တာခ်ီလိတ္

တာေလာ့ေစ်း

တာခ်ီလိတ္ၿမိဳ႕တြင္ အႀကီးဆံုးေစ်းကိုျပပါဆိုလွ်င္ တာေလာ့ေစ်းႀကီးကို လက္ညိဳးထိုးျပရပါမည္။တာေလာ့ေစ်း ႀကီးမွာ တာေလာ့ရက္ကြက္ ယိုးဒယား၊ျမန္မာခ်စ္ၾကည္ေရးတံတား နေဘးတြင္တည္ရွိၿပီး အ၀တ္အထည္မ်ဳိးစံု
ကေလးကစားစရာ ပစၥည္းမ်ဳိးစံု လူႀကီးအသံုးမ်ဳိးစံု ပန္းခ်ီမ်ား ပန္းပုမ်ား ေရႊထည္ ေငြထည္ပစၥည္းမ်ား ျမန္မာ့
အႏုပညာလက္ရာ ပစၥည္းမ်ား လွ်ပ္စစ္ပစၥည္းမ်ား TV ၊VCD၊ DVD၊ EVD၊ စေလာင္း ၊ ကြန္ပ်ဴတာ၊စက္ဘိန္း၊
မ်က္မွန္ဆိုင္မ်ား လူသံုးကုန္ပစၥည္းမ်ား အမ်ားဆံုး အစံုလင္ဆံုးတည္ရွိေသာေစ်းႀကီး တစ္ခုျဖစ္သည္။

ဟင္းသီးဟင္းရြက္ အသားငါးမ်ား မရွိပါ၊ သုိ႔ေသာ္ စားေသာက္ဆိုင္မ်ား လက္တြန္းလွည္းမ်ား ျဖင့္ေရာင္းေသာ
ၾကက္သား၊ ၀က္သား ေၾကာ္အသည္မ်ား တိုဖူးသုပ္ ေျပာင္းဖူးျပဳပ္ အစ ေရခဲမုန္႔ သည္အဆံုးျဖင့္စီကားလွ ေပသည္ ။

 ေစ်းေရာင္းသူမ်ားမွာ အမ်ားအားျဖင့္ ယိုးဒယား စကား ေျပာတတ္ၾကရသည္။ ဆိုင္ရွင္မ်ားမွာ လည္း
ယိုးဒယားစကားေျပာတတ္မွ သာ ေစ်းေရာင္းသူမ်ားကိုလုပ္ခန္႔ေလ့ ရွိသည္။ ေစ်း၀ယ္ သူအမ်ားစုမွာလည္း ယိုးဒယားမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံျခားသားမ်ား သာျဖစ္ၾကသည္။

 ျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ား၊ ထိုင္းလူမ်ဳိးမ်ား၊ ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားျဖင့္ တာေလာ့ေစ်းႀကီးထဲတြင္စည္ကားလွၿပီး ေပ်ာ္ရႊင္စရာလည္းေကာင္းလွေပသည္။ တာေလာ့ ေစ်းထဲတြင္ ပစၥည္းမ်ား စံုလင္သလို လူမ်ဳိးမ်ားမွာလည္း စံုလင္လွေပသည္ ။ရွမ္းအေရွ့ တိုင္းရင္းသားမ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ အာခါ၊လားဟူ၊ရွမ္းလူမ်ဳိးမ်ား တရုတ္လူမ်ဳိးမ်ား ကုလားလူမ်ဴိးမ်ား စံုလင္လွေသာ္လည္း မ်ားေသာအားျဖင့္ ယိုးဒယားစကားေျပာေလ့ရွိၾကသည္။
စေန၊တနဂၤေႏြ တြင္ ယိုးဒယားမ်ား လာေရာက္လည္ပတ္ေသာေၾကာင့္ ပုိ၍ စည္ကားသည္။

