ၾသဂုတ္လ(၁၉)ရက္
မဂၤလာပါ …။ မႏၲေလးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ခ်စ္ခင္ၾက … ဂုဏ္ယူၾကတဲ့ေနရာမွာ မႏၲေလးေစ်းခ်ိဳေတာ္ရဲ႕ ျမန္မာဆန္မႈ၊ အမ်ိဳးဘာသာသာသနာ အေပၚ ျမတ္ႏိုးကာကြယ္မႈ၊ ႐ိုးရာ အစဥ္အလာအေပၚ သံေယာဇဥ္ႀကီးမႈ … ဆိုတဲ့ အမ်ိဳးသားေရး စိတ္ဓာတ္ေတြ ႀကီးမား ခိုင္မာခဲ့ၾကမႈေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။
ဒီစိတ္ဓာတ္ေတြ၊ ဒီဂုဏ္သတင္းေတြဟာ “မႏၲေလးရဲ႕ ရပ္တည္မႈ” ဆိုတဲ့ အပိုင္း က႑မွာလည္း အဓိကက်တဲ့ အခ်က္ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း “ေစ်းခ်ိဳေတာ္” ဟာ မႏၲေလးရဲ႕ အသည္းႏွလံုး ျဖစ္ခဲ့ တာပါ။ မႏၲေလးရဲ႕ အမ်ိဳးသားေရးဆိုင္ရာ ေရခ်ိန္ဟာ ေစ်းခ်ိဳရဲ႕ ျပဒါးတိုင္ပါပဲ။ ဒီျပဒါးတိုင္ဟာ “စီးပြားေရး” ျပယုဂ္တခုတင္မွ မဟုတ္ဘဲ၊ အဓိက ပင္စည္က “ႏိုင္ငံေရး” ပဲျဖစ္ပါတယ္။
မႏၲေလး ရတနာပံုမ္ေနျပည္ေတာ္ စတင္တည္ေထာင္စဥ္ ျမန္မာျပည္က ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြရဲ႕ မင္းေနျပည္ေတာ္ ျဖစ္ေလေတာ့ အေဆာက္အဦးတိုင္း လိုလိုဟာ သစ္၊ ၀ါး ေတြကိုပဲ အသံုးျပဳခဲ့ၾကတယ္။ ဒီေတာ့ မူလၿမိဳ႕တည္ ပႏၷက္မွာ ကတည္းက ပါခဲ့တဲ့ “ေစ်းႀကိဳေတာ္ (ေစ်းခ်ိဳေတာ္)” ရဲ႕ အေဆာက္အဦးေတြ ကလည္း သစ္၊ ၀ါး အသံုးျပဳတဲ့ ေစ်း႐ံု အေဆာက္အဦးေတြ ပါပဲ။ ပူျပင္းေျခာက္ေသြ႕ မိုးနည္းေရရွား ရပ္၀န္းမို႔ မီးေဘးအႀကိမ္ႀကိမ္ သင့္မႈကို ေစ်းခ်ိဳေတာ္ဟာ တေလွ်ာက္လံုး ခံစားခဲ့ရေပမယ့္ ျပာပံုထဲက အႀကိမ္ႀကိမ္ ရုန္းထ ႏိုင္ခဲ့တာကလည္း အားမာန္တခုပါ။ ၁၂၃၆ ခုႏွစ္ ကဆုန္လျပည့္ေက်ာ္ ၃ ရက္ေန႔မွာ မန္က်ည္းပင္ ေစ်းအရပ္က ေလာင္တဲ့မီးက ေစ်းခ်ိဳကို ၀ါးမ်ိဳသြားခဲ့တယ္။
ဒါေၾကာင့္ ၁၂၃၈ ခုႏွစ္ ျပာသိုလဆန္း ၁၄ ရက္ေန႔မွာ ေစ်းခ်ိဳေတာ္ အသစ္ ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ခဲ့တယ္။ ဒီေစ်းသစ္ႀကီးကိုပဲ ၁၂၅၈ ခုႏွစ္မွာ မီးထပ္သင့္ျပန္ ပါတယ္။ ၁၂၅၈ ခုႏွစ္ ေႏွာင္းတန္ခူး လဆန္း ၅ ရက္ေန႔မွာပါ။ ခရစ္ႏွစ္ အလိုအရေတာ့ ၁၈၉၇ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၆ ရက္ေပါ့ေလ။ ေနာက္ ၃ ႏွစ္ အၾကာ ၁၉၀၀ ျပည့္ႏွစ္ ဧၿပီ ၃ ရက္မွာလည္း ေစ်းခ်ိဳေတာ္ကို မီးထပ္ေလာင္ျပန္ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ ၁၉၀၂ ခုႏွစ္ ဧၿပီ ၁၂ ရက္ေန႔ မွာလည္း မီးထပ္ေလာင္တယ္။ ဒီမီးႀကီးေလာင္ၿပီးမွပဲ … က်ေနာ္တို႔နဲ႔ အမ်ားႀကီးရင္းႏွီးခဲ့တဲ့၊ ႐ံုႀကီး ၁၂ ႐ံုနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ ေစ်းခ်ိဳေတာ္ႀကီးကို ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ခဲ့တာပါ။ ဒါေၾကာင့္လည္း အခု က်န္ေကာင္းက်န္ရာ က်န္ခဲ့တဲ့ ေစ်းခ်ိဳေတာ္ နာရီစင္ႀကီး ေအာက္ေျခမွာ “မႏၲေလး ေစ်းခ်ိဳကို ၁၂၆၂ ခုႏွစ္တြင္ ျပန္လည္တည္ေဆာက္၍ ၁၂၆၅ ခုႏွစ္တြင္ စတင္ ဖြင့္လွစ္သည္” ဆိုတဲ့ ကမၺည္းေက်ာက္စာကို ယခုတိုင္ ျမင္ေတြ႕ေနရတာပါပဲ။
ဒီလို သဘာ၀မီးေဘးကို အႀကိမ္ႀကိမ္ ႀကံဳေတြ႕ရေပမယ့္ မူလသေႏၶမပ်က္ဘဲ “ေစ်းခ်ိဳေတာ္” ဆိုတာ နလံထူ ေထာင္မတ္ခဲ့တာ ခ်ည္းပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ တိုင္းတပါးလက္ေအာက္ ေရာက္ေနတဲ့ ကာလမို႔ ရန္သူမ်ိဳးငါးပါးထဲက “မင္းေဘး” ဆိုတာလည္း ေစ်းခ်ိဳေတာ္ ႀကံဳရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေစ်း႐ံုသစ္ႀကီးေတြ တည္ေဆာက္ၿပီးေနာက္ပိုင္း အဂၤလိပ္အစိုးရရဲ႕ ပညာေရး၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဆိုင္ရာ ဥပေဒပုဒ္မ ၁၁၇ အရ ထုတ္ျပန္တဲ့ ေစ်းဆိုင္ရာအမိန္႔နဲ႔ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြကို ဟိုက္ကုတ္ လႊတ္ေတာ္ေရွ႕ေနႀကီး မစၥတာပီေလးနဲ႔ ျမန္မာပညာရွိမင္း ဦးေက်ာ္ရန္တို႔ စတင္ဦးေဆာင္ ဖြဲ႔စည္းခဲ့ၾကတဲ့ “အခြန္ထမ္း အသင္းႀကီး” နဲ႔ မႏၲေလးေစ်းခ်ိဳေတာ္တို႔က ၁၉၂၀ ျပည့္ႏွစ္ ၀ါေခါင္လဆန္း ၈ ရက္ (၁၉၂၈ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၂၅ရက္) ေန႔ အိမ္ေတာ္ရာ ၁၄ ခန္း ဇရပ္မွာ က်င္းပတဲ့ ၿမိဳ႕လံုးကၽြတ္ အစည္းအေ၀းႀကီးနဲ႔ ဆန္႔က်င္ ကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကပါတယ္။
အလားတူ လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈ ဒီေရ အျမင့္ဆံုးျဖစ္ခဲ့တဲ့ ၁၃၀၀ ျပည့္ကာလ (၁၉၃၉ခုႏွစ္) မွာလည္း နယ္ခ်ဲ႕ကို ဆန္႔က်င္ သပိတ္ ဆင္ႏႊဲၾကတဲ့ ရဟန္းပ်ိဳအဖြဲ႕၊ ဗဟိုအမ်ိဳးသား အထက္တန္းေက်ာင္းသူ၊ ေက်ာင္းသားမ်ားနဲ႔ မႏၲေလးၿမိဳ႕လူထုကို ေစ်းခ်ိဳေတာ္က အထူးအားေပး ဂုဏ္ျပဳလို႔ အစိုးရက ေစ်းခ်ိဳမွာ ပုဒ္မ ၂၃ (၇) ကို ထုတ္ျပန္ၿပီး ဖိႏွိပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေစ်းခ်ိဳသူ၊ ေစ်းခ်ိဳသားေတြက ေစ်းခ်ိဳ႐ံုႀကီး ၁၂ ႐ံုကို သပိတ္ေမွာက္ကာ အိမ္ေတာ္ရာ ဘုရား၀င္းထဲမွာ ေစ်းသြားဖြင့္ၿပီး ဆန္႔က်င္ ကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကတာလည္း သမိုင္း၀င္ ျဖစ္ရပ္တခုပါ။
