ဒီဘက္ေခတ္ သမဝါယမမ်ား လူမႈစီးပြား ေဆာင္ရြက္မႈ၊ အသင္းသား အက်ဳိးျပဳ မႈ၊ ေက်းလက္ေဒသ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးႏွင့္ ဆင္းရဲမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး လုပ္ငန္းစဥ္၏ က႑တစ္ရပ္ ကို ေအာင္ျမင္စြာ အေကာင္အ ထည္ ေဖာ္ေရးတို႔တြင္ အားသြန္ခြန္စိုက္ စြမ္းစြမ္းတမံ ေဆာင္ရြက္ ေနမႈေတြက ျမန္မာ့ သမဝါယမ အစဥ္ရွင္သန္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးကို ေဆာင္ရြက္ ေနသည္ဟု ဆိုခ်င္ပါသည္။ ကမၻာတြင္ သမဝါယမမ်ား ရွင္သန္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေနသလို ၁၉ဝ၄ ခုႏွစ္တြင္ စတင္ သေႏၶ တည္ခဲ့သည့္ ျမန္မာ့ သမဝါယမသည္ (၁ဝ၈)ႏွစ္ အတြင္း ျမန္မာ့ ေျမေပၚတြင္ ရွင္သန္ ရပ္တည္ ေနႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ ၁၉ဝ၄ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ သမဝါယမ ဌာနကို ျပင္ဦးလြင္(ယခင္ေမၿမိဳ႕)ၿမိဳ႕၌ တည္ေထာင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ၿပီး ပထမဆံုး သမဝါယမမင္းႀကီး မွာMr.Fielding Hallျဖစ္သည္။ ၁၉ဝ၅ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီ ၃ ရက္ စစ္ကိုင္းခ႐ိုင္ ျမင္းမူ ေငြစုေငြေခ်း သမဝါယမ အသင္းကို စတင္ဖဲြ႕စည္းခဲ့ၿပီး ကိုလိုနီေခတ္ အရင္းရွင္ လက္ဝါးႀကီးအုပ္ စီးပြား ရွာလိုသူမ်ား၏ ဖိႏွိပ္မႈဒဏ္မွ လြတ္ေျမာက္ ႏုိင္ေရးႏွင့္ ေခြၽတာ စုေဆာင္းတတ္သည့္ အေလ့အက်င့္ ေကာင္းမ်ားရရွိ ေအာင္ ၁၉၁ဝ ျပည့္ႏွစ္ထိ သမဝါယမ အသင္း အမ်ဳိးအစားသံုးမ်ဳိး၊ အသင္း ၂၅၂ သင္းဖြဲ႕စည္းၿပီး အသင္းသား ၆၁၁၆ ဦးတို႔၏ လူမႈ စီးပြားဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကို ေဆာင္ ရြက္ႏိုင္ခဲ့ပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ လိုက္ေလ်ာ ညီေထြ ရွိေစမည့္ ျမန္မာ့ သမဝါယမ အသင္းအက္ ဥပေဒကို ၁၉၁၂ ခုႏွစ္ တြင္ ျပင္ဆင္ျပ႒ာန္း ထုတ္ျပန္ခဲ့ရာ ၁၉၁၅ ခုႏွစ္တြင္ သမဝါယမ အသင္း ၁၂၅၂ သင္း၊ ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္ သမဝါယမ အသင္း ၃၃၁၉ သင္း၊ ၁၉၂၅ ခုႏွစ္တြင္ သမဝါယမ အသင္း ၄ဝ၅၇ သင္းထိ တိုးတက္ဖြဲ႕စည္း ေဆာင္ရြက္ၿပီး အေျခခံ လူတန္းစားေတြရဲ႕ အက်ဳိး၊ ေတာင္သူမ်ား အတြက္ ကြၽဲ၊ ႏြား အာမခံ သမဝါယမ အသင္းမ်ား ၊ျမန္မာႏိုင္ငံ အႏွံ႔ သမဝါယမ ဗဟိုဘဏ္မ်ား ဖြင့္လွစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ရာ ထိုစဥ္က ပခုကၠဴ ခ႐ိုင္ ဗဟိုဘဏ္ႏွင့္ မႏၲေလးၿမိဳ႕ရွိ အထက္ ျမန္မာျပည္ သမဝါယမ ဗဟိုဘဏ္တို႔ မွာ ေအာင္ျမင္ ေက်ာ္ၾကား လူသိမ်ားၿပီး အသင္းသားမ်ားအက်ဳိး ေဒသဖြံ႕ၿဖိဳးေရး လုပ္ငန္းေတြကို သူ႔ေခတ္ သူ႔အခါတြင္ ေကာင္းမြန္ စြာ ေဆာင္ရြက္ ႏုိင္ခဲ့၍ ျမန္မာ့သမဝါယမ ၏ ၿပံဳးမ်က္ႏွာက လန္းဆန္း ေပ်ာ္ရႊင္ ရွင္သန္ ခဲ့ဖူးပါသည္။ ၁၉၂၆-၁၉၂၇ ခုႏွစ္ထိ သမဝါယမအသင္း ၄ဝ၅၇ သင္း ဖြဲ႕စည္း မွတ္ပံုတင္ ႏုိင္ခဲ့ၿပီး အသင္းသား မ်ား၏ လူမႈစီးပြား ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္မႈကို ေဆာင္ရြက္ ခဲ့ေသာ္လည္း သမဝါယမ ဌာန၏ လံုေလာက္စြာ ႀကီးၾကပ္ႏုိင္မည့္ သမဝါယမ ဝန္ေထာက္မင္း မ်ားႏွင့္ ဌာန ဝန္ထမ္းမ်ား နည္းပါးမႈ၊ အသင္းBOD မ်ားသည္ အတၱဆန္ၿပီး အရည္အခ်င္း ယုတ္ေလ်ာ့လာမႈ၊ အသင္းသားမ်ားက ေပးဆပ္ရ မည့္ ေခ်းေငြမ်ားကို အခ်ိန္မွန္ ေပးဆပ္ရန္ ပ်က္ကြက္မႈ၊ သမဝါယမ အသင္းမ်ားကို စနစ္တက် စစ္ေဆးမႈ မရွိခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ၁၉၂၇ မွ ၁၉၃၅ ခုႏွစ္အတြင္း မႏၲေလး အထက္ျမန္မာျပည္ သမဝါယမ ဗဟိုဘဏ္ႀကီး အပါအဝင္ သမဝါယမ အသင္း ၃၆၈၆ သင္းအား စာရင္းရွင္းလင္း ဖ်က္သိမ္း ခဲ့ရဖူးပါသည္။
သမဝါယမ အသင္းေပါင္း ၃၆ဝဝ ေက်ာ္ စာရင္း ရွင္းလင္း ဖ်က္သိမ္း ခဲ့ရသည့္ အေျခအေနကို ျပန္လည္ သံုးသပ္ၾကည့္လွ်င္ အဓိက အခ်က္သည္ သမဝါယမ အသင္း၊ BOD ႏွင့္ အသင္းသား မ်ားသည္ သမဝါယမ သေဘာတရား မ်ားႏွင့္ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားကို အမွန္တကယ္ သိနားလည္ရန္ လိုအပ္ ေနျခင္းေၾကာင့္ ဟု ေလ့လာသိ ရွိခဲ့ရ ပါသည္။ ကမၻာ့စီးပြားေရး က်ဆင္းခဲ့သည့္ ဒဏ္ကိုျမန္မာ့ သမဝါယမ အသင္းမ်ား ႀကံ့ႀကံ့ မခံႏုိင္ခဲ့ၾကပါ။ သမဝါယမမ်ားသည္ အေျခခံ အက်ဆံုး လူအမ်ား စုေနထုိင္ရာ ေက်း လက္ေနတာင္ သူဦး ႀကီးမ်ားႏွင့္ ေခါင္းရြက္ ဗ်ပ္ထိုး လက္လုပ္ လက္စားမ်ား အတြက္ အမွန္တကယ္ ရွိသင့္သည့္ အားေဆး တစ္ခြက္လည္း ျဖစ္ေန ပါသည္။ သမဝါယမမ်ား ေအာင္ျမင္မႈ၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ၊ တုိးတက္ ရွင္သန္မႈ တို႔သည္ သမဝါ ယမဌာနႏွင့္ အသင္းတို႔၏ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈ၊ ဦးေဆာင္ ဦးရြက္ျပဳမႈတို႔ေပၚ မူတည္ ေနသည္ဟု ဆိုခ်င္ပါသည္။ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ ေမ ၃၁ ရက္ထိ ဖြဲ႕စည္း မွတ္ပံုတင္ ၿပီး သမဝါယမ အသင္း ၁၁၄၈၁ သင္း ယိုင္လဲ မသြားႏုိင္ေရးႏွင့္ အသင္းသစ္မ်ား တိုးျမႇင့္ဖြဲ႕စည္းၿပီး သမဝါယမ ပညာရပ္မ်ားကို အသင္းသား ျပည္သူမ်ား သိရွိ ေလ့လာခြင့္ ရႏုိင္ေရး သမဝါယမ ဌာနႏွင့္ အသင္းတို႔ ဟန္ခ်က္ညီညီ ပူးေပါင္းေဆာင္ ရြက္ရမည့္ အခ်ိန္အခါလည္း ေရာက္ေနၿပီျဖစ္ပါသည္။
ကိုလိုနီေခတ္ ၁၉၂၇-၁၉၂၈ ခုႏွစ္ဝန္းက်င္ သမဝါယမ အသင္းမ်ား ဆုတ္ယုတ္ က်ဆင္း ခဲ့ရမႈ အေပၚ ပန္ဂ်ပ္ျပည္နယ္ သမဝါယမ မင္းႀကီးေဟာင္း H Calvert ေခါင္းေဆာင္ေသာ စံုစမ္း စစ္ေဆးေရး ေကာ္ မတီ၏ သံုးသပ္ တင္ျပ ခ်က္မ်ားကို ေဖာ္ျပ ပါအတုိင္း ေလ့လာ သိရွိခဲ့ဖူးပါသည္-
(၁) သမဝါယမဌာနက ႀကီးၾကပ္ ကြပ္ကဲႏုိင္စြမ္း ရွိသည့္ အေရအတြက ္ထက္ အသင္းမ်ားကို ပို၍ဖြဲ႕စည္းျခင္း၊
(၂) ဘဏ္မ်ားက ေခ်းငွားႏုိင္စြမ္း မရွိသည့္ ေငြအင္အားကို ေက်ာ္လြန္၍ အသင္း မ်ားကို ဖြဲ႕စည္းျခင္း၊
(၃) အသင္းမ်ားကို သမဝါယမ ဌာနက ႀကီးၾကပ ္ကြပ္ကဲျခင္းမျပဳဘဲ ယူနီယံ အသင္းစုမ်ားအား ႀကီးၾကပ္ ကြပ္ကဲေရး တာဝန္ကို လႊဲေျပာင္းခဲ့ျခင္း၊
(၄) ယူနီယံ အသင္းစုမ်ားသည္ မိမိတို႔အေပၚ က်ေရာက္လာသည့္ တာဝန္မ်ား ကို ေက်ပြန္စြာ ထမ္းေဆာင္ ႏုိင္စြမ္းမရွိျခင္း၊
(၅) အသင္းစု ဥကၠ႒မ်ားအား ေလ့က်င့္ပ ညာေပးမႈ မရွိျခင္း၊
(၆) အရည္အခ်င္း မရွိေသာ အသင္းစု ဥကၠ႒မ်ား၏ေနရာတြင္ အစားထိုးရန္ ဥကၠ႒သစ္မ်ား ရွာ၍မရျခင္း၊
(၇) အသင္း၏ စည္းကမ္း ဥပေဒပါ သတ္မွတ္ထားသည့္ အခ်ိန္ကာလ အတြင္း အမွန္တကယ္ ျပန္လည္ ေပးဆပ္ႏုိင္မည့္ ေငြပမာဏထက္ ပိုေသာ ေခ်းေငြ မ်ားကို အသင္းသားမ်ားသို႔ ထုတ္ေခ်းခဲ့ျခင္း၊