ဆန္ဆိုင္းေစ်း

ဆန္ဆိုင္းေစ်း သည္ ဆန္ဆိုင္း (က) ရက္ကြက္ တြင္တည္ရွိၿပီး မနက္ခင္းမွ ညေနအထိ လူစည္ကားေသာေစ်းျဖစ္သည္ ။ ဆန္ဆိုင္းေစ်းထဲတြင္ အသီးအရြက္ အသားငါး စံုလင္စြာ ရွိႏိုင္ၿပီး ယိုးဒယား ဖက္ကမ္းမွာလာေသာ အ၀တ္အထည္မ်ား ဖိနပ္မ်ား ယိုးဒယား ပစၥည္းမ်ားကို ၀ယ္ယူရရွိႏိုင္ပါသည္ ။

ရွမ္းအစားအစာမ်ား ယိုးဒယား အစားအစာမ်ား ကိုလည္း ဆန္ဆိုင္းေစ်းထဲတြင္ ရွိႏိုင္သည္။
ထုိေစ်းထဲတြင္ အမ်ားအားျဖင့္ ေစ်းေရာင္းသူႏွင့္ ၀ယ္သူမ်ားမွာ ရွမ္းလူမ်ဳိးမ်ားသာျဖစ္ၾကၿပီး ရွမ္းလူမ်ဳိးမ်ား၏
ေစ်းဟုပင္ဆိုႏိုင္ပါသည္။

ဆန္ဆိုင္းေစ်းသည္ အသီးအရြက္ႏွင့္ အသားငါးေရာင္းသူမ်ားမွာ ေစ်းရံုႀကီးထဲတြင္ ေရာင္းခ်ေသာေၾကာင့္ မိုးရြာေသာ္လည္း စိတ္ေအးခ်မ္းသာစြာ ေရာင္းခ်ႏိုင္ပါသည္။
ဆန္ဆိုင္းေစ်းသည္ အၿမဲပင္ စည္ကားလ်က္ရွိပါသည္။

၀မ္ေကာင္းေစ်း

၀မ္ေကာင္းေစ်းသည္ မကာဟိုခမ္းရက္ကြက္ မဟာျမတ္မုနိ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း နေဘးတြင္တည္ရွိပါသည္ ။
ထို၀မ္ေကာင္းေစ်းတြင္ အသားငါး ဟင္းသီးဟင္းရြက္ စံုစံု လင္လင္ ရရွိႏိုင္ၿပီး အ၀တ္အထည္ မ်ား ဖိနပ္မ်ဳိးစံု
အသံုးအေဆာင္မ်ဳိးစံုတို႔ စံုလင္စြာ ၀ယ္ယူရရွိႏိုင္ေသာ ေစ်း ျဖစ္သည္။

၀မ္ေကာင္းေစ်းမွာ မနက္ပိုင္းတြင္ လူစည္ကားလ်က္ရွိၿပီး ညေနပိုင္းတြင္ ေစ်း၀ယ္သူ ၊ ေရာင္းသူမ်ား ဟင္းသီး ဟင္းရြက္ေရာင္းသူမ်ား သိပ္မရွိေတာ့ပဲ အ၀တ္အထည္ ေရာင္းသူမ်ားသာ ရွိသည္။

မနက္ပုိင္းအခ်ိန္တြင္ 12 ရာသီပတ္လံုးစည္ကားလ်က္ရွိသည္။ ၀မ္ေကာင္းေစ်းထဲတြင္ ခိုင္တည္းခိုခန္းဖြင့္လွစ္ ထားသည္။ ကုန္ေျခာက္ဆိုင္မ်ား ပုဇြန္ေျခာက္ ငါးေျခာက္ဆိုင္မ်ား ၊ လဖက္ဆိုင္ ပဲမ်ဳိးစံုဆိုင္တန္းမ်ားမွာလည္း ၀မ္ေကာင္းေစ်းထဲတြင္ အမ်ားအျပားတည္ရွိသည္။ အသီးအရြက္အစံု အလင္ရရွိႏိုင္ေသာ ေစ်းတစ္ခု ဟု ဆိုႏိုင္ေပသည္။