ဒုတိယကမာၻစစ္အၿပီး ၿမိဳ႕နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအရာရွိ ေမဂ်ာကေနဒီက ေစ်းခ်ိဳေတာ္ကို ဥပေဒေတြ ထုတ္ၿပီး ကိုင္တြယ္အုပ္ခ်ဳပ္ ပါတယ္။ အခြန္အတုတ္၊ အမိန္႔ ဥပေဒေတြနဲ႔ ထိန္းခ်ဳပ္မႈအေပၚ ႐ိုးသားစြာ လုပ္ကိုင္ စားေသာက္ၾကတဲ့ ေစ်းခ်ိဳသူ၊ေစ်းခ်ိဳသားေတြ အေနနဲ႔ ၿငိ္မ္ခံမေနခဲ့ၾကဘဲ ဒီအခြန္အတုတ္၊ အမိန္႔ဥပေဒေတြအေပၚ ျပန္လွန္သံုးသပ္တတ္၊ ေ၀ဖန္တတ္ဖို႔နဲ႔ ႐ံုးျပင္ကနား ကိစၥေတြ နားလည္တတ္ကၽြမ္းၿပီး ျပန္လည္ေခ်ပႏိုင္ဖို႔ အဲဒီေခတ္ မႏၲေလးက ထုတ္ေ၀တဲ့ စာေစာင္ေတြကလည္း ၀ိုင္း၀န္းကူညီ အားေပးၾကတယ္။
၁၉၄၅ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ေစ်းခ်ိဳေတာ္ အက်ိဳးေဆာင္ အသင္းႀကီးကို ဖြဲ႔စည္းပါတယ္။ တကယ့္ မႏၲေလးသား ေစ်းခ်ိဳသူ၊ ေစ်းခ်ိဳသား စစ္စစ္ မ်ိဳးခ်စ္ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးမ်ားနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းခဲ့တာပါ။ အမႈေဆာင္ ေကာ္မတီလူႀကီးေတြကိုလည္း ၃၄ ဦး ေရြးခ်ယ္ ခဲ့ၾကသတဲ့။ ေစ်းခ်ိဳ႐ံုႀကီး ၁၂ ႐ံုအျပင္၊ တိုက္တန္းႀကီး၊ တိုက္တန္းေလး၊ တျခား႐ံုမ်ား၊ ေစ်းတန္းမ်ားက ကိုယ္စားလွယ္ေတြ သာမက ေနသူရိန္နဲ႔ လူငယ္မ်ား အစည္းအ႐ံုးက ကိုယ္စားလွယ္ေတြလည္း ပါ၀င္ၾကတာကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ေစ်းခ်ိဳေတာ္ အက်ိဳးေဆာင္ အသင္းႀကီးဟာ ေစ်းခ်ိဳေတာ္က သာမက ျပင္ပ မ်ိဳးခ်စ္ပုဂၢိဳလ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအထိ ေစ်းအမႈေဆာင္ မ်ားအျဖစ္ ထည့္သြင္းထားျခင္းဟာ အျမင္က်ယ္မႈအျဖစ္ အတုယူစရာပါ။
မ်ိဳးခ်စ္ပုဂၢိဳလ္မ်ားရဲ႕ စီးပြားေရး အစုအေ၀းမွာ မ်ိဳးခ်စ္ပုဂၢိဳလ္မ်ားရဲ႕ ဦးေဆာင္မႈနဲ႔ ေစ်းခ်ိဳေတာ္ရဲ႕ သမိုင္းအစဥ္အလာ ထိန္းသိမ္း မႈဟာ ေခတ္စံနစ္အေျပာင္းအလဲ၊ အခ်ိဳးအေကြ႔တိုင္းမွာ ႀကံ့ႀကံ့ခံ ရပ္တည္ႏိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ လြတ္လပ္ေရး ႀကိဳးပမ္းမႈ ကာလ ေတြမွာ ေစ်းခ်ိဳေတာ္ဟာ မပါမၿပီး ပါ၀င္ကာ ရပ္တည္ခ်က္ မွန္ကန္ခဲ့တယ္။ လြတ္လပ္ေရးေခတ္ ျပည္တြင္းစစ္ ကာလ မွာလည္း ၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သား၊ တိုင္းသူျပည္သား လူထုဆႏၵနဲ႔ ကိုက္ညီတဲ့ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းမႈကို ေစ်းခ်ိဳသူ ေစ်းခ်ိဳသားတို႔က ေထာက္ခံ ခဲ့ၾကတယ္။ ပါလီမန္ေခတ္ အစိုးရအဖြဲ႕ရဲ႕ အေျပာင္းအလဲ တိုင္းမွာလည္း တံလွ်ပ္ေရထင္ၿပီး လမ္းလြဲမလိုက္ခဲ့ဘူး။ ျပည္သူလူထုနဲ႔ တသားတည္း ဆိုတဲ့ သမိုင္းအစဥ္အလာေတြ ရွိခဲ့တယ္။