(၈) ေခ်းေငြမ်ားကို အမွန္တကယ္ ေငြသားျဖင့္ ျပန္လည္ေပးဆပ္ျခင္းမျပဳဘဲ စာရင္းေျပာင္း(ဆပ္-ထုတ္)ျပဳလုပ္ေနျခင္း၊
(၉) သမဝါယမ ဌာန ဝန္ထမ္းမ်ားအား ထိေရာက္ေသာ ေလ့က်င့္ပညာေပးမႈ မျပဳလုပ္ျခင္း၊
(၁ဝ) ကမၻာႏွင့္အဝွမ္း စီးပြားေရး ကပ္ဆိုက္ေနသျဖင့္ စပါးေစ်း၊ ဆန္ေစ်း၊ အင္မတန္ က်ဆင္းေနျခင္း၊
(၁၁) သမဝါယမ အသင္းမ်ား၊ အမႈေဆာင္မ်ားႏွင့္ အသင္းသားမ်ားသည္ သမဝါယမ သေဘာ တရား မ်ားႏွင့္ ရည္မွန္းခ်က္မ်ား ကို အမွန္တကယ္ သိနား လည္ရန္လိုအပ္ျခင္း
(၁၂) အသင္းမ်ား၏ စာရင္းမ်ားကို အခ်ိန္မွန္မွန္ စစ္ေဆးမႈမရွိျခင္း။
ေဖာ္ျပပါ စံုစမ္း စစ္ေဆးေရး ေကာ္မတီ၏ တင္ျပခ်က္မ်ားသည္ျမန္မာ့သမဝါ ယမ ထာဝစဥ္ ရွင္သန္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးကို မီးေမာင္းထိုးျပ ေနမည္သာျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာ့ သမဝါယမ အစဥ္ရွင္သန္ဖြံ႕ၿဖိဳးဖို႔ သမဝါယမ အသင္းခ်ည္း ထီးတည္းရပ္တည္၍ မရႏုိင္သလို သမဝါယမ ဌာနက ႀကီးၾကပ္ ကြပ္ကဲႏုိင္မႈထက္ ပိုမို၍လည္း အသင္း မ်ားကို ေဖာင္းပြလာေအာင္ မဖြဲ႕စည္းသင့္ပါ။ သမဝါယမ၏ ပကတိအလွတရား သည္ျမင့္ျမတ္သိမ္ေမြ႕လွပါသည္။ စိတ္တူ၊ ကိုယ္တူ၊ ဆႏၵ တူသူမ်ားျဖင့္ဖြဲ႕စည္းၿပီး အမ်ား၏ စီမံခန္႔ခြဲမႈျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ နည္းလမ္းက် လြတ္လပ္ပြင့္လင္းစြာ လူမႈစီးပြား ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ေနသည့္ သမဝါယမ အသင္းမ်ားသည္ ႏုိင္ငံေတာ္၏ အားေပး ကူညီ ေထာက္ပံ့မႈ လိုအပ္ေနမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ယေန ႔ႏုိင္ငံေတာ္က ခ်မွတ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဆာင္ရြက္လ်က္ရွိသည့္ ေက်းလက္ေဒသ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးႏွင့္ ဆင္းရဲမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး လုပ္ငန္းစဥ္မွာ သမဝါယမ လုပ္ငန္းမ်ား ဖြံ႕ၿဖိဳး လာသည္ႏွင့္ အမွ် ေက်း လက္ေန ျပည္သူမ်ား၏ လူေနမႈ အဆင့္အတန္း ျမင့္မား လာမည္ျဖစ္ပါသည္။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ သမဝါယမႏွစ္ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္၏ အျပည္ျပည္ ဆုိင္ရာ သမဝါယမ ေန႔ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္ ၇ ရက္ (စေနေန႔)တြင္ ႏုိင္ငံေတာ္သမၼတႀကီးမွ ''သမဝါယမ ဝန္ႀကီးဌာနမွလည္း ေတာင္သူ လယ္သမားမ်ား၏ စိုက္ပ်ဳိးစရိတ္ လိုအပ္ခ်က္ မ်ား ကိုျဖည့္ဆည္း ေပးႏုိင္ရန္ ေက်းလက္ ေငြစုေငြေခ်း အသင္းမ်ား ထူေထာင္၍ ေငြေခ်းေပးေနေၾကာင္း'' ဟု ေနျပည္ေတာ္ ေကာင္စီနယ္ေျမ တပ္ကုန္းၿမိဳ႕နယ္မွ ေတာင္သူ လယ္သမားမ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆ ံုအားေပး အမွာစကား ေျပာၾကားခဲ့စဥ္ ထည့္ သြင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။
သမဝါယမ ဝန္ႀကီးဌာန၊ သမဝါယမ ဦးစီးဌာနသည္ သမဝါယမ အသင္းမ်ားကို စည္း႐ံုး ဖြဲ႕စည္းျခင္း၊ အသင္းသားမ်ားႏွင့္ ျပည္သူ မ်ားအား သမဝါယမ အေျခခံမူ၊ အႏွစ္သာရ၊ က်င့္ဝတ္ႏွင့္ သမဝါယမ စိတ္ဓာတ္ ခုိင္မာေရးတို႔ကို ပညာေပး ေဆာင္ ရြက္ျခင္း၊ သမဝါယမ ဦးစီးဌာန အဆင့္ဆင့္တြင္ ဖြဲ႕စည္း မွတ္ပံုတင္ထားသည့္ သမ ဝါယမ အသင္းမ်ားအား တည္ဆဲဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒမ်ား၊ အမိန္႔ ၫႊန္ၾကား ခ်က္မ်ား ႏွင့္အညီ လူမႈ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို လြတ္လပ္ပြင့္လင္းစြာ ေဆာင္ရြက္မႈရွိ၊ မရွိ တို႔ကို ထိန္းေက်ာင္း တည့္မတ္ ေဆာင္ရြက္ ေပးလ်က္ရွိပါသည္။ သမဝါယမ ဝန္ႀကီး ဌာန၏ ဆင္းရဲမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ရာမွာ ထိုက္သင့္သည့္ ရင္းႏွီး ေငြအမွန ္လိုအပ္မည္ ျဖစ္ပါသည္။ လိုအပ္သည့္ ရင္းႏွီးေငြကို ႏုိင္ငံေတာ္မွ မတည္ေပး ၿပီး အသင္းသား ျပည္သူမ်ားအက်ဳိး၊ ေဒသ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို သမဝါယမ ဌာနႏွင့္ အသင္းတို႔မွ ဟန္ခ်က္ညီညီ အတူယွဥ္ကာတြဲၿပီး ျမန္မာ့ သမဝါယမ ထာဝစဥ္ ရွင္သန္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး တစိုက္ မတ္မတ္ ပူးေပါင္း ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြက္ၾကပါစို႔ဟု တိုက္တြန္း ေရးသား လုိက္ရပါသည္။
K ဇင္သစ္ (မန္းတကၠသိုလ္)
ref: Myawaddy
