေက်ာင္းႀကီးအနီးတြင္ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕ကို တည္ေထာင္စတင္ခဲ့ပါသည္။ ထိုအခ်ိန္အခါ၌ ရြာႀကီး (၄) ရြာအနက္မွ မြဥ္ၿခဲမ္ရြာ၊ ၀ါးျပားရြာ၊ ေတာင္ႀကီးရြာတလုပ္ တံတားရြာ ဟု၍ ရွိၾကပါသည္။ အေနာက္ဘက္တြင္ ေတာင္တန္းႀကီးတည္ရွိေနၿပီး၊ ရြာအမည္ကလည္း ေတာင္ႀကီးရြာဟု ရွိေနျခင္းျဖစ္၄င္း၊ ေတာင္ႀကီးရြာကို အစြဲျပဳ၍ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕ဟု ေခၚတြင္ခဲ့ပါသည္။
ထုိအခ်ိန္၌ လူမ်ားတို႕သည္ (“ေတာင္သူ” ေခၚ) ပအို၀္း ႏွင့္ ေတာင္းရုိး၊ ရွမး္အနည္းငယ္သာရွိၿပီး၊ ၄င္းတို႕၏ အယူ၀ါဒမွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားျဖစ္ ၾကပါသည္။ ထိုသူမ်ားသည္ လယ္ယာကိုင္းကၽြန္း လုပ္ကိုင္ျခင္း၊ လိေမၼာ္ႏွင့္ သနပ္ဖက္မ်ားကို စိုက္ပ်ဳိးလုပ္ကိုင္ စားေသာက္ၾကသည္။
သီရိဓမၼေသာကမင္းႀကီး တည္ထားခဲ့ေသာ အေရွ႕ေတာင္တန္းေပၚရွိ တန္ခိုးႀကီးဘုရားမွာ ေရြမုေဌာေစတီႏွင့္ အျခားေရြျမင္တင္ေစတီ၊ ဆုေတာင္းျပည့္ေစတီ၊ ဘုရားနီေစတီႏွင့္ ဓါတ္ေတာ္ႀကီးေစတီမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ (ဓါတ္ေတာ္ႀကီး ေစတီမွာ ယခုအခ်ိန္၌ မရွိေတာ့ပါ။)
ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕တြင္ ပဌမေတာင္ေက်ာင္းႀကီးတစ္ေက်ာင္းသာ ၿမိဳ႕တည္သည့္အခါကစ၍ ရွိေနၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ေနာက္မွ ကုန္းသာေက်ာင္း၊ မင္းေက်ာင္း၊ မဂၤလာရာမေက်ာင္း၊ ကံဦးေက်ာင္း၊ နဂါးပြတ္ေက်ာင္းမ်ား တည္ရွိျဖစ္ၾကပါသည္။ ထိုေနာက္မွတဖန္ ေအာင္ေျမသာစည္ေက်ာင္း၊ သိမ္ေတာင္ေက်ာင္း၊ ဘုရားႀကီးေျမာက္ေက်ာင္း ဘုရားႀကီးအေနာက္ေက်ာင္းဟု ျဖစ္လာသည္။
အေရွ႕ေတာင္တန္းႀကီးေပၚရွိ ေစတီမ်ားတြင္ ေရွးအခါက တစ္ႏွစ္တႀကိမ္ ကဆုန္လဆန္း (၁၄) ရက္မွ ကဆုန္လဆုတ္ (၁) ရက္ (၂) ရက္ေန႕အထိ၊ ႏွစ္စဥ္ပြဲမ်ား ျပဳလုပ္က်င္းပခဲ့ၾကသည္။ ထုိေနာက္ အစိုးရမင္းတို႕သည္ ထုိအေရွ႕ေတာင္းတန္းကို သစ္ေတာႀကိဳး၀ိုင္း ျပဳလုပ္သျဖင့္ ထိုဘုရားပြဲအစား ၁၂၆၈ ခုႏွစ္တြင္ ပဌမေတာင္ေက်ာင္းႀကီး ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး (ဦးယာသ) ကိုယ္ေတာ္ႏွင့္ ၿမိဳ႕သူႀကီး ဦးေက်ာ့အုပ္တို႕က ကမကထျပဳလုပ္၍ ယခုအေနာက္ေတာင္းတန္းရွိ မဏိစည္သူမင္းတရားႀကီး တည္ထားခဲ့ေသာ ရတနာေဇယ်ေစတီကို ၁၂၇၁ ခုႏွစ္တြင္ ထပ္မံမြန္းမံတည္ထား ကိုးကြယ္၍ ကဆုန္လဆန္း (၁၃) ရက္မွ လဆုတ္ (၂) ရက္ေန႕အထိ ပြဲေတာ္ကို ႏွစ္စဥ္က်င္းပျပဳလုပ္ၾကပါသည္။
ေနာက္မ်ားမၾကာမီ ၁၂၈၄ ခုႏွစ္တြင္ ၿမိဳ႕မရပ္ သမာဓိၿမိဳ႕၀န္ဘုရားတကာ ဦးညြန္႕က ဦးစီး၍ ၿမို႕မေပၚရွိ လူႀကီးလူေကာင္းမ်ားႏွင့္ ၿမိဳ႕နီးနားရွိိ ၀ါးျပားရြာအစရွိေသာ ရြာမ်ားမွ လူႀကီးမ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္ညွိႏႈိင္း၍ မႏၱေလးၿမိဳ႕မွ မဟာျမတ္မုနိကိုယ္စားေတာ္ႀကီးကို ပင့္ေဆာင္လာၿပီး ရတနာေဇယ်ာေစတီ အေရွ႕ဘက္တြင္ တည္ထား၍ ၁၂၈၇ ခုႏွစ္တြင္ အၿပီးသတ္ တည္ထားကိုးကြယ္ၾကသည္။
၁၂၉၅ ခုႏွစ္တြင္ မႏ ၱေလးၿမိဳ႕မွ ရေသ့ႀကီး ဦးခႏၱီက ရပ္ေတာ္မူဘုရားႀကီးကို ၾကြေရာက္ တည္ထားကိုကြယ္ၾကသည္။
ရြာႀကီး (၄) ရြာ၏ တည္ေနရာဌာနမ်ား
၁။ ၀ါးျပားရြာ - ယခုလက္ရွိရြာပင္ျဖစ္သည္။
၂။ မြဥ္ၿခဲမ္ရြာ - ေတာင္ေက်ာင္းႀကီးေျမာက္ဖက္တြင္ ျဖစ္သည္။
၃။ ေတာင္ႀကီးရြာ - ကန္ေရွ႕ရပ္၊အ ေရွ႕ပိုင္း-၀န္ႀကီးလမး္ဘက္တြင္ ျဖစ္သည္။
၄။ တလုပ္တံတားရြား- ရဲအတတ္သင္ေက်ာင္း- ေတာင္ဘက္ ဦးက်န္သစ္ဆိုင္အနီးမွ တလုပ္တံတားအထိ ျဖစ္သည္။ တလုပ္တံတားရြာမွာ ယခုေညာင္ပင္သာရပ္ကြက္ ျဖစ္ပါသည္။
ေတာင္ႀကီးတုိင္းမ္