၁၉၆၂ခုႏွစ္ ႏို္င္ငံေရး အေျပာင္းအလဲႀကီးမွာေတာ့ ေစ်းခ်ိဳရဲ႕ တႏိုင္တပိုင္ အမ်ိဳးသား စီးပြားေရးေတြဟာ ခ်ည့္နဲ႔ ယိမ္းယိုင္ သြားခဲ့ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေစ်းခ်ိဳက မေဖာက္ျပန္ခဲ့ဘူး၊ သာေပါင္းညာစား၊ ဘ နဖူး သိုက္ မတူးခဲ့ဘူး၊ အမိေသာ္လည္း သားေတာ္ခဲ မလုပ္ခဲ့ဘူး၊ ပြဲလန္႔ ဖ်ာမခင္းခဲ့ဘူး၊ ရွိသမွ်အင္အားနဲ႔ လက္ခ်င္းတြဲၿပီး ၁၉၇၂၊ ၁၉၇၄၊ ၁၉၇၆၊ ၁၉၈၈ စတဲ့ သမိုင္း မွတ္တိုင္ႀကီးေတြမွာ ေစ်းခ်ိဳရဲ႕ အစဥ္အလာကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ အထူးသျဖင့္ ၁၉၈၈ ရဲ႕ သမိုင္း၀င္ အေရးေတာ္ပံုႀကီးမွာ ေစ်းခ်ိဳေတာ္ဟာ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့နဲ႔ ျပည္သူလူထု ဘက္ေတာ္သား ျဖစ္ခဲ့ၿပီး၊ ရဟန္း၊ ေက်ာင္းသား၊ ျပည္သူေတြရဲ႕ လူထုတိုက္ပြဲ ေတြကို ႐ုပ္၀တၳဳ အရေရာ၊ စိတ္ဓာတ္အရပါ အားေပး ပူးေပါင္းခဲ့တယ္။ ေစ်းခ်ိဳေတာ္ ႐ံုႀကီး ၁၂ ႐ံုနဲ႔ တျခား ေစ်း႐ံုေစ်းတန္း မ်ားရဲ႕ ဖြဲ႕စည္း တည္ရွိမႈ သေႏၶ မေပ်ာက္လို႔လည္း စိတ္ဓာတ္ အစဥ္အလာဟာ အမွ်င္မျပတ္တဲ့ သေဘာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
၁၉၉၀ ေက်ာ္ ကာလမွာေတာ့ ဒီအေျခခံ ႐ုပ္ပစၥည္းေတြရဲ႕ အဓြန္႔ရွည္ တည္ရွိမႈေတြ ႐ုတ္ခ်ည္း ၿဖိဳဖ်က္ခံလုိက္ရၿပီးေနာက္ မူလ အခင္းအက်င္း ပ်က္ယြင္းမႈမ်ားနဲ႔ အတူ ပိုင္ဆိုင္မႈပ်က္၊ စီးပြားပ်က္၊ အစဥ္အလာပ်က္၊ သေႏၶပ်က္ၿပီး ႏိုင္ငံေရး ပ်က္လုနီးနီး ေရာက္ခဲ့ရတဲ့ အေျခအေနကိုလည္း မူလလက္ေဟာင္း အစဥ္အဆက္ ဘိုးဘြားအေမြခံ ေစ်းခ်ိဳသူ၊ ေစ်းခ်ိဳသားေတြက ခါးစည္းခံၿပီး ရသမွ်အားနဲ႔ “ေစ်းခ်ိဳေသြး” ကို ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္းခဲ့ၾကတာလည္း ဂုဏ္ယူစရာပါပဲ။
တကယ္ေတာ့ ေစ်းခ်ိဳစိတ္ဓာတ္၊ ေစ်းခ်ိဳေသြးဆိုတာ ျမန္မာတိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ အစဥ္အဆက္ ဆက္ဆံခဲ့တဲ့ “အေမြေကာင္း” ကို ကိုယ္စားျပဳျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
Irrawaddy
.jpg)