မိတ္ဆက္ျခင္း

တာခ်ီလိတ္ခရိုင္၊ တာခ်ီလိတ္ၿမိဳ႕ သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ရွမ္းျပည္နယ္အေရွ႕ပိုင္းတြင္ တည္ရွိၿပီး ျမန္မာ၊ ထိုင္း၊ လာအို သံုးႏိုင္ငံ နယ္နိမိတ္ခ်င္းထိစပ္ေနေသာ နယ္စပ္ၿမိဳ႕ေလးတစ္ၿမိဳ႕ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႕ သံုးႏိုင္ငံထိစပ္ေနေသာ ေဒသကို ေရႊႀတိဂံေဒသဟုလည္း ေခၚေ၀ၚၾကပါသည္။ တာခ်ီလိတ္ၿမိဳ႕၏ အက်ယ္အ၀န္းမွာ ၃.၉၄ စတုရန္းမိုင္ ရွိၿပီး ေတာင္မွေျမာက္သို႕ ၁မိုင္၆ဖာလံု၊ အေရွ႕မွ အေနာက္သို႕ ၂မိုင္၂ဖာလံု ရွိပါသည္။ ခရိုင္အက်ယ္အ၀န္းမွာ ၁၃၈၅.၀၉ စတုန္းရန္းမိုင္ ရွိၿပီး ေတာင္မွ ေျမာက္သို႕ ၂၄မိုင္၊ အေရွ႕မွအေနာက္သို႕ ၅၇.၇မိုင္ ရွိပါသည္။ တာခ်ီလိတ္ၿမိဳ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ အထက္(၁၂၈၅)ေပရွိၿပီး ေတာင္ေျခလြင္ျပင္ အေနအထားမွာ ရွိေသာ နယ္စပ္ၿမိဳ႕ေလးတစ္ၿမိဳ႕ျဖစ္ပါသည္။

တာခ်ီလိတ္ခရိုင္၊ တာခ်ီလိတ္ၿမိဳ႕ကို ၿမိဳ႕နယ္ခြဲ(၂)ခု၊ ရပ္ကြက္ႀကီး (၆)ရပ္ကြက္ ေက်းရြာအုပ္စုေပါင္း (၁၃)ခု ျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ထားပါသည္။

ၿမိဳ႕နယ္ခြဲမ်ား

• တာေလၿမိဳ႕နယ္ခြဲ (၄ရပ္ကြက္)
• က်ဳိင္းလပ္ၿမိဳ႕နယ္ခြဲ (၃ရပ္ကြက္)

ရပ္ကြက္ႀကီးမ်ား

• (၁) ပုန္းထြန္ရပ္ကြက္
• (၂) တာေလာ့ရပ္ကြက္
• (၃) ၀မ္ေကာင္းရပ္ကြက္
• (၄) မကာဟိုခမ္းရပ္ကြက္
• (၅) ဆန္ဆိုင္းရပ္ကြက္
• (၆) မယ္ေခါင္ရပ္ကြက္

ေက်းရြာအုပ္စုမ်ား

• (၁) လြယ္ေတာ္ခမ္း ေက်းရြာအုပ္စု
• (၂) ေဟာင္လိတ္ ေက်းရြာအုပ္စု
• (၃) ဖန္မင္ ေက်းရြာအုပ္စု
• (၄) မိုင္းကိုး ေက်းရြာအုပ္စု
• (၅) မိုင္းဟဲ ေက်းရြာအုပ္စု
• (၆) မိုင္းဖုန္း(က) ေက်းရြာအုပ္စု
• (၇) မိုင္းဖုန္း(ခ) ေက်းရြာအုပ္စု
• (၈) နားေယာင္း ေက်းရြာအုပ္စု
• (၉) မိုင္းလင္း(ေရွ႕) ေက်းရြာအုပ္စု
• (၁၀) မိုင္းလင္း(ေနာက္) ေက်းရြာအုပ္စု
• (၁၁) နမ့္ခမ္း ေက်းရြာအုပ္စု
• (၁၂) မိုင္းပါလ်ဳိး ေက်းရြာအုပ္စု
• (၁၃) က်ခမ္းေက်ာက္ ေက်းရြာအုပ္စု စသည္တို႕ျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ထားပါသည္။

နယ္စပ္ေဒသၿမိဳ႕လည္းျဖစ္ တိုင္းရင္းသားေပါင္းစံုတို႕ စုစည္းေနထိုင္ၾကေသာ ၿမိဳ႕ေလးလည္း ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ တာခ်ီလိတ္ၿမိဳ႕ကို အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာန ၏ ၄-၈-၁၉၇၂ ရက္စြဲပါ အမိန္႕ေၾကာ္ျငာစာ အမွတ္(၁၀၀၀)ျဖင့္ တာခ်ီလိတ္ၿမိဳ႕ကို “ၿမိဳ႕”ဟု သတ္မွတ္ေၾကာ္ျငာခဲ့ပါသည္။

