ေခတ္ေျပာင္းေတာ္လွန္ေရးတိုင္းတြင္ စီးပြားေတာ္လွန္ေရးမွာ အဓိက က်သည္။ ၁၉၆၂ က စခဲ့ေသာ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ ၁၉၈၈ တြင္ ၿပိဳက်ျခင္းသည္ စီးပြားေရး ခြၽတ္ၿခဳံက် သြားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ၂၀၁၁ တြင္ စေသာ ေခတ္ေျပာင္းေတာ္လွန္ေရး ၂ ႏွစ္ခြဲသား ေရာက္ခ်ိန္တြင္ စီးပြားေတာ္လွန္ေရး မည္သုိ႔ ရွိပါသနည္း။
စီးပြားေရးစနစ္သည္ ပုံပ်က္ေနသျဖင့္ ပုံမွန္ျပန္ဖန္တီးျခင္း (Normalization) ႏွင့္ ေဈးကြက္စီးပြားေရး ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း (Marketization) တို႔သည္ စီးပြားေတာ္လွန္ေရး၏ အဓိက စ႐ိုက္လကၡဏာမ်ား ျဖစ္သည္။ စီးပြားေရးသည္ က်ယ္ျပန္႔လွသျဖင့္ စာမ်က္ႏွာအခက္အခဲကို ငဲ့ကြက္ၿပီး အေရးႀကီးေသာ က႑အခ်ဳိ႕ကိုသာ မီးေမာင္းထိုး ဆန္းစစ္လုိက္ပါသည္။
စြမ္းေဆာင္ရည္
စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးသည္ ႏုိင္ငံေရးႏွင့္မတူဘဲ Capacity ေခၚ စြမ္းေဆာင္ရည္ ပိုလိုအပ္သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္းတြင္ အေျခခံစီးပြားေရး ပညာရပ္တြင္ပင္ အားနည္းသည့္အတြက္ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို တာဝန္ယူရသည့္ အေပၚပိုင္းတြင္လည္း စြမ္းေဆာင္ရည္ ခ်ဳိ႕တဲ့သည္။ ေစတနာလည္းရွိ၊ စြမ္းလည္းစြမ္းသည့္ လူတစ္ဦးစ ႏွစ္ဦးစ၏ တြန္းအားျဖင့္သာ ေရြ႕ရလွ်င္ စြမ္းသူတုိ႔ အုံႏွင့္က်င္းႏွင့္ ဝိုင္းေရႊ႕သေလာက္ ေရြ႕မည္မဟုတ္။ တစ္ဖန္ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရာတြင္ အေျခခံမွစၿပီး ျပင္ရသည့္အခါ ေဆးခါးႀကီး တုိက္ရသည္လည္း ရွိသည့္အတြက္ လူအမ်ား ဆန္႔က်င္မႈမ်ားကို ရင္ဆိုင္ရႏုိင္သည္။ ထိုသို႔ ဆန္႔က်င္မႈမ်ားကို မည္သို႔ေက်ာ္လႊားရမည္ ဆိုသည္မွာလည္း စြမ္းေဆာင္ရည္ကိစၥပင္ ျဖစ္သည္။
ေဈးကြက္စီးပြားေရးသို႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲျခင္း၏ အႏွစ္သာရတစ္ရပ္မွာ အစိုးရက ေနာက္ဆုတ္ၿပီး ပုဂၢလိကကို ေရွ႕တင္ေပးျခင္း ျဖစ္သည့္အတြက္ ပုဂၢလိကပိုင္း၏ စြမ္းေဆာင္ရည္ သည္လည္း စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးတြင္ မ်ားစြာစကားေျပာသည္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း အမ်ားစုမွာ မိသားစု လုပ္ငန္း အမူအက်င့္မ်ားသာ ရွိေနၿပီး ႏုိင္ငံတကာႏွင့္ ယွဥ္ႏုိင္ရန္ေဝးစြ၊ ႏုိင္ငံတကာ အသိအျမင္ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ တို႔ႏွင့္ပင္ အလွမ္းေဝးေန ေသးသည္။ အျမင္က်ယ္သူတုိ႔ စေျပာင္းေနၾကၿပီ ျဖစ္ေသာ္လည္း အမ်ားစုမွာမူ ျဖည္းျဖည္းေလးေလး ေအးေအးျဖင့္သာ ရွိေနသည္။ တိုင္းျပည္၏ဝမ္းဗုိက္ဟု တင္စားၾကေသာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္တုိ႔ အင္ႏွင့္အားႏွင့္ ေဆာင္ႏုိင္ပါမွ ႏုိင္ငံ့စီးပြား ေရွ႕သို႔ လွမ္းတက္ႏုိင္မည္။
၂၀၁၅ အမီ
တက္သုတ္႐ိုက္ ေဆာင္ရြက္ရန္ အေရးႀကီးကိစၥမွာ ျမန္မာ့ပုဂၢလိက က႑ကို ၂၀၁၅ အမီ အားသစ္ေလာင္းႏုိင္ေရး ျဖစ္သည္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွ လြတ္လပ္စြာ ကုန္သြယ္ေရးကို မ်က္ကန္းတေစၦ မေၾကာက္ခဲ့သည့္ ျမန္မာ လုပ္ငန္းရွင္တို႔ ၂၀၁၂ ေလာက္ေရာက္မွ အိပ္ရာမွလန္႔ႏိုးကာ ျပဴးျပဴးပ်ာပ်ာ ျဖစ္ကုန္ၾကသည္။ တံခါးဖြင့္လိုက္လွ်င္ အေကာင္းေရာအဆုိးပါ ႀကဳံရမည္။ အျခားအေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏုိင္ငံမ်ားမွ ဝင္လာေသာ ကုန္တုိ႔ႏွင့္ ေဈးခ်ဳိသည္ ခ်င္း၊ အရည္အေသြးခ်င္း မယွဥ္ႏုိင္လွ်င္ “ေတာ္သူေနၿပီး မေတာ္သူေသ” ရေတာ့မည္။ “ထေလာ့ျမန္မာ၊ ျမန္မာထေလာ့” သည္ ျမန္မာ့စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္တို႔အတြက္ ေန႔စဥ္ ႏႈတ္တက္ရြရြ က်င့္သုံးရမည့္ ဂါထာျဖစ္လာသည္။
ေရခံေျမခံေကာင္း
အစိုးရ၏တာဝန္မွာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း အပင္တို႔ ရွင္သန္ေပါက္ေရာက္ ႀကီးထြားျမန္သည့္ ေရခံေျမခံေကာင္း (Enabling Environment) ဖန္တီးေပးျခင္း ျဖစ္သည္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတို႔ အသစ္တည္ႏုိင္ေအာင္၊ တုိးခ်ဲ႕ႏုိင္ေအာင္ အဓိကလိုအပ္သည့္ အရာမွာ အရင္းျဖစ္သည္။ အရင္းကို လြယ္ကူစြာရေအာင္၊ ေဈးခ်ိဳေအာင္ ဖန္တီးေပးရန္ လိုသည္။ အရင္းရရန္ အတြက္ ပထမဦးဆုံး ဘဏ္စနစ္၊ ဒုတိယအားျဖင့္ ေငြေၾကးေဈးကြက္ကို တုိးတက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရမည္။
ပို႔ကုန္မ်ားမ်ား ပို႔ႏုိင္ေအာင္ ျပည္တြင္းသုံးေငြကို ေပ်ာ့ေစျခင္း (Devaluation) သည္ ေဒသတြင္း ေအာင္ျမင္ေသာ ပို႔ကုန္ႏုိင္ငံမ်ား ပြဲေတြ႔ လက္စြဲေဆးတစ္မည္ ျဖစ္သည္။ တစ္ေဒၚလာလွ်င္ ျမန္မာ က်ပ္ေငြ တစ္ေထာင္ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ရွိေနသျဖင့္ ပို႔ကုန္အားေပးသည့္ အေျခအေနတြင္ ရွိေနသည္။ သို႔ေသာ္ ေငြေပ်ာ့ျခင္းအျပင္ ထုတ္လုပ္ႏုိင္စြမ္းအား တိုးတက္ေကာင္းမြန္ျခင္း၊ ေဈးကြက္သစ္မ်ား ရွာေဖြျခင္းတို႔ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္မွသာ ပို႔ကုန္တို႔ တိုးတက္လာမည္။
စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ၏ ေရခံေျမခံေကာင္းတြင္ အေျခခံ အေဆာက္အဦမ်ား ေကာင္းမြန္ေရး ပါဝင္သည္။ စက္မႈဇုန္ ေျမေဈးႀကီးျခင္း၊ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား အခက္အခဲ တို႔သည္ ႏုိင္ငံျခား တိုက္႐ိုက္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေရာ ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းရွင္ တို႔အတြက္ပါ ေရခံေျမခံေကာင္းမ်ား မဟုတ္ၾကပါ။ ကိုယ့္ထက္ ေရွ႕ေရာက္ေနသည့္ ထိုင္း၊ ဗီယက္နမ္တို႔ထက္ ေျမေဈးႀကီးလွ်င္ လွည့္ျပန္သြားၾကမည္။ လွ်ပ္စစ္မီးမရလွ်င္ စက္မႈႏုိင္ငံ ထူေထာင္ေရး အိပ္မက္ပင္ မက္ႏုိင္မည္မဟုတ္။
အခြန္
ျမန္မာ့စီးပြားေရးတြင္ ပုံမမွန္မႈႀကီး တစ္ရပ္မွာ အစုိးရသည္ အခြန္ အေကာက္ထက္ သဘာဝသယံဇာတ ေရာင္းခ်ရေငြကို မွီခိုလည္ပတ္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။ တည္ေဆာက္ေရး ကာလတြင္ အသစ္အသစ္မ်ား ဖန္တီးျခင္း အတြက္ ေငြပိုသုံးရမည္ ျဖစ္သည့္အတြက္ ဘတ္ဂ်က္တိုးေအာင္ အခြန္စနစ္ ျပင္ရန္ အားလုံးလိုလုိက အႀကံေပးထားၿပီး အခြန္ပိုရေအာင္ စတင္ေဆာင္ ရြက္ေနၿပီ။ ျပည္သူ႔ထံမွ အခြန္ရလွ်င္ ျပည္သူအေပၚ တာဝန္ခံမႈလည္း ပိုတက္လာႏုိင္သည္။
ေငြလဲလွယ္ႏႈန္း
႐ုံးသုံး ေငြလဲလွယ္ႏႈန္းက တစ္မ်ဳိး၊ ေဈးကြက္ေပါက္ေဈးတစ္မ်ဳိး၊ FEC ေဈးက တစ္မ်ဳိး စသည္ျဖင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖစ္ခဲ့သည့္ ေငြလဲလွယ္ႏႈန္းမ်ားကို တစ္ခုတည္းျဖစ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း (Unification of Multiple Exchange Rates) သည္ ႏွစ္သုံးေလးဆယ္ ေငြေၾကးက႑ မူမမွန္မႈႀကီးကို တည့္မတ္လိုက္ျခင္း ျဖစ္သည္။ ႏုိင္ငံျခားေငြ လဲလွယ္ျခင္းကို ေျဖေလွ်ာ့လိုက္သျဖင့္ ႏုိင္ငံျခားေငြကို တရားဝင္ ေငြလဲေကာင္တာ မ်ားတြင္ အလြယ္တကူ လဲလွယ္ႏုိင္လာသည္။ ေငြလဲလွယ္ႏႈန္းကို ကိုင္တြယ္ရာတြင္ ထိန္းေက်ာင္းေမွ်ာ (Managed Float) မွသည္ လြတ္လပ္ေမွ်ာ (Free Float) သို႔သြားရန္ စီစဥ္ေနေသာ္လည္း လက္ရွိစြမ္းေဆာင္ရည္ အရ တျဖည္းျဖည္းသာ သြားသင့္ၿပီး အရင္လိုလွ်င္ ကေမာက္က မျဖစ္ႏုိင္သည္။
ဗဟိုဘဏ္
