သွ်မ္းလူမ်ဳိးတုုိ႔၏ ေခါင္းေပါင္း ေပါင္းျခင္းႏွင့္ ခေမာက္ေဆာင္းျခင္း ဓေလ့မွာ ေရွးရုုိးအစဥ္လာမွ ယေန႔တုုိင္ လက္ဆင့္ကမ္း သယ္ေဆာင္လာေသာ ရုုိးရာအေမြျဖစ္သည့္ အေလွ်ာက္ မည္သည့္ခုုႏွစ္က စတင္သည္ကုုိ အသိအၾကေျပာရန္ခက္ေပမဲ့။ ဟြိဳင္ရုုိဒုုိင္လုုိ႔ေခၚတဲ့ သွ်မ္းလူမ်ဳိးတုုိ႔၏ ရုုိးရာခေမာက္ ေဆာင္းျခင္းဓေလ့သည္ BC- 203 မွ AD- 220 ထိ အုုပ္္ခ်ဳပ္္ခဲ့ေသာ ဟန္တရုုတ္ မင္းလက္ထက္တြင္ ဟြိဳင္ရုုိေခၚ သွ်မ္းလူမ်ဳိးတုုိ႔ ေဆာင္းတဲ့ ခေမာက္ကုုိ ၾကည့္မေကာင္းဘူး အျမင္မေကာင္းဘူးဟုု ဆုုိကာ ခေမာက္ ေဆာင္းတဲ့ ဓေလ့ ျပင္းထန္စြာ ႏွိပ္ကြပ္ဖယ္ရွားခဲ့ပါသည္။ ထုုိအခါ ဟြိဳင္ရုုိသွ်မ္းတုုိ႔က ဟုုိအရင္အခ်ိန္က အပ်ဳိေဖာ္ သူငယ္မႏွင့္ အမ်ဳိးသမီးလူလတ္ ပုုိင္းပဲေဆာင္းခဲ့ရာ ေနာက္ပုုိင္း ဟန္တရုုတ္တုုိ႔ ႏွိပ္ကြပ္ခဲ့ရာမွ သက္ႀကီးရြယ္အုုိမက်န္ ေစာင္းၾကကာ မိမိတုုိ႔ရုုိးရားကုုိ ယေန႔တုုိင္ ဆက္လက္ထိမ္းသိမ္း ေနဆဲ့ျဖစ္တဲ့ အတြက္ သွ်မ္းအမ်ဳိး အႏြယ္၀င္မ်ားအတြက္ ဂုုဏ္ယူ၀င့္ၾကြားစရာ သမုုိင္းသာ သာတက တရပ္ပင္ျဖစ္သည္။ *"۩"*
AD- 1396 ပုုိင္ယီကၽြမ္ တရုုတ္က်မ္းအရ ေမာသွ်မ္းမ်ားသည္ မင္းႏွင့္တကြ ျပည္သူ ဆင္းရဲခ်မ္းသားမေရြး ၀ါးပတ္ခေမာက္ေဆာင္း၏ ခေမာက္ အထြဋ္မွာ ေစတီငယ္ႏွင့္ တူကာရတနာ ေက်ာက္မ်က္ ျခယ္လွယ္ ထားသည္။ ေက်ာက္စိမ္းဆြဲသည္ ငွက္ေမႊးငွက္ေတာင္လည္း စုုိက္သည္။ စုုိးသား မင္းသားတုုိ႔က ဆင္ျမင္းစီး ၍ ေျခြရံသင္းပင္း မ်ားစြာႏွင့္ခရီးသြား၏ လွပေသာ ေရႊျခည္ထုုိး ေငြျခည္ထုုိး ကႀကိဳးတန္ဆာတြင္ ျခဴခေလာက္ မ်ားစြာ ဆြဲထားသည္။
အခ်င္းခ်င္းေတြ႔လွ်င္ လက္ယွက္၍ ႏႈတ္ဆက္သည္။ ရုုိေသေလးျမတ္ ထုုိက္သူကုုိ ပုုဆစ္ဒူးခ်၍ ကန္ေတာ့သည္။ ေရွ႕မွကုုန္းကြ၍ သြားရသည္ ဒူးတုုတ္၍ တစ္ေနကုုန္ေနေသာလည္း ေညာင္းညာပုုံမေပၚေခ်၊ ကြမ္းစားေလ့ရွိ၏ လက္ဖက္ကုုိေရစိမ္၍စားသည္။ လကြင္း၊ ပေလြ၊ အုုိးစည္းတီး၍ ကခုုန္ျမဴးထူးသည္။ လက္နက္သံုုးစြဲရာ သွ်မ္းတုုိ႔သည္ ေလးရုုိးရုုိးအစား ဒူးေလးကုုိသာသုုံးသည္။