တာခ်ီလိတ္ဟုေခၚသည္

တာခ်ီလိတ္ဟု အမည္နာမေခၚတြင္ ရျခင္းမွာ ယခုနယ္ျခား ျဖစ္ေသာ မယ္ဆိုင္ေခ်ာင္းကို ျဖတ္ကူးသည့္ ေရဆိပ္တြင္ မယ္ဇလီေရဆိပ္ (သို႕မဟုတ္) မယ္ဇလီတစ္ပင္ရွိသည္ကို အေၾကာင္းၿပဳ၍ မယ္ဇလီေရဆိပ္ (သို႕မဟုတ္) မယ္ဇလီကူးတို႕ဆိပ္ (သို႕မဟုတ္) ရွမ္းဘာသာျဖင့္ တာခီလိတ္မွ တာခ်ီလိ္တ္ ဟူ၍ကာလေရြ႕လ်ား လာသည္ႏွင့္အမွ် အမည္တြင္ခဲ့ပါသည္။ ေရွးလူႀကီးမ်ားထံမွ မွတ္သားသိရွိခ်က္မ်ားအရ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာ့ငါးဆယ္ခန္႕က တာခ်ီလိတ္ၿမိဳ႕ အတြင္းတြင္ တလန္(သို႕မဟုတ္) တလြန္လူမ်ဳိးမ်ား ေနထိုင္ခဲ့ေၾကာင္းႏွင့္ ျမန္မာမင္းမ်ား ယိုးဒယား(ထိုင္း)ကို တိုက္ခိုက္ရာတြင္ စစ္ခ်ီရာလမ္းေၾကာင္း က်ေရာက္သျဖင့္ ၿမိဳ႕ရြာမ်ားပ်က္ကာ ယင္းလူမ်ဳိးစုမ်ားသည္ လာအိုႏိုင္ငံႏွင့္ ယိုးဒယားဘက္ကမ္းသို႕ ေျပာင္းေရြ႕ထြက္ေျပးၾကေၾကာင္း အဆိုရွိခဲ့ပါသည္။

ေႏွာင္းေခတ္သမိုင္း၌ ဒုတိယကမၻာစစ္မတိုင္မီ ကာလၿဗိတိသွ်တို႕ အုပ္ခ်ဴပ္စဥ္ တာခ်ီလိတ္ၿမိဳ႕နယ္မွာ က်ဳိင္းတံုေစာ္ဘြားႀကီး စ၀္ေကာင္းတိုင္း၏ ပေဒသရာဇ္ေအာက္တြင္ ရွိခဲ့ပါသည္။ ၁၉၂၇တြက္ တာခ်ီလိတ္ၿမိဳ႕၌ အိမ္ေျခ(၄-၅)အိမ္ခန္႕သာ ရွိၿပီး ေဟာင္လိတ္တြင္ ၿမိဳ႕စားရံုးစိုက္ခဲ့ပါသည္။  ၁၉၃၉ ခုႏွစ္တြင္ လုူေနအိမ္မ်ားစည္ကားတိုးတတ္လာၿပီး ၿမိဳ႕စားရံုးကို တာခ်ီလိတ္ၿမိဳ႕သို႕ ေျပာင္းေရြ႕ခဲ့ပါသည္။ ၁၉၆၂တြင္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီမွ ေစာ္ဘြားမ်ားကို အာဏာသိမ္းခ်ိန္ ၁၉၆၃ မွစၿပီး နယ္ျခားခရိုင္၀န္ရံုးစိုက္၍ ေခတ္သစ္အုပ္ခ်ဴပ္ေရးကို စတင္ခဲ့သည္။

^{ကိုးကား။    ။}_{ျမတ္မ်ဳိးျမင့္မာန္(ေရႊႀတိဂံ မဂၢဇင္း)}

_{ref:  http://tachileiks.multiply.com}