ယခင္က ဘ႑ာေရးႏွင့္အခြန္ဝန္ႀကီးဌာန၏ ဌာနတစ္ခုသာ ျဖစ္သည့္ ဗဟိုဘဏ္ကို လြတ္လပ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေနျခင္းသည္ ထူးျခားေသာ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ျဖစ္သည္။ ဗဟိုဘဏ္ဥပေဒကို ျပ႒ာန္းလိုက္ၿပီး ထိုဥပေဒႏွင့္အညီ ဗဟိုဘဏ္ကိုလည္း ျပင္ဆင္ဖြဲ႕စည္းလိုက္ၿပီ။ ယခုအခ်ိန္တြင္ ဗဟိုဘဏ္သည္ ေငြေၾကးမူဝါဒ၏ အေခါင္အခ်ဳပ္ သီးသန္႔ဌာနႀကီး အျဖစ္ ဝန္ႀကီးအဆင့္ ဗဟိုဘဏ္ဥကၠ႒က တာဝန္ယူေနၿပီ။ လြတ္လပ္ ဗဟိုဘဏ္ အျဖစ္ အျပည့္အဝ လည္ပတ္ႏုိင္ရန္ အခ်ိန္ယူရဦးမည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း ယခုကဲ႔သို႔ အသစ္ျပင္ဆင္ ဖြဲ႕စည္းႏုိင္ျခင္းမွာ ျမန္မာ့စီးပြားေရး မူဝါဒ သမုိင္းတြင္ ပထမဦးဆုံးအႀကိမ္ ျဖစ္သည္။
ႏုိင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ
တ႐ုတ္၊ ဗီယက္နမ္တို႔ကဲ႔သို႔ ႏုိင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ အားျဖင့္ တက္လိုသည့္ ျမန္မာအတြက္ ႏုိင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ား တိုးတက္လာျခင္း၊ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္း ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံရန္ တစ္ခဲနက္ စိတ္ဝင္စားလာျခင္းသည္ တစ္အားပင္ ျဖစ္သည္။ စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး လူအမ်ားထံ ေရာက္မေရာက္ အျမင္လြယ္ဆုံးမွာ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းတြင္ ျဖစ္သျဖင့္ ထုတ္လုပ္ေရး၊ လယ္ယာ၊ ဟိုတယ္ႏွင့္ ခရီးသြားလုပ္ငန္း တို႔ကဲ႔သို႔ အလုပ္မ်ားမ်ား ဖန္တီး ေပးႏုိင္သည့္ က႑မ်ားသို႔ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ား ဝင္လာေအာင္ စီမံဆြဲေဆာင္ရမည္။ ကုန္ထုတ္လုပ္ေရး ဘက္သုိ႔ ဝင္လာၾကၿပီဟု သိရသည့္အတြက္ ဝင္လက္စျဖင့္ ဆက္တိုက္ ထပ္ဝင္လာေအာင္ ဆြဲေဆာင္စီစဥ္ေပးရန္ လိုသည္။
ခရီးသြားလုပ္ငန္း
ျမန္မာတုိ႔ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ခူးစားရမည့္ က႑မွာ ခရီးသြားလုပ္ငန္း ျဖစ္သည္။ ျမန္မာကို ကမၻာက သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္ အႀကီးမားဆုံး စိတ္ဝင္စားျခင္းႏွင့္ ယခင္က အေရာက္အေပါက္ နည္းျခင္းတို႔ ေပါင္းလုိက္သည့္အခါ ျမန္မာသို႔ လာလည္သူ ခရီးသြားဦးေရသည္ စံခ်ိန္တင္ ျမင့္တက္လာသည္။ ကမၻာလွည့္ခရီးသြား လုပ္ငန္းသည္ ဝန္ေဆာင္မႈ ျဖစ္သည့္အတြက္ လုပ္သား အင္အားလုိအပ္မႈ မ်ားျပားေပရာ အလုပ္အကိုင္ရရွိမႈ တက္လာမည္။ ဆိုက္ကားဆရာ၊ ဟိုတယ္ပိုင္ရွင္၊ ႐ုပ္ေသးသမား၊ ဧည့္လမ္းညႊန္၊ အမွတ္တရပစၥည္း ထုတ္လုပ္သူ၊ ထမင္းဆိုင္ရွင္ စသည့္ လွည္းေနေလွေအာင္း ျမင္းေဇာင္းမက်န္ ဆက္စပ္ေနသည့္ ေနရာစုံ က႑စုံတုိ႔ အက်ိဳးခံစားရမည္ ျဖစ္သည့္ အတြက္ ရၿပီးအရွိန္ကုိ ထပ္တင္ရမည္။ ဟိုတယ္ေဈးျမင့္ျခင္း၊ ဟိုတယ္ခန္း နည္းျခင္း၊ ေလယာဥ္လက္မွတ္ ရႏုိင္မႈ စသည့္ စိန္ေခၚမႈမ်ားကို ရွင္းႏုိင္ရမည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ကုန္သည္ႀကီးမ်ားဟုိတယ္တြင္ ဗုံးကြဲျခင္းသည္ ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္း ေပၚေပါက္လာသည့္ စိန္ေခၚမႈ ျဖစ္သည္။
လယ္ယာ
ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ လယ္ယာစုိက္ပ်ဳိးေရးႏုိင္ငံ ဆုိေသာ္လည္း နာမည္သာရွိၿပီး လယ္ယာက႑သည္ ဖြံ႕ၿဖိဳးရန္ လိုအပ္ေနေသးသည္။ အရင္းအႏွီးမ်ား ထိုးသြင္းျခင္း၊ လမ္း၊ မီးစသည့္ အေျခခံ အေဆာက္အဦမ်ား ျပင္ဆင္ေပးျခင္း၊ ဓာတ္ေျမၾသဇာ စသည့္ သြင္းအားစုမ်ား တိုးတက္ထည့္သြင္းျခင္း၊ စိုက္ေနက် သီးႏွံမ်ားအစား ဝင္ေငြေကာင္းေဈးကြက္ရွိ သီးႏွံသစ္မ်ား ႀကံဆစိုက္ပ်ဳိးျခင္း စသည္တို႔ ေဆာင္ရြက္မွသာ တကယ့္ လယ္ယာစုိက္ပ်ိဳးေရးႏုိင္ငံ ျဖစ္လာၿပီး လယ္ယာႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ေနသည့္ လူဦးေရ၏ ၇၀ ရာခုိင္ႏႈန္းတို႔ ဘဝ တိုးတက္လာမည္။
ႏုိင္ငံေရး ေဘာဂေဗဒ
စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရာတြင္ ေျပာင္းသြားလွ်င္ လက္ရွိ အက်ဳိးရွိေနသူ မ်ားက နစ္နာမည္စုိးေသာေၾကာင့္ ခုခံတားဆီးသည္ မ်ားကိုလည္း ျမင္ေနရသည္။ “ဒီေရျမင့္တက္လာလွ်င္ ေလွမ်ားအားလုံး ဒီေရႏွင့္အတူ ျမင့္တက္လာမည္” ျဖစ္သည့္အတြက္ လက္ရွိ အက်ဳိးခံစားေနရသူ မ်ားသည္ အေျခအေနႏွင့္ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ လုိက္ပါေျပာင္းလဲႏုိင္လွ်င္ ဆက္လက္ အက်ဳိးရွိမည္ ျဖစ္သည္။ ယခင္က ျမန္မာႏုိင္ငံ ႏြားေျခရာခြက္ထဲတြင္သာ တြင္က်ယ္ရာမွ ႏုိင္ငံတကာႏွင့္ မီေအာင္လိုက္ႏုိင္လွ်င္ အနည္းဆုံး အေရွ႕ေတာင္အာရွ အဆင့္ထိ ေပါက္ႏုိင္သည္။ ႏုိင္ငံေရးႏွင့္ စီးပြားေရးသည္ ခြဲမရေအာင္တြဲေနသည္။ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈတြင္ နာသြားမည္ဟု ထင္သူတုိ႔က ႏုိင္ငံေရးအရ အဟန္႔အတားျပဳႏုိင္သည္ကို ခက္ခဲသည္ျဖစ္ေစ ရေအာင္ ေက်ာ္လႊားရမည္။
အထူးဂ႐ုစိုက္ရန္မွာ ႏုိင္ငံေရးေျပာင္းသြား႐ုံျဖင့္ စီးပြားေရး လိုက္တက္မလာပါ။ ဒီမိုကေရစီႏုိင္ငံသုိ႔ ခ်ီတက္႐ုံျဖင့္ ဥဳံဖြဆိုၿပီး ႏုိင္ငံ ခ်မ္းသာလာမည္ မဟုတ္ပါ။ ႀကံႏုိင္ဆႏုိင္၊ ႀကိဳးစားႏုိင္၊ အားေပးႏုိင္ပါမွ စီးပြားေရး တက္လာလိမ့္မည္။
ေဇယ်သူ
The Voice Weekly