အ၀တ္၀တ္ရာတြင္ ေယာက်ၤားမ်ားက လက္အုုိးက်ယ္ႏွင့္ အက်ၤီရွည္ကုုိ ႏွစ္သက္ၾက၏ ဦးျပည္းရိတ္၍ ေဆးမင္ထုုိးသည္။ မိန္းမမ်ားက လက္က်ပ္အက်ၤီ၊ သင္တုုိင္း အမည္း၊ ေခါင္းေပါင္း အျဖဴ၊ ေျခပတ္အျဖဴသုုံးသည္။ AD- 400 မတုုိင္မီက ပန္ယႊန္မန္ ဟူေသာ အမည္ျဖင့္ တရုုတ္ႏုုိင္ငံ ကန္စုုနယ္၊ ယွင္စီနယ္ႏွင္ စီခၽြမ္နယ္တုုိ႔ ဆုုံရာအရပ္၌ ေနခဲ့ဖူးသည္။ ( ေဒါက္တာသန္းထြန္း )
အထက္ပါ သမုုိင္းအေထာက္အထား မ်ားအရ ခေမာက္ႏွင့္ ေက်ာက္စိမ္းသည္ ေရွးပေ၀သဏီထဲက သွ်မ္းလူမ်ဳိးတုုိ႔၏ အလွဆင္ရတနာတပါး ျဖစ္ေၾကာင္းထင္ရွားသည္။
ယေန႔တုုိင္ ျမန္မာႏုုိင္ငံေျမာက္ပုုိင္း ေက်ာက္စိမ္းထြက္ရွိရာ ဖားကန္႔၊ လုုံးခင္း၊ ဆိမ့္မႈ၊ တာမခံ၊ ေဟာင္ပါး၊ ကားမုုိင္း၊ နမ့္ယား (ေက်ာက္နီထြက္) စသည့္ၿမိဳ႕ရြာမ်ားသည္ သွ်မ္းတုုိ႔တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ သွ်မ္းနာမည္ႏွင့္ ၿမိဳ႕ရြာမ်ားျဖစ္ၿပီး ယေန႔တုုိင္ သွ်မ္းမ်ား ေနထုုိင္လွ်က္ရွိသည္။
သွ်မ္းလူမ်ဳိးတုုိ႔သည္ ေရွးယခင္ထဲက ေခါင္းေပါင္းေပါင္းျခင္းႏွင့္ ခေမာက္ေဆာင္းၾကေသာ အေလ့အထ ရွိၾက၍ ကုုလား၊ ဗမာႏွင့္ အျခားလူမ်ဳိးမ်ားကဲ့သုုိ႔ ေခါင္းရြက္ ဗ်တ္ထုုိး ေခါင္းအားကုုိ ပစၥည္းတယ္ေဆာင္ျခင္း မ်ဳိး လုုပ္ေလ့မရွိပါ ။
အထူးသျဖင့္ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးမ်ားသည္ ဦးေခါင္းကုုိ အားထား၍ ပစၥည္းမ်ားသယ္ေဆာင္ ျခင္းကုုိ ျပဳလုုပ္ေလ့ရွိသည္။ အခ်ဳိ႕သွ်မ္းအႏြယ္၀င္ မဟုုတ္ေသာေတာင္ေပၚသားမ်ားလည္း ဦးေခါင္းႏွင့္ပုုခုုံးကုုိ အသုုံးျပဳေသာ ေနာက္လြယ္မ်ားကုုိ အားထားၾကသည္။
---- ျမန္မာအမ်ဳိးသမီး
သွ်မ္းလူမ်ဳိးတုုိ႔သည္ သွ်မ္းလုုိမုုိက္ကန္းဟုုေခၚေသာ ထန္းပုုိးကုုိ ၀ါး သုုိ႔မဟုုတ္ သစ္သားေခ်ာင္း ျဖင့္ျပဳလုုပ္၍ ပုုခုုံးတဖက္ တခ်က္စီ ညီမွ်ေသာ ၀ိတ္ျဖင့္သာ ထန္း၍ တယ္ေဆာင္ျခင္း မ်ဳိးသာလွ်င္ အသုုံးျပဳေသာ အေလ့အထရွိသည္။
----- သွ်မ္းအမ်ဳိးသမီးမ်ား
သွ်မ္းလူမ်ဳိးတုုိ႔၏ ခေမာက္ျပဳလုုပ္ပုုံမွာ ေနေဒသအလုုိက္ အမ်ဳိးမ်ဳိးကြဲျပားေလသည္။ ၀ါးခေမာက္၊ မ်က္ခေမာက္၊ ဂ်ဳံခေမာက္၊ ရုုံးခေမာက္၊ ထန္းခေမာက္၊ ေတြခေမာက္ တုုိ႔ျဖစ္သည္။ ၀ါးခေမာက္ကုုိ သွ်မ္းလူမ်ဳိးတုုိ႔ တည္ရွိရာေနရာေဒသတုုိင္းတြင္ အသုုံးျပဳလ်က္ရွိေပသည္။ မ်က္ခေမာက္ႏွင့္ ဂ်ဳံေခမာက္ကုုိေတာ့ ယူနန္ရွိသွ်မ္းမ်ား သာအသုုံးမ်ားသည္။ ရုုံးခေမာက္ကုုိေတာ့ သွ်မ္းနီေဒသ တြင္သာအသုုံးျပဳလ်က္ရွိသည္။ ေဒသအေခၚရုုံးပင္ သွ်မ္းနီတုုိ႔က ခါးဟန္ဟုုေခၚသည္။
------- သွ်မ္းနီလုုိ ခါးဟန္ေခၚေသာ ရုုံးပင္
ထုုိရုုံးပင္မ်ားသည္ ေနရာေဒသတုုိင္းတြင္ ေပါက္ေလ့ မရွိပါ အထက္ျမန္မာျပည္ ေျမာက္ပုုိင္းတြင္သာ ေပါက္ေလ့ရွိၿပီး ဌာေနသွ်မ္းနီလူမ်ဳိးတုုိ႔ အိမ္ေခါင္မုုိးႏွင့္ ခေမာက္ အျဖစ္အသုုံးျပဳေလ့ ရွိသည္။ ရုုံးပင္သုုံးလက္ကုုိ အေပၚေအာက္ ထပ္ခါ အရြက္မ်ားကုုိ ေခါက္ခ်ဳိးၿပီး အိမ္ေခါင္မုုိး မုုိးေလ့ရွိသည္ တာရွည္ခံလုုိပါက ရြံ႕ႏြံအုုိင္ ထဲတြင္ တစ္ႏွစ္ခန္႔ စိမ္ထားရသည္။ ထုုိအပင္မွ အရြက္တုုိ႔ ကုုိတရြက္စီ ေျခြယူ၍ ၀ါးႏွီးျဖင့္ယွက္လုုပ္ ထားေသာ ခေမာက္ပုုံစံၾကမ္းေပၚတြင္ ဖုုန္းကာအထက္မွ ၀ါးေခြ အေသးေလးမ်ားကုုိ ရစ္ပတ္ခါ အပ္ခ်ည္ႀကိဳးျဖင့္ ခ်ဳပ္ရသည္။ ထန္း ခေမာက္ကုုိေတာ့့ ကတူး၊ ကနန္းသွ်မ္း မ်ားအသုုံးျပဳၾကသည္။ ထန္း တသက္သက္ အပ္ခ်ည္ႀကိဳ႕းျဖင့္ခ်ဳပ္လုုပ္သည္ ကတူး၊ကနန္း ခေမာက္သည္ပုုိ၍ ေသးစိတ္ေလသည္။
1988 ခုုႏွစ္ ရွစ္ေလးလုုံးအေရးေတာ္ပုုံတြင္ သွ်မ္းနီခေမာက္မ်ားေဆာင္းကာ ဆႏၵျပေနၾကေသာ မုုိးေကာင္းၿမိဳ႕ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားမ်ား
1988 ခုုႏွစ္ ရွစ္ေလးလုုံးအေရးေတာ္ပုုံတြင္ သွ်မ္းနီခေမာက္မ်ားေဆာင္းကာ ဆႏၵျပေနၾကေသာ နန္းမားၿမိဳ႕ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားမ်ား
တခ်ိန္က ခေမာက္ေတြနဲ႔ တုုိင္းခိင္ေခၚ ဂုုံသွ်မ္းမ်ား က်ဳိင္းတုုံၿမိဳ႕
ဗိယက္နမ္
ထုုိင္းႏုုိင္ငံ
သွ်မ္းတုုိ႔ရုုိးရာခေမာက္အက
သွ်မ္းလူမ်ဳိးတုုိ႔၏ ေခါင္းေပါင္း ေပါင္းျခင္းႏွင့္ ခေမာက္ေဆာင္းျခင္းဓေလ့သည္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း သုုံးေထာင္ေက်ာ္ နီးပါခန္႔မွ စတင္လာခဲ့သည္ျဖစ္၍ မိမိရုုိးရာဓေလ့မ်ားအား အစဥ္လာမမ်က္ ထိမ္းသိမ္းသြားၾကရန္ တင္ျပရင္း ေရွးထုုံးလည္းမပယ္နဲ႕ ေစ်းသုုံးလည္း မလြယ္ၾကပါေစနဲ႕ လုုိ႔တင္ျပရင္း ကုုိယ့္ရုုိးရား အေမြအႏွစ္မ်ားကုုိ လက္ဆင့္ကမ္း၍ ေစာင္းထိမ္းၾကရန္ တုုိက္တြန္းလုုိက္ပါသည္။ ခ်စ္ေသာ စာဖတ္ပရိသတ္မ်ားအား ေလးစားလွ်က္... က်ားေပါက္